کاندیداهایی که کالای عمومی عرضه میکنند
کاندیداهای نامدار متقاضی به دست آوردن منصب و مقام عالی ریاست دولت دوازدهم به وزارت کشور رفته و ثبتنام کرده و میکنند تا یکی از گرانبهاترین شغلها را به دست آورند. هر کاندیدایی به ویژه در سطوح بالاتر باور دارد کالایی به مردم عرضه خواهد کرد که آنها تقاضای بالایی برای آن دارند و به همین دلیل به او رای میدهند تا آن کالا را در بازار عرضه کند و شهروندان برای دریافت یا خرید آن بهای کمتری بپردازند. این روزها شاهد ثبتنام شماری از سیاستورزان در سطوح گوناگونی از اشتهار، کارنامه و سابقه و پشتیبانی سیاسی و اقتصادی هستیم.
در ایران اما بر خلاف شمار قابل اعتنایی از کشورهای دارای سابقه بیشتر دموکراسی و انتخابات، کاندیداهای ریاستجمهوری خوشبخت و خوششانس هستند و ضرورت ندارد که زحمت فوقالعادهیی بکشند. شمار قابل اعتنایی از کاندیداهای نامدار کنونی بدون اینکه سختیهای کار و فعالیت در یک حزب سیاسی را متحمل شده و پله پله بالا بیایند و سپس نفر شایسته حزب برای به دست گرفتن نهاد دولت شناخته شوند به نهادهای دیگر قدرت وابسته هستند. در همه دورههای سپری شده همینطور بوده است و اکنون نیز در آستانه انتخابات دوازدهم این روند را مشاهده میکنیم.
کاندیداهای مقام ریاستجمهوری در ایران برخلاف همتاهای خود در خارج لازم نیست (تاکنون دست کم چنین بوده است) که برای کسب رای شهروندان کالای خاص و ممتازی را برای عرضه انتخاب کنند و عموما کالاهای عمومی به شهروندان عرضه میکنند. بهطور مثال اکثر کاندیداها به جای اینکه بگویند قرار است مالیات بر مصرف را در چه سطحی نگه دارند؛ کاهش یا افزایش دهند، کالای عمومی مثل «مبارزه با فقر» میفروشند. دقت در شعارهای ارائه شده از سوی کاندیداهای مطرح در هفتهها و روزهای اخیر نشان میدهد که آنها طرفدار مبارزه با فقرزداییاند اما به این دلیل که نمیگویند برای مبارزه با فقر منابع مالی لازم از کجا تامین خواهد شد معلوم است که «مبارزه با فقر» یک کالای عمومی شده است. به این معنی که همه کاندیداها میتوانند از این کالا استفاده کنند بدون اینکه منافع یا میزان مصرف کاندیدای دیگر را با کاهش مواجه سازند. کاندیداهای ایرانی علاوه بر این کالای عمومی (مبارزه با فقر) احتمالا در شعارهای خود «امنیت» را نیز کالایی قابل ارائه به شهروندان نشان میدهند و میگویند ما «امنیت» میآوریم، اما نمیگویند منابع تامین امنیت به مثابه یک کالای عمومی بسیار گرانبها از
کجا به دست خواهد آمد؟ کاندیداهای ریاستجمهوری در ایران کالاهای دیگری نیز در سبد خود برای عرضه دارند: توسعه، عدالت، اشتغال، عزت، سرافرازی، مبارزه با تبعیض، مبارزه با استکبار و غرب، از دیگر کالاهای عمومیاند که کاندیداها در روزها و هفتههای آینده بدون محدودیت و بدون دریافت حتی یک دلار از شهروندان عرضه خواهند کرد. کاندیداهای ایرانی «همه ایرانیان» را مشتری کالاهای عمومی یاد شده میدانند و از «همه ایرانیان» شامل کارگران که منافع آنها با کارفرمایان سازگار نیست، کشاورزان تولیدکننده کالاهای اساسی مثل گندم، برنج، شکر، ذرت و چغندر که علاقهمندند قیمت محصولاتشان افزایش یابد و منافعی برخلاف شهروندان خردهپای ایرانی دارند که میخواهند همان کالاها با قیمتهای پایینتر عرضه شود، سپردهگذاران و تولیدکنندگان که در تضاد آشکار منافع اولی خواستار افزایش نرخ سود و گروه دوم یعنی تولیدکنندگان که میخواهند سود سپردهگذاری کاهش یابد و... همه بدون استثنا مشتریان کاندیداهای ریاستجمهوری در ایران به حساب میآیند و مشتریان کالاهای عمومی نیز هستند... آیا میتوان امیدوار بود شهروندان ایرانی تفاوت متقاضیان شغل ریاستجمهوری را در ارائه
کالای عمومی و مفت و رایگان با کالاهای مرغوب و باکیفیت و خصوصی را درک کنند؟