گرایش به شرق به دلیل بدعهدی اروپا

فعالان اقتصادی و نمایندگان بخش خصوصی در همایش روابط تجاری ایران و آلمان، وضعیت مراودات دوجانبه را بررسی کردند و با اشاره به موانع تحریمی موجود، از کاهش روابط ابراز نگرانی کرده و مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی مناسبات اقتصادی دو کشور را مورد نقد و بررسی قرار دادند.

در این همایش، رییس اتاق تهران در پاسخ به انتقاد آلمانی‌ها نسبت به جایگزین شدن چینی‌ها در بازار ایران، گفت: سازوکار ویژه مالی اروپا (اینستکس) هنوز فعال نشده و ثبت آن تنها با 3 هزار یورو انجام شده است. طبیعی است که ایران با این روش نمی‌تواند با اروپا ارتباط اقتصادی برقرار کند و به همین دلیل از غرب به شرق متمایل شده است. مسعود خوانساری افزود: در ۴۰ سال گذشته روابط دو کشور در بهترین سطح بوده و کمترین چالش را با آلمان داشته‌ایم. باتوجه به سابقه آلمان در ایران، صنایع ما عمدتا آلمانی بوده و آشنایی تجار کشور با آلمان با هیج کشوری قابل مقایسه نیست. او ادامه داد: خوشبین بودیم پس از برجام سرمایه‌گذاری‌های غربی در ایران افزایش یابد و روابط اقتصادی بیشتر شود اما پس از خروج امریکا از برجام این اتفاق عملی نشد. در این مدت هم انتظار ایران از اروپا برآورده نشد و عملا اتحادیه اروپا نتوانست در مقابل امریکا کاری از پیش ببرد. خوانساری با بیان اینکه اگرچه صنعت غرب را نمی‌توان با شرق مقایسه کرد، افزود: در شرایط موجود باید به سمتی حرکت کنیم که مشکلاتمان را حل کند. پس از تحریم با اروپا حتی تبادل تجاری صورت نمی‌گیرد چه رسد به سرمایه‌گذاری. رییس اتاق بازرگانی تهران گفت: حتی اگر اینستکس فعال شود اما امریکا اجازه ندهد اروپا از ایران نفت بخرد، تامین مالی آن چگونه صورت می‌گیرد.

او ضمن انتقاد نسبت به تجارت یکطرفه با اروپا بیان کرد: نباید انتظار داشت ما کماکان واردکننده محصولات غربی باشیم بدون اینکه غرب از ما نفت و محصول بخرد. خواسته نهایی امریکا همین است که ما به واردکننده محصولات نهایی تبدیل شویم، چنانچه این کشور واردات ماشین سواری به ایران را ممنوع نکرده اما واردات قطعات ماشین را تحریم کرده است تا ما را وابسته به کالای ساخته شده کند. بنابراین تنها در صورت وجود ارتباط تجاری دوجانبه می‌توان به ادامه ارتباط با اروپا امیدوار بود.

    تلاش‌ آلمان برای حفظ برجام

همچنین در این همایش، معاون سفیر آلمان در تهران با تاکید بر اینکه اینستکس تنها بخشی از تلاش‌های آلمان برای حفظ برجام است، عنوان کرد: ما با ایران در برخی از مسائل موافق نیستیم و نسبت به برخی سیاست‌ها نقد داریم، اما درباره حفظ برجام هم‌عقیده بوده و برای حفظ آن دغدغه مشترک داریم. الیور اشناکنبرگ اظهار کرد: برجام بیش از یک معاهده اقتصادی است که بخواهد تنها تحریم‌ها را از بین ببرد. او گفت: آلمان نسبت به خروج امریکا از برجام منتقد است؛ قطعا سیاست امریکا در قبل ایران صحیح نیست و این را به امریکا هم گفته‌ایم. با همکارهای اروپایی خود تلاش می‌کنیم که اثر تحریم‌ها را کمرنگ کرده و چالش‌های ایران و امریکا را به حداقل برسانیم. او با بیان اینکه تجارت ایران و آلمان در نیمه ابتدایی سال در قیاس با مدت مشابه سال گذشته به نصف رسیده است، افزود: شرکت‌های زیادی نمایندگی‌های خود را تعطیل کرده یا کارکنانشان را کاهش داده‌اند. تهدید تحریم و جرایم تحریمی برای آلمان و حتی برای بنگاه‌های اقتصادی بسیار کوچک هم بسیار جدی است. اشناکنبرگ با بیان اینکه شرکت‌ها مجبور به اتخاذ تصمیماتی درباره ایران شده و از آن خرسند نیستند، افزود: دولت آلمان تلاش کرده از شرکت‌های آلمانی حمایت کند اما از آنجا که بازار امریکا برای شرکت‌های آلمانی بسیار مهم است، نمی‌توانیم کاملا از آنها در برابر تحریم محافظت کنیم و به جایشان تصمیم بگیریم. به گفته او، آلمان‌ها می‌دانند که هزینه خروج کامل آنها از ایران سنگین است و به همین دلیل سعی می‌کنند ساختار اولیه را در ایران حفظ کنند تا زمان مناسب به این کشور بازگردند. او اینستکس را مهم‌ترین تلاش برای ادامه مبادلات اقتصادی با ایران دانست و افزود: هشت کشور دیگر اتحادیه اروپا و نروژ نیز برای پیوستن به این ساز و کار اعلام آمادگی کرده‌اند، اگرچه ساختار آن اصلا آسان نیست و امریکا با قدرت نفوذ بالای خود، کار را برای تیم اینستکس مشکل کرده است.

«اشناکنبرگ» با بیان اینکه «برلین، لندن، پاریس و تهران» کار سختی در پیش دارند، افزود: کسی که نسبت به پیشرفت کند اینستکس انتقاد دارد، موانع را درست نمی‌شناسد و از فعالیت‌هایی مانند آماده‌سازی بودجه و قانونگذاری بی‌خبر است که ما آنها را انجام داده‌ایم. همه منتظرند اولین تبادل مالی صورت گیرد در حالی که سرعت مهم نبوده و باید تجارت درست را برای اولین حرکت انتخاب کنیم، تجارتی که از طرف امریکا قابل تهاجم نباشد.

    آسیب تحریم‌های امریکا به ماشین‌آلات آلمان

مدیرعامل اتاق بازرگانی ایران و آلمان نیز در این همایش با بیان اینکه ماشین‌آلات آلمان از تحریم‌های امریکا علیه ایران بیشترین آسیب را دیدند، گفت: این صنایع در سال ۲۰۱۰ حدود ۴.۱ میلیارد یورو تجارت با ایران داشتند اما در سال ۲۰۱۳ به ۴۳۵ میلیون یورو کاهش یافت. «داگمار فن بن‌اشتاین» گفت: روابط اقتصادی ایران و آلمان همچنان ادامه دارد اما نمی‌توانیم به شرایط موجود راضی باشیم. به گفته او، مهم‌ترین محصولات صادراتی آلمان به ایران در بخش ماشین آلات، خودرو و شیمی هستند در حالی که ایران مواد اولیه و مواد غذایی به آلمان صادر می‌کند. «بن‌اشتاین» با بیان اینکه ماشین‌آلات آلمان از شرایط موجود بیشترین آسیب را دیدند، گفت: این صنایع در سال ۲۰۱۰ حدود ۴.۱ میلیارد یورو تجارت با ایران داشتند اما در سال ۲۰۱۳ به ۴۳۵ میلیون یورو کاهش یافت. حجم تجارت آنها در سال ۲۰۱۸ دو برابر شد و به بالای یک میلیارد یورو رسیدکه داشت به قدرت خود باز می‌گشت. اما بازهم این رقم در نیمه اول سال ۲۰۱۹ تنزل شدیدی داشت و به ۱۸۳ میلیون یورو کاهش یافت که برای هر دو طرف تلخ است. او چین را رقیب ماشین‌آلات آلمانی در ایران دانست و افزود: چین ماشین‌آلاتی به ارزش ۱.۸ میلیارد یورو به ایران صادر کرده و این کشور در حال قدرت گرفتن در ایران است. مدیرعامل اتاق بازرگانی ایران و آلمان با انتقاد نسبت به ضعیف بودن شاخص‌های سرمایه‌گذاری در ایران گفت: فولکس واگن برنامه داشت در ایران سرمایه‌گذاری کند اما نهایتا مجبور شد ترکیه را انتخاب کند. شمشیر دو‌لبه به نام تغییرات نرخ ارز و قدرت یورو نسبت به ریال، ایران را برای آلمان‌ها جذاب می‌کند اما اگر قرار باشد آنها درآمد ریالی به شرکت‌ها ببرند، مقدار زیادی سود در نقل و انتقال از بین می‌رود.