پیشرفت فناوری چالش اصلی اوپک

مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی به موضوع اوپک و چالش های پیش روی  آن پرداخته است . در ابتدای این گزارش با اشاره به ظرفیت نفتی اوپک آمده است: سازمان اوپک با دارا بودن 1.213 میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت خام، حدود 71 درصد از کل ذخایر اثبات شده نفت جهان را در اختیار دارد. .این گزارش با اشاره به این نکته که  این سازمان طی سالیان گذشته فراز و فرودهای زیادی داشته و در راستای رسیدن به اهداف خود تمهیدات و تصمیمات مختلفی را اتخاذ کرده که مهم‌ترین آن سیاست کنترل عرضه بوده است.،‌اضافه می‌کند: با این حال در این دوران با چالش‌های مختلفی مواجه بوده است. اگرچه چالش‌های اوپک دارای ابعاد داخلی و خارجی و همین‌طور جنبه کوتاه‌مدت و بلندمدت دارند، اما همه آنها به نوعی مرتبط با یکدیگر بوده و یکدیگر را تحت تاثیر قرار می‌دهند. ازجمله مهم‌ترین چالش‌های کنونی اوپک، می‌توان پیشرفت‌های فناوری در زمینه برداشت از منابع نامتعارف و متعارف نفت به‌خصوص نفت شیل در امریکا را نام برد.

بنابر این گزارش ،‌ در ماه آوریل تولید نفت خام اوپک 1 در سطح 31.750 میلیون بشکه در روز برآورد شد که نسبت به ماه مارس 2017 به مقدار 11 هزار بشکه در روز کاهش داشت و همین‌طور نسبت به متوسط سال قبل 723 هزار بشکه در روز پایینتر بود. آمار مربوط به تولید اوپک در چند سال گذشته نشان می‌دهد که تولید اوپک در ژانویه 2010 به مقدار 29.419 میلیون بشکه در روز بود و با طی نمودن یک روند صعودی در آوریل 2012 به 31.981میلیون بشکه در روز رسید، سپس روند نزولی به‌خود گرفت و در نوامبر 2013 به 29.685 میلیون بشکه در روز رسید که پایین‌ترین سطح تولید اوپک در چند سال گذشته است. تولید اوپک از اوایل سال 2014 روند صعودی به‌خود گرفت و با اینکه از ژوئن 2014 روند نزولی قیمت نفت آغاز شد و با سرعت بالایی قیمت‌ها افت کرد، اما تولید اوپک به روند صعودی خود ادامه داد. این مساله از یک طرف به دلیل بازگشت نفت ایران به بازار و از طرف دیگر، استراتژی بعضی از اعضای اوپک به‌ویژه عربستان سعودی برای غیراقتصادی کردن تولید نفت شیل در امریکا و خروج آن از بازار بود. روند صعودی تولید اوپک تا نوامبر 2016 ادامه یافت و تولید اوپک در این مقطع زمانی به 33.343 میلیون بشکه در روز رسید که بالاترین سطح تولید در چند سال گذشته بوده است. در 6 ماه گذشته تولید نفت خام اوپک سیر نزولی داشته است. وضعیت تولید نفت خام اوپک در سالیان اخیر در نمودار 2 و جدول 1 ارائه شده است.

آمار مربوط به تولید هریک از اعضای اوپک نشان می‌دهد که در ماه آوریل بیشترین افزایش تولید مربوط به کشورهای آنگولا، عربستان سعودی و نیجریه بود که تولید آنها به‌ترتیب 88، 54 و 34 هزار بشکه در روز افزایش داشت. علاوه ‌براین، میزان تولید نفت گابن، قطر و کویت نیز به‌ترتیب 8، 8 و یک‌هزار بشکه در روز افزایش یافت، سایر کشورها نیز تولید خود را کاهش دادند. این گزارش همچنین حاکی است که امارات متحده عربی با 55 هزار بشکه در روز بیشترین کاهش تولید را داشت و تولید عراق، ایران، ونزوئلا و الجزایر به‌ترتیب 38، 35، 12 و 6 هزار بشکه در روز کاهش یافت. علاوه‌بر این، تولید نفت لیبی که از توافق اخیر اوپک استثنا شده با 60 هزار بشکه در روز کاهش به 552 هزار بشکه در روز رسید. در جدول 2 میزان تخلفات اوپک از سطح تولید تعیین شده براساس توافق، ارائه شده است.

کشورهای عضو اوپک در نوامبر 2016 توافق کردند که از ابتدای سال 2017 در طی یک دوره 6 ماهه حدود 1.2 میلیون بشکه در روز از تولید خود را کاهش دهند و در 25 مه 2017 آن را به مدت 9 ماه تمدید کردند. آمار منتشر شده از تولید چهار ماهه نخست این کشورها نشان می‌دهد که پایبندی بالایی به توافق اخیر داشته‌اند و حجم تخلفات آنها ناچیز بوده و حتی در ماه‌های مارس و آوریل کمتر از سطح توافق شده تولید داشته‌اند. در ماه آوریل، کشور عراق با تولید 28 هزار بشکه در روز بیش از سطح تولید توافق شده، بالاترین حجم تخلف را بین اعضای اوپک داشت. در چهار ماه گذشته حجم تخلفات عراق روند نزولی یافت. کشور عربستان بالاترین میزان پایبندی به سطح تولید توافق شده داشته و در ماه آوریل 99 هزار بشکه در روز کمتر از سطح مذکور تولید کرده است. با اینکه میزان پایبندی عربستان هنوز بیش از 100 درصد است، اما طی چند ماه گذشته روند آن نزولی بوده است. در ماه ژانویه، این کشور 249 هزار بشکه در روز کمتر از سطح توافق شده تولید داشت که در ماه آوریل به کمتر از نصف رسیده است.

1 - 1. تولید میعانات و مایعات گازی

در ماه آوریل 2017 تولید مایعات گازی و میعانات اوپک در سطح 5.940 میلیون بشکه در روز برآورد شده که نسبت به ماه مارس 2017 به مقدار 12 هزار بشکه در روز افزایش داشت و نسبت به متوسط سال قبل 126 هزار بشکه در روز بالاتر بود. در چند سال گذشته روند تولید میعانات و مایعات گازی اوپک روند صعودی داشته است و از 5.14 میلیون بشکه در روز در ژانویه 2011 به 5.94 میلیون بشکه در روز در آوریل 2017 رسیده است که نشان‌دهنده افزایش 800 هزار بشکه در روز، در این دوره زمانی است. در ماه آوریل کشور عربستان با تولید 1.38میلیون بشکه در روز، بزرگ‌ترین تولیدکننده میعانات و مایعات گازی بود. بخش عمده میعانات و مایعات گازی تولید شده در عربستان سعودی مربوط به میادین نفتی این کشور است و اگرچه در چند ماه گذشته تولید نفت این کشور کاهش یافته، اما تولید میعانات و مایعات گازی ثابت بوده است. کشور قطر با تولید 1.190 میلیون بشکه در روز دومین تولیدکننده میعانات و مایعات گازی در بین اعضای اوپک بوده که بخش عمده آن مربوط به تولید از بخش جنوبی میدان گازی پارس جنوبی است که در کشور قطر گنبد شمالی نامیده می‌شود.

2 - 1. تولید نفت غیرمتعارف

طی ماه آوریل 2017 تولید نفت غیرمتعارف اوپک 233 هزار بشکه در روز بود که نسبت به ماه مارس 35 هزار بشکه در روز افزایش داشت، اما نسبت به متوسط سال 2016 به مقدار 4 هزار بشکه در روز کاهش یافته است. بخش عمده تولید نفت غیرمتعارف اوپک مربوط به کشور ونزوئلا و از نفت فوق‌سنگین کمربند اورینوکو است.

ادامه در صفحه 8