توقف حرکت پرشتاب به سمت فلاکت
ادامه از صفحه 5
سیف افزود: دوم اینکه نظام بانکداری بدون ربا، یک سلسله الزامات افزون بر استانداردهای عمومی حسابداری و گزارشگری مالی را تکلیف میکند که رعایت آنها به موجب قانون و مقررات ذیل آن الزامی است. بهعنوان مثال، ارائه یک صورت مالی مستقل تحت عنوان عملکرد سپردههای سرمایهگذاری برای پاسخگویی به طبقهیی از سرمایهگذاران که در درآمدهای مشاع شریک سهامداران بانک هستند، ضرورت مییابد. در نظام بانکداری ایران، این ضرورت نه به دلیل مقاصد خاص نظارتی بلکه بخشی از گزارشگری مالی با مقاصد عمومی است و همسنگ گزارش به سهامداران تلقی میشود. این یک اصل قطعی مبتنی بر قانون و منطق حاکم بر چارچوب نظری گزارشگری مالی است.
سیف نکته سوم حایز اهمیت و توجه در موضوع صورتهای مالی بانکها را اینگونه عنوان کرد: تاکید بانک مرکزی بر اجرای مرحلهیی و برنامهریزی شده IFRS در نظام بانکداری ایران تا رسیدن به پوشش کامل الزامات استانداردهای بینالمللی گزارشگری مالی است. معاونت نظارتی بانک مرکزی از سال ۱۳۹۳ مطالعات جامعی در این باره انجام داده و اکنون به تمام جوانب و ظرایف فنی موضوع واقف است. فراهم کردن زیرساختهای لازم در بانکها که یکی از مهمترین آنها ایجاد بانک اطلاعاتی قابل اتکا از وثایق مرتبط با تسهیلات در تمام بانکهاست ازجمله ضرورتهایی است که اجرای دقیق و گامبهگام IFRS را اجتنابناپذیر میکند. ارزیابی وثایق یکی از پارامترهای اصلی در تعیین ارزش منصفانه تسهیلات است.
او در ادامه افزود: همچنین تدوین دستورالعمل مرتبط با نحوه شناسایی و ارائه سود و زیانهای ناشی از اعمال ارزش منصفانه و تطبیق آن با دستورالعمل نحوه تسهیم درآمد مشاع، موضوعی چالشبرانگیز و خاص در صنعت بانکداری ایران است که اکنون در دست مطالعه کارشناسی است. این موارد صرفا نمونههایی از موضوعات فنی و چالشی در اجرای IFRS است که مستلزم اعمال دقت نظری و عملی برای دستیابی به مجموعهیی از گزارشگری مالی با کیفیت و قابل اتکاست.
اقدامات تدریجی بانک مرکزی برای ثبات مالی
رییس شورای پول و اعتبار به اقدامات حوزه نظارتی بانک مرکزی درخصوص شفافسازی صورتهای مالی در سالهای اخیر اشاره و تاکید کرد: معاونت نظارتی بانک مرکزی در طول دو سال گذشته، سعی کرده است با شفافسازی صورتهای مالی، مراقبت از احتساب ذخایر کافی به ویژه در رابطه با مطالبات مشکوکالوصول و ممانعت از شناسایی سودهای موهوم که سلامت مالی بانک را به مخاطره میاندازد، اقدامات تدریجی و برنامهریزی شدهیی را در راستای ثبات مالی عملی کند. او اضافه کرد: با استقرار مدل نوین نظارت از سال جاری این اقدامات به نحو جامعتر، منظمتر و فراگیرتر انجام خواهد شد. اگرچه صیانت از حقوق سپردهگذاران غایب در تصمیمگیریهای بانک، وظیفه مهم معاونت نظارتی بانک مرکزی است اما در عین حال، توجه به حقوق و منافع سهامداران بالفعل و بالقوه نیز همواره مورد توجه بوده است. وی افزود: الزام بانکها به ارائه صورت عملکرد سپردههای سرمایهگذاری در واقع طراحی خطکش دقیقی برای تسهیم درست منافع مشاعبان سپردهگذاران و سهامداران است. سپردهگذاران با بررسی این صورت مالی و یادداشتهای پیوست آن میتوانند اطمینان یابند که سهم آنان از منافع مشاع به طور کامل تخصیص
یافته است. در مقابل سهامداران نیز میتوانند رعایت حقوق خود را با مراجعه به این صورت رصد کنند.
پرداخت سود بیشتر؛ مبین ریسک بیشتر بانک
سیف با بیان اینکه مازاد سود پرداختی به سپردهگذاران که رقم انتهایی این صورت مالی است، نشاندهنده مبلغی است که به هر دلیلی از سهم سهامداران به سپردهگذاران پرداخت شده است، تاکید کرد: مسوولیت این اضافه پرداختی بر عهده مدیریت بانک است و سهامداران میتوانند در مجامع عمومی، مدیریت را مورد پرسش قرار دهند. البته معاونت نظارتی بانک مرکزی نیز اقدامات لازم را در این رابطه از حیث رعایت مقررات به عمل میآورد. به هر حال همانگونه که قبلا نیز در مصاحبه دیگری اشاره کردم بر مبنای اصل بنیادی رابطه مستقیم ریسک و بازده در بازارهای مالی، پرداخت نرخهای بالای سود توسط یک بانک میتواند نشاندهنده ریسک بیشتر عملیات این بانک باشد و سپردهگذاران باید آگاه باشند که این نرخ بالاتر، بهای ریسکی است که متقبل میشوند و منطقا باید پیامدهای آن را نیز بپذیرند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: همچنین این ریسک به سهامداران چنین بانکهایی نیز تسری مییابد که نشانه آن در نسبت بالای مازاد سود پرداختی به سپردهگذاران دیده میشود. بنابراین سهامداران نیز در تصمیمات سرمایهگذاری خود باید این ریسک را قیمتگذاری کنند. همچنین حسابرسان مستقل و بازرسان قانونی بانکها نیز در راستای ایفای مسوولیتهای حرفهیی خود باید در ارتباط با تداوم فعالیت بانک این موارد را به نحو مقتضی مورد توجه قرار دهند. معاونت نظارتی بانک مرکزی اواخر سال گذشته در نامهیی خطاب به مدیران عامل بانکها که رونوشت آن برای سازمان بورس و اوراق بهادار و حسابرسان مستقل بانکها نیز ارسال شده، توجه به این مسوولیتها را مورد تاکید قرار داد.
عدم تضمین مجوزهای موسسات اعتباری
سیف اعطای مجوز فعالیت توسط بانک مرکزی به موسسات اعتباری را دارای معنای روشن و تعریف شده حقوقی دانست و گفت: در هیچ جای دنیا، این مجوز به معنای تضمین فعالیتهای بانک و نتایج عملیات آن نیست. معاونت نظارتی بانک مرکزی نیز حداکثر تلاش خود را در نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری دارای مجوز به عمل میآورد. با استقرار مدل نوین نظارت، این نظارتها تشدید میشود به نحوی که بانکها از بُعد مقاصد نظارتی براساس ریسک طبقهبندی میشوند و نظارت شدیدتری بر بانکهای ریسکیتر اعمال میشود.
او با بیان اینکه اما در هر حال، مسوولیت نتایج عملیات بانکها که ناشی از مدل کسبوکار آنها و نحوه هدایت بانک است به عهده هیاتمدیره منتخب سهامداران است، خاطرنشان کرد: علاوه بر آن صندوق ضمانت سپردهها که به موجب قانون برنامه پنجم توسعه ایجاد شد، ابزار قانونی دیگری در حمایت از حقوق سپردهگذاران است که در کشورهای مختلف از سابقه طولانیتری برخوردار است. اگرچه این صندوق در ایران نهادی نوپا تلقی میشود اما در طول حدود 3سال فعالیت با حمایت همه جانبه بانک مرکزی درحال استقرار و تحکیم وضعیت مالی خود است.
رییس کل بانک مرکزی درخصوص صندوق ضمانت سپردهها و برنامه بانک مرکزی در قبال این صندوق گفت: این صندوق در محدوده قانونی تعیین شده، مسوول جبران خسارت احتمالی سپردهگذاران بانکهای عضو است. معاونت نظارتی بانک مرکزی در سال جاری، پیگیریهای مستمری را برای برقراری نظام حق عضویت خاص صندوق که در قانون پیشبینی شده است به عمل خواهد آورد. با برقراری نظام حق عضویت خاص، بانکهای دارای ریسک بیشتر ملزم به پرداخت حق عضویت اضافی خواهند بود که نظام منصفانهیی در پرداخت حق بیمه تلقی شده و موجب خواهد شد بانکهای خوب، هزینه بانکهای بد را نپردازند.
جای خالی صندوقهای بازنشستگی در نمایشگاه
بازارهای مالی باید توسط سایر بازارها تامین مالی شوند، همچنین بیمه یکی از ارکان بازار سرمایه است که صندوقهای بازنشستگی هم در این ترکیب جا دارند، اما جای صندوقهای سرمایهگذاری در بین بازارهای مالی خالی است. عبدالناصر همتی در مراسم آغاز به کار دهمین نمایشگاه بورس، بانک و بیمه یکی از ارکان بازار سرمایه را صندوقهای بازنشستگی دانست و گفت: جای این صندوقها در بازار سرمایه خالی است؛ این در حالی است که بازار سرمایه نتوانسته آنگونه که باید در تامین مالی کشور نقش ایفا کند. رییس کل بیمه مرکزی افزود: یکسوم اوراق بلندمدت در بازارهای مالی بینالمللی از سوی بیمهها صادر میشود؛ در حالی که بیمهها نقش بسیار پایینی در بازار سرمایه ایران دارند و بر این اساس، باید به سمتی حرکت کرد که ارزش افزوده صنعت بیمه در بازار سرمایه تقویت شود؛ ضمن اینکه صندوقهای بازنشستگی هم میتواند بخشی از آن باشد.
وی تصریح کرد: ضریب نفوذ بیمه در سال گذشته از ۲ درصد عبور کرد. این در حالی است که بیمه علاوه بر اینکه میتواند پوشش ریسک ارائه دهد، از منابع مهم تامین بازارهای مالی است و در همه جای دنیا، بیمههای عمر در این حوزه نقشآفرینی میکنند.
به گفته همتی، یکی از علل پایین بودن توسعه بیمههای عمر در کشور، بالا بودن نرخ سود سپرده بانکی است؛ اما با این وجود پارسال بیمههای عمر با رشد نزدیک ۴۰ درصدی روبهرو شدند. البته بازارهایی با ریسک بالا باید بازدهی بالاتری داشته باشند، به همین دلیل از وزیر اقتصاد درخواست میشود تا ایجاد تعادل در بازارهای مالی را مورد توجه قرار دهند. همتی تاکید کرد: ما نیاز به هماهنگی در بازارهای مالی داریم؛ نمیشود هر بازاری برای خودش تصمیم بگیرد. وی خاطرنشان کرد: ۳۲ شرکت بیمهیی در کشور فعال هستند که بر این اساس، رشد ۲۳ درصدی حق بیمههای تولیدی در کشور را شاهد هستیم و میتوان پیشبینی کرد که صنعت بیمه در سال ۹۶ رشد خوبی داشته باشد. وی گفت: برای حمایت از سهامداران جزء به دنبال حاکمیت شرکتی در صنعت بیمه هستیم که در دستور کار شورایعالی بیمه قرار دارد. رییس کل بیمه مرکزی با قدردانی از ظریف به خاطر برجام گفت: نتایج این توافق را در صنعت بیمه لمس میکنیم؛ در سال گذشته با سران صنعت بیمه جهان ملاقات داشتم و آمادگی دارند با ایران همکاری کنند. وی اظهار کرد: تفاهمهای غیررسمی انجام شده و ظرف ۲ تا 3ماه آینده سرمایهگذاری شرکتهای بیمه
خارجی در صنعت بیمه ایران عملیاتی میشود. وی یادآور شد که قانون تا ۴۹درصد سهام یک شرکت، اجازه سرمایهگذاری خارجی را میدهد.
آغاز حماسه اقتصادی در پرتوی اقتصاد مقاومتی
وزیر امور خارجه ایران از آغاز حماسه اقتصادی در پرتو اقتصاد مقاومتی گفت: مردم ایران فشارهای اقتصادی را تحمل میکنند، اما زیر بار زور نمیروند.
جواد ظریف در مراسم آغاز به کار دهمین نمایشگاه بینالمللی بورس، بانک و بیمه گفت: مردم امروز حماسه اقتصادی را در اقتصاد مقاومتی مشاهده خواهند کرد. وی افزود: با وجود پیشبینی از دید برخی بلندپروازانه رشد اقتصادی ۳ تا ۴ درصدی سال گذشته کشور، به همت فعالان اقتصادی و با تلاش مردم، شاهد رشد اقتصادی فراتر از 8درصد بودیم و اثرات برجام در چشمانداز اقتصادی کشور را میتوان در سه حوزه کلیدی که هدف اصلی تحریمهای ظالمانه و بینالمللی و فرامرزی بود، دستهبندی کرد که یکی از این حوزهها، نفت و گاز است.
وی تصریح کرد: از برداشته شدن تحریمها هیجانزده نیستیم، اما این اتفاق که نمایانگر تعامل بزرگترین برندهای جهانی با ایران است، پیامدهای بزرگ و تاثیرگذاری در جلب اطمینان و اعتماد جهانی نسبت به ایران به جای گذاشته و این پیام را به جهان داده که راه تجارت و همکاری با ایران، باز است.
ظریف به حساسیت بازارهای مالی در اقتصاد کشور اشاره کرد و گفت: تحریمها از یک سو با تلاش برای از کار انداختن سیستم بانکی و مالی کشور، هزینه مبادله را برای کل اقتصاد کشور افزایش دادند و با بالا بردن ریسک کشور، هزینه تامین مالی و سرمایهگذاری در اقتصاد را افزایش دادند؛ البته تحریمها و رویکردهایی که به ناگزیر در دولت قبل برای مقابله با آن، اتخاذ شده بود، یک آسیب جدی و بنیادین دیگر هم داشت که کمتر به آن پرداخته شده که آن، از بین رفتن نظم مالی و شفافیت در اقتصاد ایران بود که هنوز هم دولت و ملت درگیر عواقب ناشی از آن هستند. وی اظهار کرد: گم شدن دکل نفتی و بر باد رفتن میلیاردها دلار نمونههای کوچکی از این آسیب بزرگ است؛ در حالی که بعد از برجام اتفاقات مثبت زیادی در حوزه بازارهای مالی رخ داده است. به گفته ظریف، جذب سرمایهگذاری خارجی که در رونق اقتصادی حایز اهمیت است، به بیش از ۱۳۰۰ درصد افزایش یافته و به ۱۲هزار و ۵۸۳ میلیارد ریال رسیده است، همچنین در کنار جذب سرمایههای خارجی، عضویت در نهادهای بینالمللی بازار سرمایه مانند سازمان بینالمللی کمیسیون اوراق بهادار از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار ایران و امضای
تفاهمنامههای متعدد با سایر کشورها نیز در سایه دستاوردهای برجام حاصل شده است.
وی با اشاره به دسترسی بانک مرکزی به وجوه و منابع مالی خود در خارج از کشور اشاره کرد و گفت: حسابهای بانک مرکزی نزد دیگر بانکهای مرکزی به خصوص در اروپا و اتصال به سوییفت از جمله دستاوردهای مثبت است.
حذف حجم مبنا و ایجاد دامنه نوسان پویا
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار به موضوعات مورد توجه اهالی بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: حجم مبنا و دامنه نوسان تا پایان سال با موافقت شورایعالی بورس تعدیل میشود. بر این اساس حذف حجم مبنا و رسیدن دامنه نوسان به دامنه پویا از جمله اقداماتی است که در جهت افزایش حجم معاملات در سال جاری انجام میشود. به گزارش «تعادل» شاپور محمدی در آیین گشایش دهمین نمایشگاه بینالمللی بورس، بانک و بیمه (فاینکس 2017) با بیان این مطلب به جدیدترین آمار بازار سرمایه در پایان سال 95 اشاره کرد و گفت: اندازه بازار در سال 95 بدون احتساب صندوقها 490 هزار میلیارد تومان بوده که این عدد در مقایسه با سال گذشته افزایش 103درصدی داشته است. وی در ادامه افزود: ارزش صندوقها 120هزار میلیارد تومان است که در مجموع ارزش بازار سرمایه به 600 هزار میلیارد تومان بالغ شده است. سخنگوی سازمان بورس با اشاره به معاملات در بورسهای چهارگانه گفت: در بورسهای چهارگانه 195هزار میلیارد تومان در سال 95 معامله انجام شد، همچنین در حوزه معاملات اوراق سهام حجم معاملات 15درصد افزایش داشته است. محمدی با اشاره به کدهای صادر شده سهام در سالهای گذشته تصریح کرد: در سال
91 تعداد کدهای سهامداری 6 میلیون و 800 هزار کد بود که این عدد هماکنون با رشد 57درصدی به عدد 11میلیون کد رسیده است.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره چشمانداز سال جاری بازار سرمایه خاطرنشان کرد: امسال رفع محدودیتهای بازار سرمایه مد نظر است. بهطوریکه این محدودیتها به هر دلیلی ایجاد شده باشد با همراهی دکتر طیبنیا و اعضای شورایعالی بورس رفع خواهد شد. وی در ادامه به توقف طولانی مدت نمادها اشاره کرد و گفت: اقداماتی در جهت رفع توقف طولانی مدت نمادها انجام شده تا نقدشوندگی در بازار سرمایه ارتقا پیدا کند. محمدی به تدوین لایحه بازار سرمایه به عنوان یک اقدام موثر دیگر اشاره کرد و گفت: بهروزرسانی سامانه معاملاتی در سه ماهه اول سال جاری نهایی میشود و سامانههای تکمیلی تا پایان سال انجام میشود.
سخنگوی سازمان بورس به یکی از موضوعات مورد توجه اهالی بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: حجم مبنا و دامنه نوسان تا پایان سال با موافقت شورایعالی بورس تعدیل میشود. بر این اساس حذف حجم مبنا و رسیدن دامنه نوسان به دامنه پویا از جمله اقداماتی است که در جهت افزایش حجم معاملات در سال جاری انجام میشود. رییس سازمان بورس در ادامه به تحولات مثبت سال 95 در بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: راهاندازی معاملات آپشن، افشای اجباری تولیدات ماهانه شرکتها، جداسازی هسته معاملاتی بورس و فرابورس، انتشار اوراق MBS، الزام به افشای صورتهای مالی بر اساس دستورالعمل IFRS، قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی، رونق هر چه بیشتر در معاملات بورس انرژی و افزایش دوبرابری تعداد کدهای شرکتهای فعال در بورس انرژی و رونق معاملات این بورس با حمایت وزیر نفت و پذیرش پسته و زعفران در بورس کالا از جمله اقدامات مثبت سال گذشته بوده است. در ادامه این سخنرانی دکتر محمدی به اهمیت فرهنگسازی در رونق و توسعه بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: یکی از فعالیتهای مهم در بازار سرمایه معطوف به فرهنگسازی و ارتباط با مخاطبان است که این نمایشگاه میتواند در تحقق این هدف و برقراری این ارتباط موثر باشد.