تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی

چهاردهم مهر 1341، لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی شامل 92 ماده و 7 تبصره، در هیات دولت به تصویب رسید. از جمله بندهای این لایحه، حذف قسم به قرآن برای نمایندگان و حذف قید اسلام برای انتخاب شوندگان بود. قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی در اولین دوره مجلس شورای ملی به منظور تشکیل شوراهای استان و شهرستان به تصویب رسیده بود و تا زمان نخست‌وزیری اسدالله علم این قانون بدون تغییر مانده بود. قانون یاشده، در ۱۴ مهر ۱۳۴۱ با ۹۲ ماده و 17 تبصره از تصویب کابینه امیر اسدالله علم گذشت و خبر آن در ۱۶ مهر در روزنامه‌های کیهان و اطلاعات منتشرشد. به موجب این مصوبه که در غیاب مجلس، حکم قانون را داشت، شرط مسلمان بودن و سوگند به قرآن مجید از شرایط انتخاب شوندگان حذف شد. برخی می‌گویند، شاه در پوشش تصویب این لوایح اهداف متفاوتی را دنبال می‌کرد. او می‌خواست علاوه بر سنجش میزان حساسیت علما و توان مذهبی مردم، روحانیت و جریان مذهبی را در یک زورآزمایی کنار بزند تا مجبور به محافظه‌کاری در برابر آنها نباشد. به همین منظور مطبوعات رسمی کشور با تیترهای درشت به انعکاس تصویب این لوایح و اخبار مربوط به آن پرداختند. این تصویب‌نامه اعتراض روحانیون و مردم مسلمان ایران را برانگیخت. امام خمینی(ره)، علمای طراز اول قم را به نشست‌ها و گفت‌وگوهای متعدد برای لغو این تصویب‌نامه فراخواند و به این ترتیب مقرر شد با ارسال تلگراف‌هایی به شاه، لغو فوری تصویب‌نامه مذکور را درخواست کنند. به دنبال این درخواست امام و تلگراف‌های ایشان خطاب به شاه و علم، علمای دیگری همچون مرتضی آیت‌الله‌زاده حائری، سید محمدرضا گلپایگانی، سید محمدکاظم شریعتمداری و... نسبت به این لایحه اعتراض کردند. شاه گرچه در پاسخ به این اعتراضات خطاب به آنها نوشت که بیش از هر کس در حفظ شعائر دینی کوشاست، اما این پاسخ و پاسخ‌های اسدالله علم کفایت نکرد و علما و مردم مسلمان به لغو این مصوبه تاکید کردند.  در نهایت، هفتم آذر ۱۳۴۱ امیراسدالله علم نخست‌وزیر وقت در تلگرافی به علمای قم، لغو مصوبه انجمن‌های ایالتی و ولایتی را اعلام کرد.