روبل جانشین دلار میشود؟
با اینکه مدتی است از ارایه پیشنهاد انعقاد پیمانهای پولی دوجانبه بین ایران و روسیه میگذرد، اما هنوز نتیجهیی در این رابطه از سوی بانک مرکزی اعلام نشده و مشخص نیست که جایگزینی روبل و ریال در معاملات تجاری به مرحله نهایی میرسد یا اینکه ایران همچنان پای هیچ پیمان پولی دوجانبهیی را امضا نخواهد کرد. باتوجه بهحجم معاملات بین ایران و روسیه از یک سو و شرایط سختی که تحریمهای سالهای اخیر بهمعاملات دلاری ایران تحمیل کرده است چند ماه پیش بود که پیشنهاد ورود به پیمان پولی دوجانبه بین ایران و روسیه مطرح شد تا با تایید بانک مرکزی، روبل جایگزین دلار در معاملات بین این دو کشور شود.
بر این اساس اسدالله عسگراولادی - رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه - در اوایل مهر بااعلام این موضوع عنوان کرد که قرار است بانکمرکزی نظر کارشناسی خود را برای اجرای این طرح ، ظرف دوماه آینده اعلام کند.
بانک مرکزی در حالی در نقطه اصلی این پیمان قرار گفته و به نتیجه رسیدن این طرح و درخواست بازرگانان بهطور گستردهیی وابسته به تصمیم نهایی آن است که جدای از هر دوره سیاسی، در سالهای اخیر که بهویژه تحریمها علیه ایران تشدید شده و معاملات خارجی بهطور جدیتری تحت تاثیر قرار گرفته گام محکمی در زمینه پیمانهای پولی برنداشته است هر چند که مقامات این بانک تاکید دارند که موضوع بهکارگیری ارزهای ملی (محلی) در تجارت باکشورهای طرف عمده تجاری ایران از سال 1390 به کرات در بخش ارزی بانک مرکزی مورد بررسی کارشناسی قرار گرفته و مکاتبات متعددی با سازمانهایی چون وزارت اقتصاد، وزارت امور خارجه و شورای عالی امنیت ملی انجام شده است.
این در حالی است که بامطرح شدن طرح حذف دلار از معاملات بین ایران و روسیه بازهم فرصتی دیگر برای انعقاد پیمانهای پولی دوجانبه پیش آمد و قرار شد تا بانک مرکزی موضوع بین خود و بانک مرکزی روسیه را بررسی کند.
باوجود اینکه تاکنون اظهارنظر مشخصی در رابطه نتایج بررسیها و حتی موضع بانک مرکزی در این رابطه اعلام نشده ولی آخرین گفتههای عسگر اولادی در این باره مبین آن است مذاکرات این دو بانک هنوز نهایی و مصوب نشده است.
شرط سیف برای پیمانهای پولی دوجانبه
اما سخنان اخیر سیف - رییس کل بانک مرکزی- هر چند که کلی بوده و بهطور مشخص اشارهیی به پیمان دوجانبه ایران و روسیه ندارد، نمیتوانند نسبت به اجرای انعقاد پولی ایران و روسیه ناامیدکننده باشد.
وی در واکنش به انتقادات مطروحه در رابطه با تعلل بانک مرکزی در پیمانهای پولی تاکید کرده که این مساله موضوع جدید و عجیبی نیست و از زمان شوروی سابق با کشورهایی که در تعادل تجاری بودیم برای برداشت از حسابهای مشترک و تسویه حساب پیمانهای دوجانبه داشتیم اما باید مکانیسم آن فراهم باشد یعنی با کشورهایی که به لحاظ تجاری در تعادل باشیم میتوانیم وارد مذاکره شویم.
وی این را هم گفته که با هر کشوری که احساس کنیم با آن در تعادل تجاری هستیم میتوانیم پیمان دوجانبه ببندیم.
پول ایران و روسیه تقویت میشود
از سویی دیگر آنچه میتواند احتمال انعقاد قرارداد پولی ایران و روسیه را تقویت کند اظهارات قوامی-عضو گروه دوستی پارلمانی ایران و روسیه- است.
وی در روزهای اخیر اینگونه گفت که با فراهم آمدن زمینههای لازم برای عملیاتی شدن این پیمان دوجانبه، ریال ایران و روبل روسیه برای تجارت خارجی تقویت شده تا دیگر نیازی به ارز واسطهیی مثل دلار و یورو نباشد.
قوامی نقطه مشترک میان ایران و روسیه را میل به استقلال در معاملات و اینکه نمیخواهند تا در واشنگتن، صندوق بینالمللی پول، بانک جهانی و... برایشان تصمیمگیری شود دانست و گفت که براین اساس پیشنهاد پولی دوجانبه بین ایران و روسیه، در تمامی نشستها با استقبال طرف روسی مواجه شده است.
وی معتقد است که عملیاتی شدن این پیمان دوجانبه میتواند در انتقال و آزادسازی ارز، مدیریت نوسانات نرخ ارز و کاهش هزینههای انتقال آن همچنین تقویت نقش ارزهای ملی در تجارت خارجی موثر باشد بهعبارتی دیگر با این پیمان هم ریال ایران و هم روبل روسیه در معادلات بینالمللی ارزش خود را تقویت خواهند کرد.
قوامی این را هم اعلام کرد که باتوجه بهتجربههای جهانی و نقطه مشترکی که بین ایران و روسیه وجود دارد مقدمات این پیمان ایجاد شده و با این کار قصد داریم زمینه استفاده همزمان از دو پول ملی ریال ایران و روبل روسیه را برای تقویت تجارت خارجی فراهم کنیم تا نیاز به ارز واسطهیی مثل دلار و یورو نباشد.