فرصت جدید تجاری برای ایران

تعادل|

 فرصت‌های پیش روی بازار قطر کدامند؟ معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران طی گزارش تحلیلی در مقام پاسخگویی به این سوال مهم برآمده است. تحلیل‌ها حاکی از آن است که حدود 4.9میلیارد دلار از کالاهای وارداتی به کشور قطر از طریق کشورهای عربستان، امارات، بحرین، یمن و مصر تامین می‌شود؛ کشورهایی که با قطع روابط دیپلماتیک با قطر در تلاش بودند تا فشار اقتصادی را بر این کشور تحمیل کنند. بر این اساس فرصت تجارت ایران با قطر که از آن با عنوان «فرصت کوتاه‌مدت» یاد می‌کنند درحالی برای کشورمان فراهم شده که براساس آمارهای ارائه شده تنها حدود 0.3درصد از کل واردات قطر در سال 2015 از سوی ایران بوده است.

 ظرفیت صادراتی برای ایران

قطع روابط تجاری قطر با 5 کشور عربی که به عبارتی تامین‌کننده مواد غذایی این کشور بودند، فرصتی را برای ایران فراهم کرده است تا آمار صادرات خود را به این کشور افزایش دهد. محمدرضا مودودی، معاون سازمان توسعه تجارت در گفت‌وگو با «تعادل» از بسترسازی برای تسهیل تجارت ایران با قطر خبر داده و تجارت ایران با این کشور را بیشتر از راه دریایی عنوان کرده است. از سوی دیگر در روزهای اخیر نیز محموله‌هایی از مواد غذایی از ایران به این کشور صادر شده است. با این حال معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی ایران، گزارش آماری از فرصت تجارت ایران با قطر ارائه کرده است. مطابق آمارهای ارائه شده، کشور قطر در سال 2015 بیش از 5700 ردیف تعرفه 6 رقمی کالایی را از حدود 170کشور جهان وارد کرده است. همچنین تعداد 429ردیف تعرفه 6 رقمی 80 درصد از ارزش کالاهای وارداتی به قطر را تشکیل می‌دهد. از این رو با حذف مبادی وارداتی کشور قطر نظیر امارات متحده عربی، عربستان سعودی، مصر، بحرین و یمن فرصتی برای سایر شرکای تجاری قطر ازجمله ایران به ویژه در زمینه صادرات محصولاتی که پیش از این نیز سابقه صادراتی آنها از ایران به قطر وجود داشته، فراهم خواهد شد.  تحلیل‌ها حاکی از آن است که اقلام وارداتی قطر در سال 2015 در مجموع از میان 4982ردیف تعرفه 6 رقمی 5685 قلم کالای وارداتی از هر یک از مبادی عربستان، امارات متحده عربی، مصر، بحرین یا یمن به کشور قطر وارد شده است. این اقلام تقریبا 15درصد از ارزش واردات قطر را در سال مذکور تشکیل می‌دهند. از سوی دیگر از میان این اقلام 754ردیف کد تعرفه 6 رقمی، سهمی بیش از 30درصد از واردات قطر را به خود اختصاص داده‌اند که مقایسه آنها با اقلام صادراتی ایران به قطر در سال 1395 نشان می‌دهد 212ردیف تعرفه از اقلام از ایران نیز به قطر صادر می‌شود؛ اگرچه ممکن است بخش نسبتا کمتری از نیاز وارداتی قطر را تامین کند. همچنین تحلیل‌های ارائه شده نشان می‌دهد حدود 4.9میلیارد دلار از کالاهای وارداتی به کشور قطر از طریق کشورهای عربستان سعودی، امارات، بحرین، یمن و مصر تامین می‌شود که این میزان حدود 15درصد از کل واردات قطر است. به این ترتیب عمده کشورهای وارد‌کننده به قطر کشورهای عربستان سعودی، بحرین، یمن، مصر و امارات متحده عربی هستند. کشورهایی که درحال حاضر با تحریم اقتصادی این کشور تلاش کردند، قطر را در شرایط سخت اقتصادی برای تامین نیازهای مواد غذایی قرار دهند. قطر اما برای جلوگیری از بحران در تامین مواد غذایی کشور در تلاش بود تا مواد غذایی خود را از طریق ایران و ترکیه تامین کند. ترکیه در این میان دست قطر را به گرمی فشرد و کالاهای تولیدی خود را به این کشور صادر کرد؛ به طوری که خبرگزاری آناتولی در روزهای اخیر گزارشی مبنی بر پر شدن فروشگاه‌های قطر از مواد غذایی ترکیه ارائه کرد. در این میان ایران نیز که برخی از کالاهای صادراتی خود را به این کشور صادر کرده بود در تلاش است تا هر چه زودتر با فراهم‌سازی بسترها، روند تجارت کالا به این کشور را تسهیل کند.  

آمارهای ارائه شده از سوی مرکز تجارت بین‌المللی نشان می‌دهد، ایران در سال 2015 حدود 104میلیون دلار از نیاز وارداتی قطر را تامین کرده است؛ که این میزان تنها حدود 0.3درصد از کل واردات قطر را تشکیل می‌دهد؛ این حجم اندک از تجارت درحالی است که این دو کشور در همسایگی یکدیگر به سر می‌برند. از سوی دیگر، آمارهای ارائه شده بیانگر این موضوع است که مبادی عمده وارداتی قطر در سال 2015 را کشورهای اتحادیه اروپا با 29.8درصد، چین با 11.5درصد، ایالات متحده امریکا با 11درصد، امارات متحده عربی با 8.8درصد و سایر کشورها نیز با 38.9درصد تشکیل می‌دهند؛ از این رو شاهد رشد ارزش 7درصدی در سال 2015 در زمینه واردات کالایی قطر از سوی این کشورها نسبت به سال 2014 هستیم. بررسی‌های آماری همچنین نشان می‌دهد در گروه‌های کالایی وارداتی قطر در سال 2015 کالاهای صنعتی بیشترین درصد وارداتی را به خود اختصاص داده است. آمار این بخش 70.6درصد است همچنین سایر بخش‌ها نیز شامل سوخت و محصولات معدنی 6.6 درصد، تولیدات کشاورزی 9.3درصد و سایر بخش‌ها 13.5درصد است. از این رو و براساس آمارها مجموع واردات کالایی این کشور در سال 2015 معادل 37میلیارد دلار است. همچنین کل واردات محصولات کشاورزی قطر در سال 2015 حدود 3.2میلیارد دلار بوده و این نشانگر رشد 8درصدی این بخش در مقایسه با سال 2014 است.

در این خصوص محمدرسول مصائبی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنایع گلوکز، نشاسته و مشتقات اظهار امیدواری کرده که ایران بتواند محصولات کشاورزی بیشتری را به این کشور صادر کند و سهم بالایی از صادرات محصولات کشاورزی به این کشور را به خود اختصاص دهد همچنین آمارها بیانگر این موضوع است که کل واردات صنعتی قطر در سال 2014 معادل 29.4میلیارد دلار بوده که رشد 7درصدی را نشان می‌دهد. مطابق با آمار، ارزش واردات خدمات تجاری کشور قطر در سال 2015 معادل 28.4میلیارد دلار بوده و کاهش 5 درصدی را در مقایسه با سال 2014 نشان می‌دهد. همچنین آمارها نشان می‌دهد که ارزش واردات خدمات حمل و نقل این کشور در سال 2015 معادل 11.5میلیارد دلار و ارزش واردات خدمات سفر معادل 8.2 میلیارد دلار بوده است.  در جدول فهرست این اقلام و سهم کشورهای عربستان، امارات، مصر، بحرین و یمن در تامین نیاز وارداتی قطر هر یک از کالاها درج شده است. با توجه به اینکه سابقه صادراتی این اقلام در فهرست صادرات سال 1395 گمرک ایران نیز مشاهده می‌شود، فرصت بالقوه‌یی برای افزایش صادرات به بازار قطر محسوب می‌شود.