مرگ محمدرضا پهلوی در قاهره

پنجم مرداد ۱۳۵۹ محمدرضا پهلوی آخرین شاه ایران، در سن ۶۱ سالگی در بیمارستان معادی قاهره بر اثر بیماری سرطان خون درگذشت‌.

آخرین شاه ایران در روز ۴ آبان ۱۲۹۸ در تهران به دنیا آمد. پدرش «رضاخان میرپنج سوادکوهی» بنیانگذار سلسله پهلوی و مادرش تاج‌الملوک آیرملو بود.

پس از آنکه رضاخان پادشاه ایران شد، محمدرضا به مقام ولیعهدی رسید و آنچنان که پدرش می‌خواست در کنار 20 همکلاسی منتخبش از جمله حسین فردوست، تحصیل در مدرسه نظام را آغاز کرد و زبان فرانسه را از کودکی فرا گرفت. 

در 12 سالگی برای ادامه تحصیل به سوییس عزیمت کرد و در مدارس «اکل نوول دوشی» و انستیتو «لو روزه» ادامه تحصیل داد. به گفته فردریک ژاکوبی و حسین فردوست که از همکلاسان محمدرضا در سوییس بودند وی از نظر درسی دانش‌آموزی متوسط به حساب می‌آمد اما همواره در میان قهرمانان ورزشی مدرسه «لو روزه» بود.

او در ۱۷ سالگی از مسیر یونان  سپس ترکیه راه ایران را در پیش گرفت و در دانشکده افسری تهران مشغول به تحصیل شد. در پی استعفا و تبعید رضاشاه در شهریور ۱۳۲۰، محمدرضا که آن زمان 20 سال داشت در منصب سلطنت قرار گرفت و در شرایط اشغال نظامی کشور توسط بیگانگان در مجلس سوگند پادشاهی یاد کرد.

فضای شهریور ۲۰ پر بود از فریاد دادخواهی. نخبگان و توده مردم پس از سال‌ها اختناق رضاشاهی در پی احقاق حقوق از دست رفته خود بودند. همان زمان ایران اشغال شده، درگیر رتق و فتق مشکلات خود با اشغالگران بود. شرایط جهانی ایرانیان را ترغیب کرد تا به متفقین بپیوندند. اینچنین بود که با امضای پیمان سه جانبه‌ای توسط اسمیرنوف سفیر شوروی، بولارد وزیر مختار انگلیس و علی سهیلی وزیر خارجه، ایران رسماً به کشورهای متفق ملحق شد. در مقابل روس‌ها و انگلیس‌ها نیز متعهد شدند استقلال و تمامیت ارضی ایران را محترم بشمارند.

این اتفاقات سلطنت محمدرضا را تحکیم کرد. اما رفته رفته شرایط تغییر کرد، واقعه بهمن 1327 و تیراندازی به سمت شاه در دانشگاه تهران، بهانه را برای بستن فضای سیاسی و قلع و قمع نیروهای سیاسی به شاه داد. پس از آن، نخست‌وزیری مصدق و کودتای شاه علیه او، واقعه 15 خرداد و... کشور را به سوی انقلاب 57 سوق داد.

دی ماه ۵۷ محمدرضا راهی جز خروج از کشور در برابر خود ندید. شاپور بختیار را که از چهره‌های جبهه ملی بود به نخست‌وزیری گمارد و خود راهی سفری بی‌بازگشت شد. بیماری سرطان روز به روز شدت می‌‎ گرفت و این برای شاهی که سال‌ها در اوج قدرت سپری کرده بود، به فاجعه‌ای می‌مانست.

آخرین شاه ایران در تاریخ ۵ مرداد ۱۳۵۹ در سن ۶۱ سالگی، در مصر درگذشت. دو روز بعد پیکر وی در مسجد الرفاعی قاهره، پس از تشییع و مراسم رسمی، به خاک گذاشته شد. محمدرضا پهلوی در وصیت‌نامه خود خواسته بود تا جنازه‌اش در خاک ایران دفن شود، ایرانی که ساکنانش در پی انتشار خبر درگذشت آخرین شاه، جشن و شادی برپا کرده بودند.