تنظیم بازار را به بورس بسپارید
گروه بورس
مدیرعامل شرکت بورس کالا با بیان اینکه ابزارهای نوین در راه است تا هزینه مبادله و تنظیم بازار در برنامه ششم توسعه کاهش یابد، گفت: اینکه برای تنظیم بازار، کالا ذخیره کنیم و با هزینه بالا هنگام نیاز بازار توزیع کنیم در دنیا منسوخ شده است.
به گزارش «تعادل» و به نقل از بورس کالا، حامد سلطانینژاد گفت: برای مدیریت نوسانهای بازارهای مالی باید از بازارهای خاص مدیریت این بازارها استفاده شود و برخی هنگام تلاطم ارزی ذهنشان به سمت بیمه و دخالت دولت با عرضه و تقاضا در بازار فیزیکی ارز میرود که روشی سنتی است. وی افزود: امروزه نقش دولت از یک مداخلهگر به ناظر تبدیل شده است و بیشتر سیاستگذاری میکند و برای اینکه دولت سیاستگذار باشد نیازمند یک بستر است تا بخشهای غیردولتی بازیگران این زمین باشند و دولت تنها ناظر باشد و قواعد بازی را تدوین کند.
حامد سلطانینژاد اظهار داشت: البته درگامهای نخست ممکن است، دولت مجبور شود که دراین زمین بازی هم کند و در ادامه به تدریج این نقش را به دیگران واگذار کند. وی افزود: ابزارهایی که در بورس وجود دارد، میتواند برای مدیریت و کنترل بازار استفاده شود و مصوبه اخیری که به عنوان پیشنهاد دولت در قالب برنامه ششم توسعه در مجلس تصویب شد، گام بزرگی در همین جهت است. براساس این مصوبه باید برای نظارت و کنترل بازار به جای روشهای سنتی از روشهای نوین استفاده کرد که مهمترین ابزار نوین دراختیار بورس قرار دارد. اینکه برای تنظیم بازار، کالا ذخیره کنیم و با هزینه بالا هنگام نیاز بازار توزیع کنیم در دنیا منسوخ شده است، چراکه به راحتی با استفاده از بازارهای نوین این کار را میتوان سادهتر و ارزانتر انجام داد.
مدیرعامل بورس کالا تاکید کرد: نگرانی اصلی در بازارهای کالایی کمبود و افزایش قیمت کالاهاست. نهادی مانند شرکت پشتیبانی امور دام این دغدغه را دارد که از کمبود یا گرانی آن جلوگیری کند تا یک باره قیمتها افزایش نیابد.
سلطانینژاد گفت: در روش سنتی خوراک دام مانند ذرت و جو و حتی کالای نهایی مثل گوشت قرمز و مرغ از بازار داخل یا خارج خریداری و بدون آنکه برآورد دقیقی از میزان مصرف وجود داشته باشد درانبارها ذخیره میشود تا هنگام نیاز عرضه شود. اما در بورس شرکتی که تنظیمکننده بازار است، میتواند در بورس کالایی کشورهای بزرگ صادرکننده این محصولات مانند آرژانتین و برزیل برای چند ماه آینده سفارش خرید ثبت کند و موقعیت بگیرد و عکس آن در بورس کالای ایران برای همان تاریخ سفارش فروش ثبت کند. در بورس از ابزارهایی میتوان بهره برد که نیازی هم به پرداخت یک جای پول هنگام سفارش خرید ندارد. در قرارداد فوروارد تنها با پرداخت 10درصد ارزش کالا درخواست به صورت رسمی ثبت میشود.
سلطانینژاد اظهار داشت: با توافقهایی که میتوان میان بورس کالای ایران و بورسهای کشورهای مهم عرضهکننده کالا در آینده منعقد کرد حتی نیازی به اعزام کارگزار برای عقد قرارداد خرید محصولات در کشورهای خارجی نیست. مدیران و مسوولان نهادهای تنظیمکننده بازار به راحتی میتوانند از طریق سیستمهای آنلاین از محل دفتر کار خود سفارش خرید را ثبت کند. علاوه براین، این نوع سفارش ارزانتر از روش حضوری تمام میشود.
وی اعلام کرد: زمانی که کارگزار برای خرید محصولی به کشور دیگری سفر میکند، نمیتواند به صورت مستقیم با تولیدکننده مذاکره کند و با واسطه باید مذاکره کند که قیمت نهایی کالا را افزایش میدهد. اقدام دیگری که میتوان انجام داد، این است که با پایاپای کردن کالاهای وارداتی و صادراتی با یک کشور از پرداخت پول خودداری کرد که تاثیر زیادی در کاهش قیمت و هزینهها دارد.
به گفته وی، هماکنون جابهجایی پول و تبدیل آن به ارزهای مختلف کارمزدهای بالایی دارد. یکی از کارکردهای بورسها تاثیر در کیفیت کالاها و توسعه تجارت است. برای مثال ایران یکی از بزرگترین صادرکنندههای قیر درجهان است که به دلیل حضور واسطهها این صادرات به بدترین روش انجام میشود. واسطهها ضمن اینکه قیمت را دستکاری میکنند با مخلوط کردن آن با کالاهای دیگر کیفیت نهایی قیر ایران را نیز از بین میبرند. اما اگر این صادرات از طریق ارتباط بورسها با یکدیگر انجام شود. جلو این ناهنجاریها گرفته خواهد شد.
مدیرعامل بورس کالای ایران گفت: این موارد با استقبال جهاد کشاورزی همراه شده است ولی تغییر روشی که سالیان متمادی در کشور اجرا شده کار دشواری است و درکنار فرهنگسازی نیاز به تدوین مقررات و قوانین دارد که خوشبختانه یکی از مهمترین آنها یعنی تاکید براستفاده از ابزارهای نوین برای تنظیم بازار در برنامه ششم توسعه آمده است.
راهاندازی بازار مشتقه ارزی
وی درباره راهاندازی بازار مشتقه ارزی گفت: در دوره اوج بحرانهای ارزی درجهان حتی امریکا که دارای ارز مرجع جهانی است نیز ازاین بحران در امان نبود و نخستین بازار مشتقه ارزی در بورس شیکاگو راهاندازی شد تا تمام کسانی که ارز دلار برای مبادلات خود استفاده میکنند در برابر تلاطمات و نوسانهای ارزی درامان بمانند. سلطانینژاد گفت: در این بازار ابتدا از دو ابزار فیوچرز (آتی) و آپشن (اختیار معامله) استفاده میشد و بعدها ابزارهای دیگری به آن اضافه شد و هماکنون این بازار یکی از بزرگترین بازارهای دنیاست.
مدیرعامل بورس کالای ایران گفت: 30 سال پس از راهاندازی بازار شیکاگو کشورهای نوظهور و درحال توسعه هم به فکر راهاندازی بازار مشتقه ارزی افتادند. اوج راهاندازی این بازار در دنیا زمانی بود که دلار به ثبات نسبی رسیده بود و سایر ارزها باید در برابر آن از خود محافظت میکرد.
وی تصریح کرد: با نوسان نرخ ارز ریسک اقتصادی و تجاری کشورها افزایش پیدا میکند و درمجموع باعث افت رتبه اعتباری آن کشور میشود، بنابراین بازار مشتقه ارزی میتواند جلو کاهش رتبه اعتباری کشورها را بگیرد. همچنین این بازار شرایطی را فراهم میکند که ارزهای محلی قابلیت معامله دربازارهای جهانی را پیدا کنند و در ایران هم ضرورت راهاندازی بازار مشتقه ارزی مشخص است.
سلطانینژاد گفت: در بازار مشتقه ارزی درکنار کنترل واسطهها دنبال این هستیم که ریسک حضور سرمایهگذاران خارجی در عرصههای اقتصادی را کاهش دهیم. در سالهای 90 و 91 شماری از سرمایهگذاران خارجی پس از چند سال حضور در ایران با وجودی که سود مناسبی از سرمایهگذاری خود به دست آورده بودند ولی در زمان تبدیل ریال به دلار یا یورو با زیان سنگینی مواجه شدند.
وی افزود: برخی اعتقاد دارند که بازار مشتقه ارزی زمانی کارایی دارد که ارزش پول ملی در برابر سایر ارزها هم کاهش و هم افزایش داشته باشد چراکه در کشورما از سالیان دور تاکنون همواره ارزش پول ملی در برابر دلار با افت مواجه شده است و در چنین بازار یکطرفهیی نمیتوان بازار مشتقه ارزی راهاندازی کرد. درپاسخ به این ایراد باید گفت بررسی نوسانهای نرخ ارز در طول تاریخ ایران نشان میدهد که روند کلی افت ریال بوده ولی در مقاطعی این ارزش نوسان داشته است. حامد سلطانینژاد گفت: در مورد طلا نیز در مجموع واحد ریال در برابر اونس طلا افت کرده است ولی در بازار مشتقه سکه طلا از ابتدای راهاندازی تاکنون بالغ بر 120هزار میلیارد تومان سکه معامله شده است که همین نوسا ن و بالا و پایین شدن قیمت متقاضیان را به خرید و فروش طلا در بازار مشتقه ترغیب کرده است.
وی افزود: بخش قابل توجهی از فشاری که قرار بود به بازار نقدی سکه وارد شود توسط بازار مشتقه مهار شد و روزهای اخیر بین 500میلیون تا هزار میلیارد تومان قرارداد آتی سکه منعقد شده است و از ابتدای سال جاری تاکنون این رقم به بیش از 20هزار میلیارد تومان میرسد که اگر این رقم وارد بازار نقد سکه میشد بهطور قطع شاهد نوسان قیمتی خیلی بیشتری دربازار سکه بودیم. البته با افزوده شدن سایر بازیگران به این بازار تاثیر آن نیز بیشتر خواهد شد. درکنار آن اخیرا ابزار آپشن یا اختیار معامله را نیز در بازار مشتقه سکه طلا راهاندازی کردهایم که این ابزار جدید هم طیف گستردهتری از خدمات را تحت پوشش ریسک قرار میدهد.
یکسانسازی نرخ ارز
وی درباره یکسانسازی نرخ ارز و تاثیر ان بر راهاندازی بازار مشتقه ارزی گفت: یکسانسازی نرخ ارز برای بازار مشتقه اهمیت دارد ولی شرط اصلی نیست. با توجه به اینکه بازار مشتقه از بازار نقد ارز علامت میگیرد زمانی میتوان شاهد بازار ارز نقدی قوی بود که تمام عرضه در برابر تمام تقاضا قرار گیرد اما هماکنون به دلیل اختصاص بخشی از ارز به عنوان ارز مبادلهیی از قدرت بازار نقد کم شده است. ولی زمانی که ارز تک نرخی شود این مشکل از بین میرود. سلطانینژاد اظهار داشت: در جلسات شورای عالی بورس با وجودی که راهاندازی بازار مشتقه تکلیف قانونی است ولی اعضای شورا به استدلالات بانک مرکزی احترام گذاشتند تا فرصت کافی را برای یکسانسازی نرخ ارز داشته باشد. علاوه براین قرار شد برای فراهم کردن بستر، بازار بین بانکی ارز در کشور ایجاد شود که هماکنون آغازشده است.