شیوع الگوی عدم فرزندآوری در کشور
ساعت 24
«روند دگرگونیهای باروری در ایران» عنوان پژوهشی است که توسط مرکز آمار ایران تهیه شده است و در آن به نتایج جالبی درباره بچهدارشدن زنان ایرانی دست یافتهاند. حسن عینی زیناب درخلاصهیی که برای انتشار در وبسایت مرکز آمار ایران تهیه کرده، مینویسد؛ الگوی جدیدی که شامل عدم فرزندآوری یا تاخیر در سن زیر ۳۰سال در ایران شیوع پیدا کرده است.
پژوهش حاضر با استفاده از روشهای نوین آماری و جمعیتی، تغییرات میزان باروری کل و شاخصهای مربوط را به صورت چند متغیری بررسی میکند.
روش مورد استفاده در این طرح براساس مدل رگرسیونی بقا با بازههای زمانی مجزای پیشرفت در تعداد فرزندان برای هرپیشرفت موالید به صورت جداگانه است. مدلهای مربوط به هر انتقال به صورت جداگانه مجموعهیی از احتمالات ازدواج یا تولد فرزند را براساس سن زن، تعداد فرزندان در آغاز دوره انتقالی و مدت زمان سپری شده از آغاز دوره را پیشبینی میکنند. مجموع این احتمالات، برای تمام دورهها، در ساختن جداول عمر چندبعدی به کار میروند.
میزان باروری کل و شاخصهای مربوط به آن بهطور مستقیم از جداول عمر چندبعدی محاسبه میشوند. از آنجایی که احتمالات مورد استفاده در ساختن جداول عمر چندبعدی از مدلهای رگرسیونی محاسبه شدهاند، این احتمالات و جداول عمر حاصل میتوانند چندمتغیری باشند.
دادههای مورد استفاده در این طرح شامل نمونه ۲درصد دادههای خام سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال۱۳۹۰ و پیمایش جمعیت و سلامت ایران در سال۱۳۸۹ است. بررسی چندمتغیری میزان باروری کل و شاخصهای مربوط، هم به صورت دورهیی و هم به صورت نسلی انجام شده است.
یافتههای مطالعه دورهیی برای دودهه گذشته نشان میدهد که با کاهش میزان باروری کل، تاثیر متغیرهای مطالعه در تبیین باروری کاهش یافته است.
با اینکه احتمال تولد همه فرزندان در طی 20سال اخیر کاهش یافته است، ولی نقش متغیرهای اقتصادی- اجتماعی در احتمال تولد فرزندان دوم به بعد بیشتر از فرزندان اول و دوم است. همچنین در طی دودهه گذشته، سن داشتن فرزند اول افزایش یافته و زنان شهری، تحصیلکرده، شاغل، و طبقه بالا پیشگامان تاخیر در فرزندآوری بودهاند.
فاصله بین تولدها در رتبههای تولد اولیه افزایش یافته است و زنان تحصیلکرده، شاغل و طبقه بالا پیشگامان به تعویق انداختن تولد فرزندان بعدی هستند. یافتههای مطالعه نسلی نیز نشان میدهد میزان باروری تجمعی روندی کاهشی را تجربه کرده است و این روند کاهشی برای همه گروههای اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی اتفاق افتاده است.
با اینکه احتمال تولد همه فرزندان از نسلی به نسل بعد کاهش یافته است ولی احتمال تولد فرزندان اول و دوم ضمن کمترین کاهش بیشترین عمومیت را داشتهاند.
کاهش باروری در ابتدا در سنین بالا و همراه با کاهش باروری در این سنین اتفاق افتاده است. سپس تاخیر فرزندآوری در سنین پایین سبب متمرکز شدن فرزندآوری در سنین خاصی شده است. بعد از کاهش باروری به زیر نرخ جانشینی، الگوی فرزندآوری جدیدی که شامل عدم فرزندآوری یا تاخیر در سنین زیر ۳۰سال و جبران در سنین بالای ۳۰سال است در ایران درحال شکلگیری است. با افزایش سن ازدواج و نیز فاصلهگذاری بیشتر بین فرزندان، سن فرزندآوری به خصوص برای موالید با رتبه پایین روندی افزایشی را تجربه کرده است.