«ریسک» در صندوق‌های طلا مدیریت می‌شود
استفاده از ابزارهای نوین مالی این روزها در همه جای دنیا مرسوم و معمول است و با توجه به مزایایی که این ابزارها نسبت به بازار سنتی دارند، کمتر کشور پیشرفت‌های را می‌توان یافت و نام برد که ابزارهای مالی در آنها توسعه نیافته باشد و مورد توجه و استفاده قرار نگیرد. در این میان بیش از هر کالا و محصول دیگری شاید بتوان از طلا یاد کرد که به دلیل ویژگی‌ها و اهمیت و ارزشی که دارد، ابزارهای معاملاتی مربوط به آن، مورد توجه بیشتر قرار می‌گیرند.
بر این اساس کالاخبر در خصوص مزایای اوراق مبتنی بر کالا و صندوق‌های طلا به گفت‌وگو با مسعود فاضلی‌نیا، عضو هیات‌مدیره کارگزاری توسعه معاملات کیان و مدیر صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر سکه طلای کیان (با نماد گوهر) پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
برای مخاطبانی که اطلاعات کمتری از ابزارهای بورس کالای ایران دارند، چه تعریفی می‌توان از گواهی سپرده کالایی داشت
گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که موید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا بوده و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می‌شود. به عبارت ساده‌تر هر تولیدکننده یا مالک کالا می‌تواند محصولات خود را به انبارهای مورد تایید بورس تحویل دهد و در قبال آن گواهی دریافت کند که قابلیت نقد و انتقال دارد. بر این اساس بطور مشخص این موضوع در خصوص سکه طلا نیز صادق است و در حال حاضر انبارهای چهار بانک صادرات، ملت، سامان و رفاه در کشور امکان پذیرش و ارایه این اوراق را دارا هستند؛ البته در این بین بانک ملت هنوز فعالیت خود را آغاز ننموده است.
همچنین اعلام این نکته نیز حائز اهمیت است که از گواهی سپرده کالایی می‌توان به عنوان یک ابزار معاملاتی یاد کرد، چرا که این اوراق به دلیل استاندارد بودن و دریافت مجوزهای مورد نیاز و نیز ورقه بهادار بودن، قابلیت معاملات پیوسته در انواع بازارها را دارا هستند. از طرفی دیگر به دلیل ماهیت اوراق بهادار بودن گواهی سپرده کالایی، این امکان وجود دارد که با توثیق این اوراق نزد بانک نسبت به اخذ تسهیلات به پشتوانه آن اقدام کرد که به نوعی از این اوراق به عنوان ابزار تامین مالی می‌توان یاد کرد.
و صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا چطور
صندوق سرمایه‌گذاری هم نوع دیگری از ابزارهای نوین در خصوص معاملات طلا است. این صندوق‌ها به پشتوانه طلا، نوعی از صندوق‌های کالایی قابل معامله در بورس است که سرمایه‌های جمع‌آوری شده از مشتریان، در گواهی سپرده طلا و ابزارهای مبتنی بر طلا سرمایه‌گذاری می‌کند. به عبارت دیگر صندوق سرمایه‌گذاری با پشتوانه طلا امکان پیروی از بازده قیمت سکه طلا را فراهم می‌آورد و واحدهای سرمایه‌گذاری آن در بورس کالای ایران قابل معامله است.
فعالیت اصلی این صندوق‌ها، سرمایه‌گذاری در گواهی سپرده سکه طلا بوده که به عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته شده است؛ بنابراین عملکرد صندوق، به عملکرد سکه طلا بستگی دارد و بخش عمده منابع صندوق، صرف خرید گواهی سپرده سکه طلا می‌شود. اگر بخواهیم تعریف ساده‌تری از این نوع از صندوق‌ها داشته باشیم می‌توان گفت صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا این امکان را به سرمایه‌گذاران می‌دهند تا به جای خرید و نگهداری کالای موردنظر و تحمل ضرر و زیان ناشی از سرقت، اوراق این صندوق‌ها را خریداری کنند و نگرانی از بابت ریسک نگهداری آن کالا را نداشته باشند. از آنجا که سرمایه‌گذاری مستقیم در حوزه فیزیکی سکه طلا، ریسک ناشی از لزوم حمل و نقل فیزیکی سکه‌ها، کسب اطمینان از اصل بودن سکه‌ها و پیگیری مستمر قیمت خرید و فروش و مسائلی از این دست را به همراه دارد، بنابراین استفاده از صندوق‌های طلا می‌تواند تا حد زیادی این ریسک‌ها را مدیریت کند.
هر کالایی با هر ویژگی قابلیت تبدیل به گواهی سپرده کالایی را دارد؟
خیر، کالاها برای طی کردن مراحل مختلف جهت تبدیل به گواهی سپرده بطور حتم باید استانداردهایی را کسب کنند که اتفاقا این موضوع از مزایای اوراق گواهی سپرده کالایی نسبت به بازار آزاد به شمار می‌آید. به عنوان مثال استانداردپذیری کالا، قابلیت ماندگاری کالا برای یک دوره زمانی قابل قبول در انبار، عدم وجود مازاد تقاضا برای کالا (به این مفهوم که اگر کالای بازاری با مازاد تقاضا داشته باشند، انگیزه‌ای برای توقف آن در انبار و نگهداری آن وجود ندارد) و قابلیت تفکیک کالا به محموله‌های استاندارد از جمله این استانداردها و شرایط برای پذیرش کالاها در انبارهای مشخص و مورد تایید بورس کالا و در قبال آن صدور اوراق گواهی سپرده کالایی است.
مردم چگونه می‌توانند سکه‌هایشان را
به گواهی سپرده سکه تبدیل کنند
اگر فردی تصمیم به خرید یا فروش سکه در قالب و ساختاری به غیر از بازار سنتی به دلیل ریسک‌های مختلف دارد، می‌تواند از این ابزار استفاده کند. بدین منظور دارنده سکه طلای بهار آزادی می‌تواند سکه‌های خود را به خزانه یکی از بانک‌های طرف قرارداد و مورد تایید بورس تحویل داده و پس از اصالت‌سنجی سکه توسط خزانه بانک، یک قبض دریافت کند. این قبض تبدیل به گواهی سپرده بانام، به نام دارنده سکه شده و در بورس قابل معامله است. بر این اساس نیز دارنده گواهی هر زمان که اراده کند می‌تواند سکه خود را از خزانه بانک تحویل بگیرد یا اقدام به خرید و فروش این گواهی کند. به عبارت دیگر، اوراق گواهی سپرده سکه، حکم سکه طلا را به‌صورت فیزیکی دارد و مردم و سرمایه‌گذاران به راحتی می‌توانند این گواهی را بدون محدودیت خرید و فروش کنند.
به اعتقاد شما اصلی‌ترین مزایای اوراق گواهی سپرده سکه طلا چیست
شاید یکی از بزرگ‌ترین مزایای این اوراق به ویژه در حوزه سکه این باشد که شما نیاز ندارید به‌صورت فیزیکی دارایی خود را حمل و نقل و جابه‌جا کنید که دردسرهای خود را دارد. بنابراین به راحتی می‌توانید این گواهی‌ها را در بستری امن و شفاف دادوستد کنید. از سوی دیگر نگهداشتن کالایی مانند طلا همواره با ریسک‌های مختلفی از جمله سرقت، گم شدن، هزینه پولی و مکانی نگهداری و... همراه است. به همین جهت اگر حتی اوراق گواهی سپرده سکه طلا پس از ثبت نزد کارگزاری گم شود، اطلاعات شما در سامانه‌ای ثبت شده است و مالک آن دارایی هستید و تا زمانی که نخواهید آن کالا را بفروشید تحت مالکیت شما است. علاوه بر این شما در بازار سنتی زمانی که سکه طلا خریداری می‌کنید و تصمیم به فروش آن دارید، تفاوت قیمت خرید و فروش رقم قابل توجهی می‌شود، در صورتی که در بورس کالا در خصوص اوراق گواهی سپرده سکه طلا این تفاوت فاحش نیست. همچنین به دلیل اینکه عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت نهایی است، واقعی بودن قیمت‌ها به دور از بازارگرمی واسطه‌ها در مبادلات سنتی نیز از دیگر مزایای اوراق گواهی سپرده سکه طلا و دادوستد آن است. افزون بر این نکته مهم و قابل توجه دیگر اینکه مشکلات بازار سنتی از جمله سرقت، تقلبی بودن سکه، پایین بودن کیفیت آن و... در بازار اوراق گواهی سپرده سکه طلا وجود ندارد و با بررسی‌هایی که کارشناسان بانک برای دریافت سکه‌ها انجام می‌دهند، می‌توان با آسودگی خاطر از کیفیت و عیار طلای سپرده شده، اقدام به دادوستد اوراق و نیز تحویل آنها کرد. از سوی دیگر به تازگی نیز بحث‌هایی به جریان افتاده است تا واحدهاای صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا، پشتوانه دریافت تسهیلات از کارگزاری‌ها قرار گیرد که این موضوع نیز بر اهمیت این ابزارها و نیز آسان شدن دریافت تسهیلات می‌افزاید.
بازدهی اوراق گواهی سپرده سکه طلا تحت تاثیر چه عواملی است
عمده عوامل تاثیرگذار بر بازدهی این اوراق و بطور کلی قیمت سکه طلا، قیمت اونس جهانی و همچنین نوسان ارزی به ویژه دلار است. نکته جالب اینکه بررسی بازدهی 10 سال گذشته بازارهای مختلف از جمله مسکن، طلا، ارز، خودرو، سهام و... نشان می‌دهد بازار طلا و سکه و نیز سهام بیشترین بازدهی را از آن سرمایه‌گذاران خود کرده است. بنابراین به نظر می‌رسد با توجه به مزایای ابزارهایی که در این رابطه در بورس کالا استفاده می‌شوند از جمله اوراق گواهی سپرده سکه طلا و همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا و پتانسیل خوبی که در بازار طلا وجود دارد، سرمایه‌گذاری در این ابزارها به دلیل ریسک نسبی پایین دادوستد آنها نسبت به بازار سنتی آزاد و همچنین بازدهی 10 سال گذشته‌ای که به ثبت رسانده‌اند، یکی از بهترین بازارها برای سرمایه‌گذاران باشد. از سوی دیگر هر چند در 10 سال گذشته، بازار سهام هم بازدهی مناسبی را عاید سرمایه‌گذاران کرده است اما با توجه به ساختار سرمایه‌گذاری در بازار سهام که با ریسک‌های زیادی همراه است و زمان و انرژی زیادی هم از سرمایه‌گذاران برای رصد شرایط مختلف می‌گیرد، بنابراین بازار طلا به ویژه استفاده از ابزاری مانند صندوق‌های طلا، برای سرمایه‌گذاری حداقل بخشی از دارایی‌ها پیشنهاد می‌شود.
چرا ریسک ورود به صندوق‌های طلا برای سرمایه‌گذاران کمتر از ورود به معاملات سنتی است
در کل صندوق سرمایه‌گذاری مانند شرکتی است که با جمع‌آوری منابع پولی کوچک، به سرمایه‌گذاری در سبدی از اوراق بهادار می‌پردازد که این سبد ممکن است شامل سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار یا طلا باشد. بر این اساس هر سرمایه‌گذاری می‌تواند با سرمایه مورد نظر خود که حتی بسیار اندک باشد، در سبدی از دارایی‌های متنوع از جمله طلا سرمایه‌گذاری کرده و نسبت به آورده خود در سود و زیان صندوق سهیم شود. ضمن اینکه سرمایه‌گذار می‌تواند هر زمان که بخواهد سرمایه خود را از صندوق خارج کند. نکته قابل توجه در خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا این است که به عنوان مثال اگر شما بخواهید در بازار سنتی در زمینه سکه طلا سرمایه‌گذاری کنید، بطور حتم باید منابع مالی شما به اندازه دستکم یک سکه طلا که این روزها حدود 3 تا 4 میلیون تومان در نوسان است، باشد؛ این در حالی است که اگر کسی یک میلیون تومان داشته باشد تقریبا امکان خرید سکه برای وی فراهم نیست. اما همین فرد می‌تواند یک میلیون تومان خود را در صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا با خرید واحدهای این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کند و به نسبت نقدینگی خود از بازار طلا کسب سود کند؛ به این ترتیب این صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاران با سرمایه‌های خرد از جذابیت زیادی برخوردار هستند. اما در خصوص پرسش مطرح شده باید عنوان کنم با توجه به اینکه افراد کارشناس و خبره که به بازار طلا و همچنین بازار سرمایه اشراف کامل دارند بازارگردانی اوراق و مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا را بر عهده دارند، بطور حتم ریسک خرید طلا به اشکال مختلف در بورس به مراتب بسیار پایین‌تر از بازار آزاد و سنتی است. در این میان هر چند ممکن است در کوتاه‌مدت به دلایل مختلف از جمله نوسان نرخ ارز و اونس جهانی اوراق یا واحدهای آنها دچار نوسان اندکی شود، اما بطور حتم در بلندمدت سود مناسبی نصیب سرمایه‌گذاران بازار طلا ار طریق بورس خواهد شد.
در خصوص صندوق طلای کیان توضیح می‌دهید؟
صندوق طلای مبتنی بر سکه طلایی کیان با نماد «گوهر» سومین صندوق طلای بازار سرمایه کشور است که پس از پذیره‌نویسی و اخذ مجوز فعالیت از سازمان بورس و اوراق بهادار، از 18 اسفندماه سال گذشته فعالیت و معاملات ثانویه خود را آغاز کرده است. این صندوق در مدت کوتاه عمر و فعالیت خود بازدهی مناسبی را از آن سرمایه‌گذاران کرده است. همچنین این صندوق تحت مدیریت یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های بخش خصوصی در مدیریت دارایی با دارایی تحت مدیریت حدود 700 میلیارد تومان است.
در پایان چه توصیه‌ای به مردم و علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در بازار طلا دارید
به دلیل نوسان و ریسک‌های بالا، حضور در بازار آزاد و سنتی طلا نیاز به وقت و انرژی زیادی جهت سرمایه‌گذاری دارد. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود افراد با حضور در بورس کالای ایران که بازاری شفاف و کم‌ریسک است از سرمایه‌گذاری در حوزه طلا البته با آسودگی خاطر بهره برده و کسب سود نمایند. از طرف دیگر باید گفت با وجود مزایای بی‌شمار بورس کالا به ویژه در بحث سرمایه‌گذاری در حوزه طلا، هنوز هم مردم عادت به خرید سکه از بازار آزاد و به‌صورت فیزیکی دارند، به همین دلیل نیاز است تا فرهنگ‌سازی مناسبی به ویژه از سوی رسانه‌ها در این رابطه صورت گیرد.
