تعریف 600 میلیارد دلار سرمایهگذاری خارجی
گروه اقتصاد کلان مهشید خیزان
بعد از مصالحه بزرگ گروه 1+5، تمام بخشهای اقتصادی ایران سخنرانیهای بزرگی را درخصوص بخشهایی مانند نفت، خودرو، پتروشیمی، راه و جاده و... ترتیب دادند که در پی آن نیازهای عجیبی برای سرمایهگذاری خارجی، اروپاییها را به سمت ایران سوق داد. در روزهای گذشته یک مقام مسوول در ایران اعلام کرده بود که ایران، 185میلیارد دلار سرمایهگذاری برای بخشهای نفت و گاز نیاز دارد. رییس سازمان بهینهسازی مصرف سوخت نیز از نیاز ۲۰۰میلیارد دلاری حرف زده و مدیران پتروشیمی نیاز ۷۰میلیارد دلار سرمایهگذاری را تعریف کردهاند. براساس اعلام آمارهایی از سوی فایننشالتایمز از سرمایهگذاریهای تعریفشده، تاکنون ۶۰۰میلیارد دلار نیاز به دست آمده است. این ارقام، بخش سرمایهگذاری خارجی ایران را فعالتر کرده و به دنبال آن، مدیران بخشهای گوناگون هر روز خبرهای جدیدی را در گفتوگو با خبرنگاران مطرح میکنند، اما باید دید رقم سرمایهگذاری واقعی ایران چه عددی است و برای آن چه برنامههایی اندیشید. از سوی دیگر سرمایهگذاری در ایران و رشد اشتغال، باعث شده نوعی ترس در بین سرمایهگذاران ایجاد شود که ممکن است به ارزانفروشی طرف ایرانی منجر شود.
توافق هستهیی وین زمینه بازسازی مناسبات مالی و بازرگانی ایران با جهان غرب را فراهم ساخته، اما به نظر میرسد با توجه به آنکه از سرگیری این مناسبات نیازمند زمان است، انتظارها و امیدواریها نسبت به اثرات این توافق مبالغهآمیز باشند. تحریمهایی که از سال ۲۰۰۶ علیه ایران اعمال شد، در سالهای ۲۰۱۰، ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ تشدید شدند، بنابراین چنانچه همه چیز به خوبی پیش برود، پیشبینی میشود اقتصاد ایران در اوایل سال ۲۰۱۶ میتواند وارد مرحله همپیوندی و تطابق با اقتصاد جهانی شود. مقامات جمهوری اسلامی امیدوارند داراییهای بلوکهشده این کشور که سقفی معادل ۱۰۰میلیارد دلار دارد، آزاد شوند. این سرمایه میتواند چرخ تولید و صادرات نفت را به گردش بیندازد و برای تقویت ساختارهای داخلی هزینه شود؛ اما انتظار میرود به دلیل فرسودگی تاسیسات نفتی ایران، روند افزایش تولید در ایران آهسته و تدریجی باشد.
وزن 5/0 درصدی داد و ستد جهانی ایران
این گزارش همچنین میافزاید: ایران 1.1درصد از کل جمعیت دنیا را دارد و سهمش از تولید اقتصاد جهانی نیز 1.2درصد است. همچنین وزن ایران در داد و ستد جهانی تنها 0.5درصد است و این کشور در نسبت بین میانگین تولید ناخالص ملی و تجارت جهانی، تنها امکان دوبرابر کردن سهم خود را دارد و نه بیشتر.
آمار منتشرشده از سوی آنکتاد نشان میدهد، سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران از سال 2012 تا 2013 از 4322.1 دلار به
4488.6 دلار رسید. همچنین سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران از سال 1998 تا سال 2013 به طور میانگین 2037.59 دلار افزایش یافت. همچنین ایران در سال 2014 تنها توانسته 2میلیارد و 105میلیون دلار سرمایهگذاری مستقیم خارجی جذب کند. سهم ایران از کل سرمایهگذاری خارجی جهان در این سال تنها 0.17درصد بوده است که این رقم با توجه به ظرفیتهای بالای اقتصاد ایران و رتبه 18 ایران در میان بزرگترین اقتصادهای جهان رقم ناچیزی است.
در سال 2013 نیز سرمایهگذاری خارجی در کشور نسبت به سال قبل از آن کاهش یافته بود. این در حالی بود که از سال 2010 تا سال 2012 میزان جذب سرمایه خارجی در کشور روندی صعودی را طی میکرد. ایران در سال 2009 بالغ بر 2میلیارد و 983میلیون دلار سرمایهگذاری خارجی جذب کرده بود که این رقم در سال 2010 به 3میلیارد و 649میلیون دلار، در سال 2011 به 4میلیارد و 277میلیون دلار و در سال 2012 به 4میلیارد و 662میلیون دلار افزایش یافته بود. با وجود افت سرمایه خارجی به کشور در سال 2014 میزان خروج سرمایه از کشور در همین سال نسبت به سال قبل 4برابر شده است.
ایران در سال 2013 بالغ بر 146میلیون دلار سرمایهگذاری مستقیم خارجی در کشورهای دیگر انجام داده بود اما این رقم در سال 2014 به 605میلیون دلار رسیده است.
بازگشت امید به شرکتهای اروپایی
به گزارش یو.اس.آ تودی، شرکتهای چندملیتی عمدتا از اروپا و آسیا که کسب و کارشان بعد از تحریمهای بینالمللی به رکود انجامید، به دنبال بازگشت به ایران و ایجاد کسب و کارهای جدید هستند. ایران پتانسیلهای زیادی برای سرمایهگذاری با توجه به رتبه دوم ایران در ذخایر گاز طبیعی جهان و رتبه چهارم ذخایر نفتی، با این حال تولید در بخش انرژی، استخراج معادن و ساخت به طور کامل از توسعهیافتگی بازمانده است.
با این وجود، بسیاری از شرکتهای خارجی در حال برگزاری عملیات جدیدی در باب مشاورههای سرمایهگذاری به شرکتهای غربی در تهران هستند؛ البته برخی سرمایهگذاران خارجی در این شرایط با احتیاط بیشتری عمل میکنند، به دلیل آنکه نگرانیهایی درخصوص ممنوعیت تجارت ایران با شرکتهای امریکایی وجود دارد.
افزایش بیسابقه سرمایهگذاریهای خارجی در ایران
به گزارش پرستیوی، رسانههای ایران روز شنبه گذشته گزارشی از افزایش بیسابقه 3بار در 3ماهه دوم سال 2015 را داد. سرمایهگذاری خارجی در ایران طی دوره مطرحشده، به 3بیلیون دلار رسید که این رقم بالاتر از مجموع 2.1بیلیون دلار سرمایهگذاری خارجی در کشور از ماه مارس 2014-2015 بود. سازمان سرمایهگذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران (OIETAI) در بیانیهیی اعلام کرد که این افزایش نتیجه «برنامهریزی عظیم» به خوبی یک اقتصاد قویتر ثابت در ایران در 2سال گذشته است. این سازمان همچنین این موفقیت بزرگ در برابر تحریمها که ممنوعیت سرمایهگذاری خارجی در ایران و مهاجرت دستهجمعی از شرکتهای بینالمللی از کشور را شامل شده بود، به عنوان نتیجه موفق در برابر تحریمهای سالهای 2009-2012 توصیف کرده است.
همچنین گفته شده به طور خاص افزایش پیشنهادهای خارجی برای سرمایهگذاری در ایران در 3ماهه اول سال 2015 به وسیله حضور تعداد زیادی از نمایندگان از کشورهای دیگر را شاهد خواهیم بود که برای رسیدن به مدیریت و معاملههای بسیاری بر سر برنامه انرژی هستهیی به ایران سفر خواهند کرد. ایران در 3ماهه اول سال، 3میلیارد دلار سرمایه خارجی مستقیم (FDI) برای پیادهسازی پروژههای زیربنایی کرده است. در این گزارش اشاره شده که افزایش سرمایهگذاری خارجی در ایران، نتیجه مستقیم بهبود روابط ایران با جهان است که از طریق آن، سرمایهگذاران از کشورهای مختلف را تشویق به استفاده از فرصتهای سرمایهگذاری در ایران کرده است.