یکه تازی اردوغان در سایه تحولات سیاسی امریکا
تنشهای ترکیه همزمان با نزدیک شدن به همه پرسی ریاست جمهوری تشدید شد
گروه جهان
درحالی که اردوغان آخرین گامها به سمت برگزاری همهپرسی درباره سیستم ریاستجمهوری را برمیدارد، تنشها در ترکیه با گسترش سرکوب مخالفان به ویژه سیاستمداران کرد افزایش یافته است.
اکونومیست مینویسد: در شرایطی که تمام نگاههای جامعه جهانی به پیروزی خیرهکننده و غیرمنتظره دونالد ترامپ در
ایالاتمتحده است، رجب طیب اردوغان در ترکیه آزادانه مشغول پاکسازی مخالفان است. حزب دموکرات خلقها تازهترین قربانی موج گسترده پاکسازیهای سیاسی رجب طیب اردوغان در ترکیه پس از کودتای نافرجام 15جولای است. از آن زمان تاکنون بیش از 36هزار نفر بازداشت شده و 100هزار نفر از کار برکنار شدهاند که اغلب آنان نیز کارمندان دولتی بودهاند. همچنین ۱۰نفر از نمایندگان مهمترین حزب کرد راه یافته به پارلمان و برخی از روزنامهنگاران اپوزیسیون به خصوص روزنامه جمهوریت بازداشت شدند.
گفته شده، اردوغان در نظر دارد همهپرسی تغییر نظام سیاسی را هر چه سریعتر پیش از بهار آینده برگزار کند و همین مساله به نگرانیها دامن میزند. روزنامه حریت نوشته همهپرسی در ماه آوریل یا مه برگزار خواهد شد. به اعتقاد منتقدان، نخستین نگرانی سیاسی درباره اقدامات اردوغان در فضای پساکودتا این است که موفق شده، حمایت لازم برای تغییر قانون اساسی جدید در راستای ایجاد سیستم ریاستجمهوری را به دست آورد. اردوغان برای اینکه بتواند اکثریت رای پارلمان برای به همهپرسی گذاشتن سیستم ریاستجمهوری را کسب کند، نیاز به حمایت نمایندگان حزب«جنبش ملیگرا» دارد. حزبی که رهبرش قویا از سرکوبهای انجام شده علیه اپوزیسیون چپگرا و کرد تبار حمایت میکند. سونر کاقاپتای، رییس برنامه ترکیه در موسسه «سیاست خاورنزدیک» در واشنگتن میگوید: «مذاکرات با حزب جنبش ملیگرا، اردوغان را به اتخاذ سیاست محکمتر در قبال حزب سیاسی دموکراتیک خلقها همچنین نیروهای پکک سوق میدهد. به همین دلیل در طول 6 ماه آینده احتمالا رویکردی کاملا ملیگرایانه و دستراستی را از جانب اردوغان شاهد خواهیم بود.» خبرگزاری فرانسه گزارش داده براساس تغییراتی که مد نظر اردوغان
است، او میتواند هم ریاست دولت و هم ریاست حزب حاکم را برعهده داشته باشد. اردوغان همین چند روز پیش با طرفداری از سیستم ریاستجمهوری مورد نظرش، که براساس نظر کارشناسان شبیه سیستم ریاستجمهوری در فرانسه و امریکا خواهد بود، گفته این سیستم به ترکیه فرصت خواهد داد که راه توسعه را زودتر پیش ببرند.
در این میان حزب دموکراتیک خلقهای کرد ترکیه که در انتخابات ۲۰۱۵ توانست به عنوان سومین حزب بزرگ کشور وارد پارلمان شود، مخالف سیستم ریاستجمهوری است. صلاحالدین دمیرتاش، رهبر کاریزماتیک حزب دموکراتیک خلق که اکنون در زندان به سر میبرد هنوز هم به دنبال بستن راه تغییرات اعلام شده از سوی دولت است. در همین راستا هیسیار اوز سوی، معاون رهبر حزب دموکراتیک خلق تاکید کرده که این حزب «اردوغان را در مسیر تصویب سیستم ریاستجمهوری متوقف خواهد کرد.»
به همین دلیل است که از نگاه حزب حاکم عدالت و توسعه، حزب دموکراتیک خلق بزرگترین مانع بوده و باید حذف شود. دولت ترکیه حزب دموکراتیک خلق را متهم میکند که در ایجاد فاصله میان مواضع خود با مواضع پکک شکست خورده و این حزب به عنوان یک جبهه سیاسی پکک عمل میکند.
براساس آمار ارائه شده از سوی گروه بینالمللی بحران دستکم ۲۳۰۱نفر در درگیریهای پکک از جولای ۲۰۱۵ کشته شدهاند.
همچنین ترکیه با اتحادیه اروپا دچار تنش شده است. اروپا هشدار داده که اگر ترکیه مجازات اعدام را احیا کند در این صورت شرایط عضویت این کشور در اتحادیه اروپا به پایان میرسد. هشداری که دولتمردان ترکیهیی را شدیدا رنجانده است. اردوغان در جلسه موسیاد به صراحت گفته است:«جامعه اروپا بدون احساس شرمساری میگوید که میخواهند پرونده ترکیه را بازنگری کنند و عضویت ما را متوقف کنند. خیلی دیر جنبیدهاند. میگویم که خیلی زود این کار را انجام دهید. اما این بار حداقل تصمیم نهایی خودتان را اتخاذ کنید.»
گفته شده، وزرای خارجه اتحادیه اروپا روز دوشنبه در نشستی، چالشهای سیاست خارجی این نهاد ازجمله عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را بررسی کردند. به اعتقاد ناظران، آنکارا امیدوار است پس از به قدرت رسیدن ترامپ در امریکا بتواند همکاری بهتری با دولت ترامپ در مقایسه با دولت باراک اوباما داشته باشد به ویژه اینکه اقتصاد این روزهای ترکیه حال و روز خوشی ندارد. اکونومیست مینویسد، اگر اعتراضهای گاه و بیگاه در شهرهای مختلف و حضور معترضان در خیابانها نتواند خواب راحت را از چشمان بگیرد، بیثباتی و ضعف اقتصادی احتمالا این کار را میکند. دولت اخیرا پیشبینی خود از رشد اقتصادی در سال 2016 را از 4.5درصد به 3.2درصد کاهش داده است. ارزش لیر ترکیه در برابر دلار امریکا به پایینترین سطح خود در سه دهه اخیر رسیده است. این درحالی است که ترکیه برخلاف کشورهای منطقهیی دیگر مانند عربستان سعودی برای حفظ رشد اقتصادی خود نه به نفت که به رتبه اعتباری خود وابسته است. یک اقتصاددان میگوید:«ترکیه برای اینکه نشان دهد میداند به سمت و سویی میرود، نیاز دارد که سرمایههای خارجی را جذب کرده و رشد اقتصادی خود را تضمین کند. تقریبا امروز همه میدانند
که سرکوب بیشتر و بیثباتی متعاقب آن نمیتواند پایداری اقتصادی به دنبال داشته باشد با این حال دولتیها همچنان دست به کارهایی میزنند که ثبات اقتصادی را هدف میگیرد. امروز سرنوشت دموکراسی رو به احتضار ترکیه در دستان اردوغان است.»