برداشت اول از سکانس جهانی شدن بورس کالا
قرار است ازامروز (24آبان ماه) دومین نشست بین‌المللی بورس‌های کالایی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) و اروپای شرقی در قالب اتحادیه الکترونیکی بین بورسی (IEU) با حضور علی صالح‌آبادی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار کشورمان در تهران آغاز به کار کند. دراین نشست دوروزه، اعضای IEU علاوه برتشریح فعالیت‌ها و برنامه‌های خود، موضوع عضویت بورس کالای ایران دراین اتحادیه را بررسی خواهند کرد.
اتحادیه الکترونیکی بین بورسی (IEU) سازمانی بین‌المللی است که 7بورس کالایی را از 5کشور دنیا به عضویت خود در آورده است: بورس یرکومکس (YERCOMEX) ارمنستان، بورس بوککس (BUCEX) بلاروس، بورس‌های‌ای ککس (ICEX) و ککس (CEX) قزاقستان، بورس کوککس (KUCEX) قرقیزستان، بورس یوککس (UCEX) و بورس کالای کشاورزی از اوکراین و دو سیستم توزیع کالایی از ارمنستان و بلاروس.
همچنین IEU در بازار بین بورسی کالایی کشورهای عضو فعالیت کرده و کشورهای علاقه‌مند را به صورت داوطلبانه به عضویت خود در می‌آورد و محدودیتی در مدت زمان عضویت در این سازمان وجود ندارد.
تسهیل تجارت خارجی با عضویت در IEU
در همین رابطه، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه که بازار سرمایه کشور گسترش تعاملات بین‌المللی را با جدیت دنبال می‌کند، ابراز امیدواری کرد تجارت بین‌المللی ایران از طریق پیوستن بورس کالای ایران به جمع موسسان اتحادیه الکترونیکی بین بورسی (IEU) تسهیل شود.
علی صالح‌آبادی گفت: با عضویت بورس کالای ایران در اتحادیه الکترونیکی بین بورسی، نه‌تنها مقدمات بین‌المللی شدن دیگر ارکان بازار سرمایه فراهم خواهد شد، بلکه زمینه توسعه تجارت خارجی شفاف، مطمئن و نظام‌مند ایران نیز بیش از پیش مقدور می‌شود. وی توضیح داد: اتحادیه الکترونیکی بین بورسی اتحادیه است مشتمل بر هفت بورس کالایی از کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و اروپای شرقی که با عضویت بورس کالای ایران در این اتحادیه مقدمات حضور پررنگ‌تر و آسان‌تر ایران در بازارهای کشورهای مذکور فراهم می‌شود.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه از اولویت‌های اتحادیه مذکور توسعه فعالیت‌های بین‌المللی و ادغام فعالیت‌های آن با اتحادیه اوراسیا است، افزود: تحقق این مهم موجب اتصال بی‌واسطه ایران به بازارهای روسیه، کشورهای سی.ای.اس و اروپای شرقی می‌شود که نتیجه آن دستیابی به تجارت کالایی با این کشورهاست.
صالح آبادی تصریح کرد: در صورت پیوستن روسیه به این اتحادیه می‌توان انعقاد قرارداد کالایی بین ایران و روسیه را از طریق بورس کالای ایران عملیاتی کرد.
وی توضیح داد: اتحادیه الکترونیکی بین بورسی از طریق بسترهای الکترونیکی- اینترنتی امکان معامله کالاهای کشورهای عضو به صورت همزمان (آنلاین) یا ناهمزمان (آف‌لاین) را فراهم می‌کند.
به گفته این مقام مسوول در بازار سرمایه در حقیقت با تحقق عضویت بورس کالا در اتحادیه مذکور، راه تجارت الکترونیک بین‌المللی برای ایران هموارتر می‌شود، بنابراین دولت خواهد توانست از این ظرفیت استفاده کرده و مسیر را برای تسهیل تجارت الکترونیک بین‌المللی در حوزه کالایی کشور ازطریق بسترهای بورس کالای ایران فراهم کند.
وظایف اتحادیه الکترونیکی بین بورسی
بنابراین گزارش، ارتقای سطح تجارت کشورهای ذی‌نفع از طریق معرفی و توسعه بسترها و روش‌های الکترونیکی بورس‌های کالایی عضو، کمک به توسعه همکاری و برقراری ارتباط مستقیم بین فعالان بازار و مدیران و تصمیم‌گیران بورس‌های عضو، کمک به ایجاد سیستم توزیع کالایی در جهت ارتقای سطح کارآیی در انتقال کالاها از تولیدکنندگان به مصرف‌کنندگان، همیاری با هدف شکل‌گیری بازار بین‌المللی قراردادهای آتی و سایر قراردادهای مشتق کالایی روی محصولات کشاورزی، مواد اولیه و مواد غذایی و ارایه خدمات مشاوره‌یی و حمایت حقوقی از اعضا، از جمله وظایف اتحادیه الکترونیکی بین بورسی است.
یکی از اولویت‌های توسعه فعالیت‌های بین‌المللی اتحادیه، ادغام فعالیت‌های آن با اتحادیه اوراسیاست. اتحادیه الکترونیکی بین بورسی (IEU) در سامانه‌های الکترونیکی خود طیف گسترده‌یی از کالاها را به گروه‌های مختلف تقسیم کرده است. این گروه‌ها عبارتند از محصولات کشاورزی، محصولات حوزه صنایع سبک و سنگین، فلزات، چوب، تجهیزات الکترونیکی، فرآورده‌های نفتی، تجهیزات و وسایل تخصصی، کالاهای مورد استفاده در ساخت‌و‌ساز، مواد شیمیایی، فلزات گرانبها، سنگ‌های قیمتی، و... این اتحادیه آماده عضوگیری از بورس‌های کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) و سایر کشورها است.
بررسی زمینه‌های همکاری با IEU
با بررسی اهداف اتحادیه الکترونیکی بین بورسی (IEU) مشخص می‌شود که زمینه‌های متعددی برای همکاری بورس کالا با بورس‌های عضو این اتحادیه وجود دارد. یکی از زمینه‌های مساعد برای این همکاری، استفاده از ظرفیت‌های این بورس‌ها برای تسهیل در صادرات و واردات انواع کالاها بین کشورمان و کشورهایی است که بورس‌های کالایی آنها عضو اتحادیه است.
برای این منظور نگاهی به اقلام صادرات و واردات ایران به این کشورها خواهیم داشت. این آمار و ارقام بیانگر برخی واقعیت‌ها در حوزه تجارت انواع کالاها است که به برخی از آنها اشاره خواهد شد.
با توجه به اینکه در حال حاضر با راه‌اندازی تالار نمایندگی کارگزاران در منطقه آزاد انزلی، پتانسیل مناسبی برای برقراری ارتباط با این کشورها با محوریت بندر انزلی وجود دارد، نگاهی به اقلام مبادلات تجاری کشور در سال‌های 1391، 1392 و شش‌ماهه نخست سال 1393 که از این منطقه انجام شده است، خواهیم داشت: اقلام صادراتی به کشور بلاروس (به عنوان طرف مورد تفاهم با بورس کالای ایران) صرفا در سال 1391 کالاهای بورسی (کشمش، پسته و خرما) بوده‌اند. همچنین واردات از این کشور نیز در تمامی سال‌های مورد بررسی کالاهای غیر‌بورسی و عمدتا تجهیزات بوده است. بررسی آمار سایر گمرکات نیز تقریبا همین نتیجه را تایید می‌کند و بلاروس صرفا برای صادرات برخی محصولات کشاورزی (عمدتا خرما، کشمش و پسته) می‌تواند به عنوان کشور و بورس هدف مورد بررسی دقیق‌تر قرار گیرد. در میان کشورهای مورد بررسی کشور قزاقستان پتانسیل بسیار بالاتری برای توسعه تجارت و همکاری‌های بورسی دارد؛ این کشور صادر‌کننده انواع مقاطع فولادی (عمدتا شمش و ورق فولادی) و برخی محصولات کشاورزی به ایران است و در مقابل وارد‌کننده انواع محصولات کشاورزی (خرما، پسته، کشمش و برخی میوه‌‌ها)، سیمان و... است که همگی کالاهای بورسی بوده و حجم مبادلات بالایی نیز دارند. از این رو، این کشور در میان کشورهای عضو اتحادیه الکترونیکی بین بورسی (IEU) توجه جدی‌تری را می‌طلبد و پتانسیل بالایی برای گسترش روابط با بورس کالای این کشور وجود دارد. کشور قرقیزستان نه برای صادرات و نه واردات از منطقه آزاد انزلی، طرف تجاری مناسبی به شمار نمی‌رود و اقلام صادر یا وارد شده به این کشور از انزلی بسیار محدود است. اما بررسی آمار سایر گمرکات نشان می‌دهد که حداقل در شش‌ماهه نخست سال 1393، قرقیزستان پذیرای برخی محصولات کشاورزی، سیمان و... از ایران بوده است. کشور ارمنستان نیز، بازار نسبتا مناسبی برای برخی محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی ایرانی بوده و معمولا کالای شاخصی از این کشور وارد ایران نمی‌شود.
