شوک ارزی به ایرلاین‌ها
گروه راه و شهرسازی| ناوگان هوایی مسافری ایران در شرایط نامساعدی قرار دارد به گونه‌ای که طی روزهای گذشته برخی از مدیران صنعت هوایی از ناتوانی ایرلاین‌ها در پوشش کامل تقاضای سفرهای نوروزی خبر داده‌اند، در این حال، شنیده شده است، بانک مرکزی تصمیم گرفته نرخ ارز تخصیصی به ایرلاین‌ها را از دلار 8 هزار و 500 تومان نیمایی به دلار 45 هزار تومانی بازار متشکل تغییر دهد؛ تصمیمی که در صورت تایید و اجرا در حکم تیر خلاص به صنعت هوایی کشور خواهد بود.
به گزارش «تعادل»، بر اساس آمار سال‌های اخیر، تنها یک درصد از جامعه 84 میلیون نفری ایران از هواپیما برای سفرهای خود استفاده می‌کنند که بسیار کم است اما توسعه و تقویت صنعت و ناوگان هوایی برای کشور پهناوری همچون ایران یکی از زیرساخت‌های ارتباطی کلیدی در رشد و توسعه اقتصادی کشور به شمار می‌رود.
در ادبیات «توسعه» زیرساخت‌های ارتباطی همچون جاده‌ها و سیستم‌های حمل و نقل عمومی پیشرفته همچون هواپیماها در کنار زیرساخت‌هایی همچون شبکه برق، تلفن، «اینترنت» و... از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند به گونه‌ای که پیشرفت و توسعه هریک از این زیرساخت‌ها رابطه مستقیمی با رشد اقتصاد و توسعه کشور دارد. به هر میزان که زیرساخت‌های ارتباطی کشور توسعه‌یافته‌تر باشند، به همان میزان اقتصاد کشور رشد می‌کند و بالنده‌تر می‌شود.
اگر چه طی ماه‌های گذشته با ایجاد محدودیت‌های شدید، مهم‌ترین ابزار ارتباطی دنیای مدرن (اینترنت) به واسطه برخی دغدغه‌ها از ایرانیان دریغ شده است اما فرایند تضعیف و تحلیل قدرت ناوگان هوایی ایران از 4 دهه پیش و با اعمال تحریم‌های یک جانبه امریکا علیه ایران شروع شده است. تنها در دوره تنفس «برجام» ایران توانست حدود 16 فروند هواپیما نو و برخی از قطعات هواپیماها را خریداری کند.
اما از ابتدای سال 1397 با خروج امریکا از برجام، عملا این روند مثبت که منجر به امضای قرارداد خرید حدود 200 فروند هواپیما از ایرباس، بویینگ و‌ای.تی.آر شده بود، متوقف ماند تا ناوگان هواپیمایی ایران بار دیگر روند فرسایشی خود را طی کند و هم اینک به نقطه‌ای برسد که با 170 فروند فرسوده نتواند تقاضای افزایش یافته از پس دوران کرونا را پاسخ دهد. البته تحریم تنها مانع نوسازی و بهسازی ناوگان هوایی نبوده است.
طی 5 سال گذشته، در کنار تحریم، «تورم» با همدستی سرکوب قیمت بلیت پرواز آسیب جدی و جدیدی بر پیکره این صنعت وارد کرده است. هر چقدر تورم و رشد نرخ دلار، هزینه‌های تعمیر و نگهداری هواپیماها را افزایش داده است، به همان میزان، اما در جهت عکس، سرکوب قیمت بلیت‌های پرواز و تحمیل پروازهای تکلیفی به ایرلاین‌ها، توان آنها را به سوی اضمحلال سوق داده است.
این در حالی است که بخش بزرگی از مشتریان ایرلاین‌ها، مدیران و کارکنان دولت و نمایندگان مجلس و سایر مسوولان حکومتی هستند و اما دولت علی رغم ذی نفع بودن، تلاش دارد قیمت بلیت هواپیما را در پوشش حمایت از مصرف‌کننده تثبیت کند. در چنین شرایطی، از آنجا که بخشی از هزینه ایرلاین‌ها دلاری هستند، تغییر نرخ دلار برای آنها گران تمام خواهد شد.
هشدار درباره سرنوشت ایرلاین‌ها
در همین رابطه، مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی گفته، شنیده‌ها حاکی از این است که بانک مرکزی تصمیم گرفته نرخ ارز تخصیصی به ایرلاین‌ها را از دلار نیمایی به دلار بازار متشکل تغییر دهد و در صورت اعمال این تغییر این هشدار را می‌دهیم که فعالیت شرکت‌های هواپیمایی متوقف خواهد شد.
اسعدی سامانی در گفت‌وگو با ایلنا درباره تصمیم بانک مرکزی برای تغییر ارز اختصاصی ایرلاین‌ها از 28 هزار و 500 تومان در سامانه نیما به دلار حدود 45 هزار تومان متشکل ارزی اظهار داشت: شنیده‌ها حاکی از این است که بانک مرکزی تصمیم گرفته نرخ ارز تخصیصی به ایرلاین‌ها را از دلار نیمایی به دلار بازار متشکل تغییر دهد و در صورت اعمال این تغییر این هشدار را می‌دهیم که فعالیت شرکت‌های هواپیمایی متوقف خواهد شد.
وی ادامه داد: بخشی از هزینه‌های جاری شرکت‌های هواپیمایی از جمله پرداخت دستمزد کروی خارجی و مهندسان پرواز خارجی، حقوق ماموریت خارجی کروی پروازی، سیمیلاتور پرواز، حق عضویت شرکت‌ها در یاتا، خرید قطعات و... به دلار است و سایر هزینه‌های شرکت‌ها با توجه به افزایش دستمزد و نرخ تورم افزایش پیدا کرده این در حالی است که ستاد تنظیم بازار با افزایش 30 درصدی قیمت بلیت هواپیما که در دوره دلار کمتر از 30 هزار تومان با آن در شورای عالی هواپیمایی موافقت شد، مخالفت کرده است.
دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی تاکید کرد: فاصله بین دلار نیمایی با دلار بازار متشکل بیش از 17 هزار تومان است و اگر تخصیص دلار 28 هزار و 500 تومانی قطع شود، شرکت‌های هواپیمایی امکان ادامه فعالیت‌های خود و خدمات رسانی را نخواهند داشت و ادامه فعالیت‌ها ممکن نیست و کاری که امریکا در 4 دهه گذشته نتوانسته بود انجام دهد و صنعت هوانوردی کشورمان را زمین‌گیر کند را امروز دولت انجام داده و دستگاه‌های نظارتی با دخالت‌های غیرکارشناسی و غیرقانونی جلوی واقعی شدن درآمدهای شرکت‌های هواپیمایی را گرفته‌اند.
اسعدی سامانی درباره یارانه‌هایی که صنعت هوانوردی از دولت دریافت می‌کند و از این بابت باید مراعات مردم و مشتریان را در بحث قیمت بلیت داشته باشد، گفت: به غیر از سوخت که این یارانه برای تمام مردم هم وجود دارد، شرکت‌های هواپیمایی هیچ یارانه‌ای از دولت دریافت نمی‌کنند بلکه شرکت فرودگاه‌ها بابت هزینه‌های مربوطه معادل دلاری آن را از ایرلاین‌ها دریافت می‌کند، از سوی ایرلاین‌ها با این شرایط تورمی سال گذشته در جهت همراهی با دولت و مردم هزینه بلیت هواپیما را تا 15 درصد کاهش دادند.
پشت پرده عدم عرضه بلیت برای نوروز
پیش از این، رییس سازمان هواپیمایی کشور در واکنش به اینکه عدم عرضه بلیت از سوی ایرلاین‌ها عامل اصلی کوتاهی دست مسافران از خرید بلیت هواپیما برای تعطیلات نوروز است، گفته بود: مشکل از کمبود هواپیما است و برای پوشش تقاضای فعلی به ۵۵۰ فروند هواپیما نیاز داریم. محمد محمدی‌بخش روز شنبه هفته جاری درباره شکایت مسافران از عدم عرضه بلیت‌های نوروزی هواپیما به اندازه کافی، به ایرنا گفته بود: روزانه ۲۵ هزار صندلی پرواز در حال جابه‌جایی مسافران است و هیچ ایرلاینی سطح خدمات را کاهش نداده است.
وی ادامه داد: در ایام تعطیل هم که فصل‌ِ‌های سیزن (High Season) است عرضه و تقاضا هماهنگی ندارد. به همین دلیل بارها گفته‌ایم به ۵۵۰ فروند هواپیما نیاز داریم که تقاضای فعلی بازار را جواب دهیم.
محمدی‌بخش با بیان اینکه نمی‌توانیم در تعطیلات پی‌درپی پاسخگوی نیاز مردم باشیم، گفت: تا وقتی نتوانیم تعداد ناوگان را تا رقم ۵۵۰ فروند افزایش دهیم، با مشکل عدم توازن دربازار و کمبود بلیت هواپیما مواجه هستیم.
معاون وزیر راه و شهرسازی درباره اینکه آیا شرکت‌های هواپیمایی تمامی ظرفیت پروازی را برای نوروز امسال عرضه کرده‌اند، گفت: نه کاهش خدمات و نه توقف عرضه صندلی پرواز نداریم. همزمان در چند ماه گذشته چندین مسیر پروازی هم اضافه کرده‌ایم. اگر مردم نتوانستند بلیت هواپیما پیدا کنند، فقط به خاطر عدم تعادل در بازار است.
