ریسک‌های بانکی با صورت‌های مالی جدید مشخص می‌شود

گروه بانک و بیمه   احسان شمشیری

به‌تازگی بانک مرکزی در بخشنامه‌یی به بانک‌ها و موسسات اعتباری بار دیگر تاکید کرد که صورت‌های مالی آنها باید بر مبنای نمونه ابلاغی که مبتنی بر استانداردهای جدید ifrs تدوین شده، تهیه کنند تا اجازه برگزاری مجمع عمومی به آنها داده شود. بر این اساس بانک‌ها مانند سال گذشته در تکاپوی تهیه صورت‌های مالی جدید هستند و اگرچه در مواردی باعث زیانده شدن بانک‌ها در مجامع شده اما در بهبود عملکرد بانک‌ها، شفافیت اطلاعات، اصلاح ساختار و بهبود عملکرد بانک‌ها در آینده اثرگذار خواهد بود و رتبه اعتباری بانک‌های ایران را ارتقا خواهد داد و موجب احیای صنعت بانکداری ایران خواهد شد که در سال‌های اخیر از استانداردهای بین‌المللی عقب مانده است.  به گزارش«تعادل» با نزدیک شدن به تیر ماه که فصل برگزاری مجامع عمومی شرکت‌هاست و در آن عملکرد مالی بنگاه‌های اقتصادی در یک سال مالی سنجیده می‌شود و در مجمامع عمومی به اطلاع سهامداران می‌رسد، سال گذشته در چنین روزهایی به دلیل صورت‌های مالی جدید ابلاغی بانک مرکزی که بر مبنای استانداردهای جدید گزارشگری بین‌المللی(IFRS) تهیه شده بود، اغلب مجامع عمومی بانک‌ها با تاخیر برگزار شد تا جایی که مجمع برخی بانک‌ها تا زمستان به تاخیر افتاد. صورت‌های مالی مورد نظر بانک مرکزی اواخر پارسال با توجه به نظر کارشناسان و حسابداران بازنگری و بار دیگر به شبکه بانکی ابلاغ شد و بانک مرکزی اعلام کرد برای سال 1395 هیچ‌گونه اغماضی را در رعایت نکردن این استانداردها نمی‌پذیرد زیرا یکی از الزام‌های پیوستن نظام بانکی ایران به سیستم جهانی، رعایت این استانداردهاست که زبان جهان‌شمول حسابداری و حسابرسی بنگاه‌های اقتصادی به شمار می‌رود.  کارشناسان معتقدند، صورت‌های مالی بانک‌ها باید حاوی اطلاعات جامع‌تری مانند میزان ریسک‌ها و... باشد و این موضوع با صورت‌های مالی سنتی متفاوت است زیرا در صورت‌های مالی سنتی که قبلا تهیه می‌شد، ریسک‌ها مطرح نبود و صرفا یک نوع گزارشگری از اطلاعات گذشته بانک‌ها بود.

 شفافیت، راه علاج مشکل نظام بانکی

در این رابطه عباس هشی از حسابداران خبره بورس معتقد است که تدوین دستورالعمل صورت‌های مالی بانک‌ها بر مبنای استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی ‌ای.اف.آر.اس- IFRS یکی از اقدام‌های مهم بانک مرکزی برای افزایش نظارت بر نظام بانکی کشور است که زمینه را برای ایجاد شفافیت در نظام بانکی فراهم می‌کند. هشی گفت: یکی از مشکلات اصلی ترازنامه بانک‌ها، دارایی‌های سمی آنهاست که املاک و مستغلات بخش عمده آن را تشکیل می‌دهد که اکنون بیش از 45‌درصد دارایی بیشتر بانک‌ها را در بر می‌گیرد.  وی ادامه داد: بخشی از این دارایی‌های سمی به سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بخش ساختمان و مسکن بازمی‌گردد که به دلیل رکود در بازار، منابع آن به بانک بازنگشته است.  به گفته وی، بخشی از این املاک نیز ناشی از تملیک املاکی است که بدهکاران بانکی بابت تضمین در برابر دریافت تسهیلات به بانک داده‌اند.  هشی گفت: یکی از مشکلات در زمینه تامین وثیقه‌های بانکی این است که طبق قانون بانک می‌تواند تا 80‌درصد ارزش ملک، تسهیلات بدهد اما کارشناسان با قیمت‌گذاری غیرواقعی، قیمت ملک را بیشتر از قیمت واقعی آن به بانک اعلام می‌کنند در نتیجه زمانی که بانک آن را به تملیک درمی‌آورد، متوجه می‌شود ارزش واقعی ملک کمتر از تسهیلات پرداخت شده است.  وی اضافه کرد: مشکل این است که معیار قانونی برای تعیین ارزش ملک و مقرراتی برای پاسخگویی کارشناس در قبال عملکرد نادرست خود نداریم.

 کاهش سودهای کاغذی

در این رابطه مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران می‌گوید: اطلاعات جدیدی که قرار است بانک‌ها در صورت‌های مالی خود منعکس کنند، مبتنی بر ریسک است که نتیجه آن کاهش سودهای کاغذی در ترازنامه بانک‌هاست. علی صالح‌آبادی ابلاغیه جدید بانک مرکزی به بانک‌ها درخصوص ارائه صورت‌های مالی حاوی اطلاعات جامع‌تر را متکی بر نگاه آینده‌نگر دانست و گفت: یعنی فقط گذشته‌نگر نیست و آینده را نیز خواهد دید. وی با بیان اینکه بانک مرکزی از سال گذشته در ارائه صورت‌های مالی بحث استانداردهای بین‌المللی، گزارشگری مالی(IFRS) را مطرح کرده است، افزود: اینکه صورت‌های مالی بانک‌ها باید حاوی اطلاعات جامع‌تری باشد با صورت‌های مالی سنتی متفاوت است؛ در صورت‌های مالی سنتی که قبلا تهیه می‌شد، ریسک‌ها مطرح نبود و صرفا یک نوع گزارشگری از اطلاعات گذشته بانک‌ها بود.

مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران ادامه داد: شیوه کاری جدید تعیین می‌کند که برای مثال بانک در قالبی استاندارد، ریسک نقدینگی، ریسک اعتباری، ریسک عملیاتی و دیگر ریسک‌های موجود در بانک را افشا و به نحوی در صورت‌های مالی منعکس کند تا فردی که صورت مالی را می‌خواند بتواند تحلیل بهتری از صورت بانک به دست بیاورد؛ درحالی که در صورت مالی سنتی، چنین تحلیل جامعی وجود ندارد.

به گفته رییس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار، کسی که صورت‌های مالی جدید را می‌خواند، می‌تواند ریسک بانک را بهتر ارزیابی کند و در نتیجه درخصوص وضعیت بانک به تحلیل‌های دقیق‌تری دست یابد؛ زیرا که نوعی نگاه آینده‌نگر بر این صورت مالی حاکم است.  صالح‌آبادی در پاسخ به اینکه بانک‌ها برای تنظیم صورت‌های مالی خود براساس الگوهای نمونه بانک مرکزی و سازمان حسابرسی تا چه اندازه آمادگی دارند و آیا احتمال تکرار اتفاقات سال گذشته و تاخیر در تدوین صورت‌های مالی و تعویق مجامع وجود دارد، گفت: بانک‌ها به تدریج دارند خود را با روش‌های نوین و استاندارد تطبیق می‌دهند.  سال گذشته با سیستم‌های اطلاعاتی و مراکز اطلاعات و نرم‌افزارها در بعضی بانک‌ها شرایط لازم برای گزارشگری جامع مهیا نبود و بانک مرکزی پذیرفت که برخی از این اشکالات طبیعی بوده است. وی افزود: در این فرآیند کلی، مجموعه سیستم بانکی را باید نگاه کرد؛ البته در بانک توسعه صادرات دیتابیس‌ها اصلاح شده است تا بتوانیم اطلاعات مالی خود را در تاریخ مقرر برسانیم اما در برخی بانک‌ها اگر آمادگی کافی وجود نداشته نباشد، ممکن است با تاخیرهایی مواجه شوند.  صالح‌آبادی اطمینان داد: به تدریج که نرم‌افزارها و مراکز اطلاعاتی دیتابیس‌ها ارتقا یابد، صورت‌های مالی نیز تکمیل خواهد شد. اگرچه ممکن است در سال اول، اطلاعاتی در برخی صورت‌های مالی کامل نباشد و جاهای خالی وجود داشته باشد.  وی در پاسخ به اینکه اصلاح و استانداردسازی صورت‌های مالی بانک‌ها چه تاثیری در جلوگیری از خطر ورشکستگی آنها دارد و آیا نقطه پایانی بر سودهای کاغذی در بازار سهام خواهد بود یا خیر اظهار کرد: این تحول باعث می‌شود بانک‌ها، هم از وضعیت خود و هم از سهامدارانشان تحلیل دقیق‌تری داشته باشند.