بهرهبرداری مپنا از رقبای ناکارآمد
محسن طرزطلب: علت عدم برگزاری مناقصه داخلی برای همکاری با زیمنس عدم توانمندی دیگر شرکتهای داخلی بود
گروه انرژی| حمید مظفر|
امروز در کنار بهرهبرداری از نیروگاه 484مگاواتی کهنوج کرمان، عملیات اجرایی 5 هزار مگاوات نیروگاه سیکل ترکیبی در مناطق مختلف کشور آغاز میشود. نگاه به لیست نیروگاههایی که کلنگ آنها قرار است به زمین بخورد، نشان میدهد که به غیر از نیروگاه کوچک 110مگاواتی ماکو که با مشارکت چینیها ساخته خواهد شد بقیه نیروگاهها توسط شرکتهای داخلی و در رأس آنها مپنا ساخته خواهند شد. این درحالی است که در ماههای اخیر و پس از انتشار خبر قرارداد یونیتاینترنشنال هجمههای زیادی علیه وزارت نیرو به خاطر به کار نگرفتن توان داخلی در توسعه نیروگاههای کشور وارد شده است. قرارداد پر حاشیهیی که محسن طرزطلب، مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی از وارد شدن به فاز نهایی بررسی آن خبر داد و ابراز امیدواری کرد تا پایان سال مجوزهای لازم را دریافت کند و تعیین تکلیف شود.
اما مهمترین نیروگاهی که امروز قرار است عملیات اجرایی آن آغاز شود، نیروگاه 890 مگاواتی کلاس F بندرعباس است که قرار است توسط مپنا ساخته شود. نام مپنا، توربین کلاس F و زیمنس در چند ماه اخیر و پس از امضای تفاهمنامه شرکت تولید برق حرارتی و مپنا برای ساخت 5 هزار مگاوات نیروگاه به هم گره خورده است. وزارت نیرو با ترک تشریفات و عدم برگزاری مناقصه، خرید و انتقال تکنولوژی کلاس F از زیمنس آلمان را به مپنا واگذار کرد و خود نیز با اخذ مجوز از شورای اقتصاد تضامین لازم برای فایننس مپنا را نیز به عهده گرفته است تا عملا انحصار توربینهای کلاس F در کشور در اختیار مپنا قرار گیرد. نکتهیی که طرزطلب علت آن را در عدم توانمندی دیگر شرکتهای داخلی برای انجام این معامله عنوان کرد.
به گزارش«تعادل» روز یکشنبه مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی اعلام کرد که تفاهمنامه احداث 5 هزار مگاوات نیروگاه سیکل ترکیبی با مپنا که اوایل امسال امضا شد ظاهرا با مشکل مواجه شده است. اما روز گذشته طرزطلب در پاسخ به خبرنگار«تعادل» این مساله را رد کرد و از دریافت مجوز شورای اقتصاد برای تضمین فایننس پروژههای مپنا توسط وزارت نیرو خبر داد.
وی اعلام کرد که این تفاهمنامه در راستای سرمایهگذاری مپنا نیست بلکه برای فاینانس 5 هزار مگاوات نیروگاه است که نیروگاه 890مگاواتی بندرعباس یکی از این نیروگاههاست. در این راستا وزارت نیرو تضامین لازم برای انجام این کار را به عهده گرفته است. او ادامه داد که با دریافت مجوز شورای اقتصاد تا دو ماه دیگر این قرارداد نهایی میشود. بدین معنی که مپنا سرمایه خارجی لازم را پیدا کرده و وزارت نیرو تضمین بازگشت اصل و سود پول را تقبل کرده است.
طرزطلب در تشریح بیشتر این موضوع به «تعادل» گفت:«هفته گذشته مجوز فاینانس وزارت نیرو برای این پروژهها توسط شورای اقتصاد صادر شد همچنین پیشنهاد فنی و مالی مپنا نیز روز یکشنبه دریافت شد و احتمالا تا دو ماه دیگر این قرارداد امضا خواهد شد. با وجود این فعل و انفعالات به دلیل تعهد مپنا برای آغاز کار براساس تفاهمنامه امضا ، پروژه نیروگاه بندرعباس آغاز شده و توربین کلاس F برای نصب وارد شده است».
سرنوشت قرارداد مپنا و زیمنس برای خرید و انتقال تکنولوژی توربینهای کلاس F دیگر موضوعی بود که مدیرعامل شرکت تولید برق حرارتی به تشریح آن پرداخت. حمایت وزارت نیرو از مپنا سبب شده که این شرکت که پیش از این به عنوان عرضهکننده تجهیزات ساخت نیروگاهی در کشور شناخته میشد اکنون تبدیل به سازنده بلامنازع نیروگاه شود. همین مساله محل انتقاداتی از وزارت نیرو در این موضوع شده است. طرزطلب در تشریح تفاهمنامه امضا شده با مپنا به «تعادل» گفت:«شرکت زیمنس درحال انجام معاملهیی با مپناست تا تکنولوژی ساخت نیروگاههای کلاس F را انتقال دهد و صرفا بحث فروش توربینهای F نبوده است. ما در دو سه سال اخیر برای اینکه بتوانیم این تکنولوژی را بومی کنیم از طریق شرکت مپنا مذاکراتی با شرکتهای صاحب این تکنولوژی در سطح جهان را انجام دادیم. در نهایت زیمنس با شرط تولید و خرید انبوهی حاضر شد این تکنولوژی را به ایران تحویل دهد. همراه با این تولید انبوه قرار است طی سه سال تکنولوژی ساخت این توربینها همانند توربین کلاس E در داخل کشور بومی شود».
این درحالی است که حمایت وزارت نیرو و تضمینهای فاینانس تفاهمنامه مپنا و زیمنس بدون انجام مناقصه و با ترک تشریفات انجام شده است. طرزطلب در این رابطه توضیح داد:«(دیگر) شرکتهای داخلی پتانسیل انتقال تکنولوژی در این ابعاد را ندارند. کشور در سالهای گذشته برای ایجاد شرکتی به نام مپنا سرمایهگذاری کرده است. برای اینکه این سرمایهگذاری هدر نرود و ما بتوانیم با راندمان بهتری برق را تولید کنیم به این سمت و سو حرکت کردیم.» وی اعلام کرد که هیچ شرکت دیگری در ایران وجود ندارد که بتواند در چنین سطحی و با این حجم گسترده به ساخت و انتقال تکنولوژی توربینهای کلاس F ورود کند و طی سه سال بتوانند این تکنولوژی را بومی کنند و بعد به صادرکننده آن تبدیل شوند. وی افزود:«شرکتهای دیگر حجم سرمایهگذاری مورد نیاز برای این موضوع را در اختیار ندارند درحالی که مپنا نزدیک به 15هزار نفر نیروی کار در اختیار دارد».
زمانبندی تحویل توربینها
نکته مهم دیگر زمانبندی تحویل این توربینها به ایران است. به اعتقاد کارشناسان کلاس F توربینهای نیروگاهسازی در آستانه گذار به کلاس H هستند و به زودی شاهد اقبال به کلاسهای بالاتر توربینها خواهیم بود. این در حالی است که طبق اعلام زیمنس، تحویل تمامی توربینها به ایران ممکن است تا 10سال طول
بکشد.
از این رو بیم آن میرود که تا آن زمان ایران از کلاسهای برتر نیروگاهسازی دنیا فاصله بگیرد. هرچند علیآبادی پیش از این به «تعادل» گفته بود که ایران به کلاسهای بالاتر توربین نیاز ندارد؛ چراکه سایز شبکه برق ایران کوچک است و از اینرو استفاده از توربینهای سایز بزرگ سبب خواهد شد که قابلیت اتکای شبکه پایین بیاید. طرزطلب در پاسخ به پرسش «تعادل» در رابطه با زمانبندی تحویل این توربینها به ایران بیان کرد: «تحویل کامل این توربینها ممکن است بیشتر از سه سال طول بکشد. اما امکان ساخت این توربینها در داخل کشور حداکثر طی سه سال آینده انجام خواهد گرفت. یعنی ممکن است دریافت سفارشات و خریدهای ما از زیمنس پنج تا شش سال به طول بینجامد اما از سال سوم در کارخانجات داخلی امکان ساخت نیروگاههای کلاس F از نوع F-PRO فراهم میشود».
وی با تاکید بر هدف دولت مبنی بر انتقال تکنولوژی به داخل اظهار کرد: «دولت و شرکت تولید برق حرارتی اگر صرفا قصد خرید این توربینها را داشت، میتوانست مناقصهیی برگزار کرده و از طریق آن خرید خود را انجام دهد و همیشه این وابستگی فنی ادامه پیدا میکرد. تجربه موفق کلاس E سبب شد تا وزارت نیرو تصمیم بگیرد بازپرداخت بخشی از سرمایهگذاری لازم برای انتقال این تکنولوژی را متعهد شود. درنهایت این مساله منجر به خرید 22توربین شد که همزمان با آن انتقال تکنولوژی نیز به صورت کامل انجام گیرد».
وی در رابطه با میزان تحقق تعهدات مپنا در زمینه ساخت نیروگاه به سهم مپنا از پنجهزار مگاوات نیروگاهی که امروز قرار است کلنگ بهرهبرداری آنها زمین زده شود، اشاره کرد. براساس اعلام شرکت تولید نیروی برق حرارتی، مپنا و شرکتهای زیرمجموعه آن قرار است کلنگ 4 نیروگاه سیکل ترکیبی با ظرفیت نزدیک به 2هزار مگاوات را در شهرهای بندرعباس، ماکو، عسلویه و خراسانرضوی را به زمین بزنند. طرزطلب گفت: «به غیر از نیروگاه ماکو که نیروگاه کوچکی است و میتوان آن را به حساب نیاورد، تجهیزات مابقی 4800مگاوات نیروگاهی که قرار است عملیات اجرایی آن آغاز شود در داخل و توسط مپنا تامین میشوند. برای ادامه و ارتقای این روند دولت در کنار مپنا و بخش خصوصی تصمیم گرفت بخشی از سرمایهگذاری را به عهده بگیرد و تکنولوژی کلاس F را وارد کشور کند». نیروگاه 110مگاواتی ماکو قرار است با همکاری مپنا و شرکت AVIC چین ساخته شود. به گزارش «تعادل» این AVIC یک شرکت دولتی چینی است که حوزه اصلی آن در صنایع هوایی، فضانوردی و تجهیزات دفاعی است.
3 سال تا بومیسازی توربینهای f
عباس علیآبادی، مدیرعامل مپنا در حاشیه شانزدهمین کنفرانس بینالمللی صنعت برق در گفتوگو با «تعادل» اعلام کرد، در صورت وجود متقاضی مپنا در حال حاضر آمادگی تحویل توربینهای کلاس F مدل 300مگاواتی با همکاری زیمنس را داراست. هرچند خود مپنا برنامهیی برای توسعه مدل 215مگاواتی توربینهای کلاس F در نظر دارد؛ چراکه این توربین مناسب اقلیم و شبکه برق ایران است.
طرزطلب در واکنش به این مطلب به «تعادل» گفت: «تولید 100درصد داخلی این توربینها حداقل به سه سال زمان نیاز دارد. توربینی که قرار است امروز در نیروگاه بندرعباس نصب شود به صورت 100درصد ساخت شرکت زیمنس است. قرار است ابتدا دو واحد توربین 100درصد ساخت زیمنس وارد کشور شود. پس از آن دو واحد توربین به صورت ناقص وارد کشور میشود و در ایران اسمبل میشوند تا کمکم تکنولوژی ساخت آن در کشور وارد شود که گمان میکنم این فرآیند یک سال به طول بینجامد.
یکی از انتقاداتی که در زمینه انتقال توربینهای کلاس F مطرح میشود، انحصاری است که در این زمینه در اختیار مپنا قرار خواهد گرفت. «تعادل» پیش از این در گزارشی به این موضوع پرداخته بود که امضای تفاهمنامه شرکت تولید نیروی برق حرارتی و مپنا برای تولید 5هزار مگاوات نیروگاه به معنای دریافت 12 توربین از 22توربینی کلاسF است که قرار است توسط زیمنس وارد کشور شود. مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی در تشریح این موضوع به «تعادل» گفت: «هر سرمایهگذار خارجی مایل باشد تکنولوژی توربینهای کلاس F را وارد کشور کند، کسی مانع وی نخواهد شد؛ اگرچه سیاستهای حمایتی برای حمایت از ساخت داخل در دستور وزارت صنایع و شرکت تولید برق حرارتی وجود دارد. حمایت نیز به معنای تعرفههای گمرکی و امثال این موارد است».
سرنوشت قرارداد یونیت اینترنشنال
مذاکرات اولیه قرارداد یونیت به اتمام رسیده و به دنبال اخذ مجوزهای قانونی برای ابلاغ قرارداد هستیم. قرارداد یونیت دارای دو بخش تجاری و جداول پیوست است. طبق برنامهریزیها قرار بود با اتمام فاز اول مذاکرات در قسمت تجاری و در رابطه با شرایط عمومی و خصوصی موافقتنامه، پیمان، قیمت و مباحث فنی وارد بررسی جداول پیوست نظیر جداول بیمه، گارانتیها و تضامین شویم. مذاکرات در بخش اول به اتمام رسیده و بررسی جداول کماکان ادامه دارد. طرزطلب هرگونه احتمال ابطال و حذف این قرارداد را رد کرد.
طرزطلب در رابطه با انتقاداتی که در رابطه با محرومیت شرکتهای داخلی از امتیازاتی که به سرمایهگذاران خارجی تعلق میگیرد، بیان کرد: «براساس قانون، هر سرمایهگذار ایرانی یا خارجی که سرمایه خود را از یک منشأ خارجی تامین کند تمام تضامینی که به یک سرمایهگذار خارجی مثل یونیت اینترنشنال داده میشود را دریافت میکند».
مذاکره با خارجیها برای 8700 مگاوات دیگر
تاکنون مذاکره برای ساخت 8700مگاوات نیروگاه جدید با شرکتهای خارجی از کره، ژاپن و چین و شرکت ترکی- بلژیکی یونیت اینترنشنال انجام شده است. امیدواریم این مذاکرات به نقطه روشنی برسد. تاکنون نیز مشکل خاصی وجود نداشته است، اما تامین مالی یک پروژه زمان و هماهنگیهای زیادی را میطلبد تا مجوزهای لازم اخذ شود. وی تمام این مذاکرات را در راستای سرمایهگذاری خارجی مستقیم عنوان کرد و گفت، موضوع فایننس برای این 8700مگاوات مطرح نبوده است. وی حجم این سرمایهگذاریهای مستقیم خارجی را قریب به 6میلیارد
دلار دانست.