وخامت جنگ افغانستان و سیاست جدید امریکا

گروه جهان   

آمار و ارقام نشان می‌دهد که در ماه رمضان امسال نزدیک ۱۰۰۰ نفر در پی حملات انتحاری، انفجاری یا تظاهرات در شهرهای مختلف افغانستان جان باخته‌اند. در این رویدادها ۲۱۳نفر کشته و ۷۱۳نفر زخمی شدند. بیشتر قربانیان این‌ رویدادها غیرنظامیان هستند. این آمار در حالی در افغانستان آن هم در ماه رمضان به ثبت رسیده که دفتر معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، اشرف غنی رییس‌جمهور و عبدالله عبدالله رییس اجرایی در پیام‌های جداگانه در ابتدای همین ماه از گروه‌های شورشی خواسته بودند به احترام ماه رمضان دست از حملات بردارند.

افغانستان دیلی‌ می‌نویسد، تقریبا هر هفته شاهد حملات تروریستی در افغانستان هستیم. در این میان ادعای پیشرفت توانایی‌های نیروهای امنیتی افغان برای محافظت از مردم و مقابله با طالبان و داعش شرم‌آور است. از نفوذ تانکر پر از مواد منفجره در یکی از مناطق امنیتی کابل در 31 ماه مه ‌که باعث کشته شدن بیش از 150 نفر شد تا جرقه تظاهرات، حمله اوایل هفته ولایت بلخ در همان پایگاهی که نفوذی‌های طالبان در 21 آوریل بیش از 140سرباز افغان را کشتند، ضرباتی پی در پی بر روح و روان ملت افغانستان هستند.

تیراندازی روز شنبه یکی از چندین حملاتی بود که اخیرا از طرف خودی‌ها صورت گرفت، این‌گونه حملات نگرانی‌های جدیدی را درباره وفاداری سربازان افغانستانی به نیروهای امنیتی و فرماندهان‌شان به وجود آورده است، این نگرانی‌ها از عدم وفاداری حتی نسبت به نیروهای ویژه عملیاتی که نظامیان امریکایی آنها را یکی از مهم‌ترین نیروها برای مقابله با شورشیان می‌دانند، وجود دارد. کارشناسان بر این باورند که با افزایش سربازان امریکایی این‌گونه حملات از طرف خودی‌ها احتمالا بیشتر هم می‌شود.

در ولایت شرقی ننگرهار، جایی که نیروهای ویژه افغان و امریکایی کمپین مبارزه با داعش راه انداخته بودند، یکی دیگر از فرماندهان ارتش افغان که از هواداران طالبان بوده سه سرباز امریکایی را با شلیک گلوله از پای در آورده است. این در حالی است که مقامات نظامی ایالات‌متحده ادعا می‌کنند که پیشرفت‌های پایداری در مبارزه با تروریسم داشته‌اند. در ماه آوریل ایالات‌متحده بزرگ‌ترین بمب غیرهسته‌یی را روی مجموعه غارها و تونل‌هایی که داعش از آنان استفاده می‌کرد، انداخت که 92 کشته برجای گذاشت. اما در هفته گذشته، در پاسخ واضح به این ادعاها، گزارش شده که صدها نفر از جنگجویان داعش منطقه «تورا بورا» را به تصرف خود درآورده‌اند، منطقه‌یی صعب‌العبور و پرپیچ وخم با تعداد زیادی تونل که زمانی رهبر القاعده، اسامه بن‌لادن از آن استفاده می‌کرد.

 افزایش شمار امریکایی‌ها، آری یا خیر؟

مقام‌های نظامی ایالات‌متحده بارها نگرانی خود را از تشدید جنگ در افغانستان اعلام کرده و تقاضا کرده‌اند سرباز امریکایی بیشتری برای تقویت نیروهای امنیتی افغان به این کشور اعزام شود.

گفته شده که بیش از نیمی از 407 ولسوالی در کنترل کامل دولت است و نیروهای طالبان در تلاش هستند که کنترل مرکز چندین ولایت را به دست آورند. اما تاکنون ظاهرا به علت اختلاف‌نظر در دولت دونالد ترامپ، سیاست جدید امریکا درباره جنگ افغانستان یا تعداد نیروهای اعزامی امریکایی به این کشور هنوز اعلام نشده است.

به گفته منابع مطلع، این اختلاف‌ها عمدتا بر سر چند پرسش کلیدی است؛ اینکه آیا اعزام نیروی نظامی بیشتر تاثیر قطعی خواهد داشت، چگونه متحدان ناتو باید کمک کنند و آیا ایالات‌متحده باید به پاکستان فشار بیاورد تا شورشیان طالبان را که گفته می‌شود از پناهگاه‌های امن در پاکستان عملیات‌های خود را هدایت می‌کند، مهار کند.

جیمز متیس وزیر دفاع امریکا که اخیرا ترامپ به وی اجازه داده تا سطح سربازان امریکایی در افغانستان را تنظیم کند، هفته گذشته گفت ایالات‌متحده پیروز میدان جنگ در افغانستان نیست و پنتاگون استراتژی خود را ماه آینده ارائه خواهد کرد. او به کمیته نیروهای مسلح سنا گفته که به‌زودی استراتژی امریکا در جنگ افغانستان را اصلاح می‌کند.

هم تحلیلگران امریکای و هم افغان بر این باورند که اضافه شدن چند هزار سرباز به 8400 سرباز فعلی امریکا در افغانستان، تفاوت چندانی ایجاد نخواهد کرد؛ زیرا روزگاری بود که بیش از 140 هزار نیروی خارجی در افغانستان حضور داشتند. آنها تصریح می‌کنند که سیاست ایالات‌متحده در افغانستان به پشتوانه قوی سیاسی نیاز دارد تا دولت این کشور بتواند با قدرت برنامه آشتی را به پیش ببرد.

مایکل کوگلمن در مرکز بین‌المللی ودرو ویلسون واشنگتن در این باره می‌گوید: «واضح است که ایالات‌متحده پیروز این جنگ نظامی نیست، طالبان هر روز قوی‌تر به نظر می‌رسد، داعش همچنان فعال است، خشم عمومی طغیان کرده و سربازان افغان روی آموزگاران خود اسلحه می‌کشند.»

تحلیلگران افغان و مقام‌های این کشور استدلال می‌کنند که اولویت مهم ایالات‌متحده باید فشار بر پاکستان باشد که از پناه دادن به مخالفان افغانستان خودداری کند. عتیق‌الله امرخیل ژنرال بازنشسته افغان، می‌گوید دولت با یک دشمن چریکی چالاک روبه‌رو است و ایالات‌متحده باید منبع تغذیه، حمایت و آموزش آنان را که در پاکستان است، قطع کند. ارسال بیشتر نیروهای نظامی باعث می‌شود شورشیان از میان افغان‌های بیکار نیروی بیشتری جذب کنند.

 رویکرد منطقه‌ای

به گفته جیمز متیس، پنتاگون طرحی را ارائه می‌کند که رویکرد منطقه‌یی را به همراه دارد چراکه این شورشیان همه از افغانستان نیستند.

مقامات افغانستان به‌شدت پاکستان را متهم می‌کنند که به طالبان پناه داده و شبکه حقانی در این کشور فعال است تا جایی که اشرف غنی رییس‌جمهور افغانستان، چندی پیش در کنفرانسی در کابل، پاکستان را متهم کرد که جنگ اعلان نشده‌یی را علیه افغانستان به راه انداخته است. در واشنگتن هم تعدادی از اعضای کنگره و اندیشکده‌های مطالعاتی از دولت ترامپ خواسته‌اند که پاکستان متحد دوران جنگ سرد و دریافت‌کننده عمده کمک‌های خارجی امریکا را تنبیه کند. اما گروهی مخالف فشار بیش از حد بر پاکستان هستند. آنها می‌گویند خطر بی‌ثباتی سیاسی پاکستان، ناآرامی‌های مذهبی را در پی خواهد داشت.

پاکستان سال‌هاست که خود از حملات شبه‌نظامیان رنج می‌برد. در ماه‌های اخیر حملات انتحاری علیه زیارتگاه‌های صوفی و سایر اهداف غیرنظامی تلفاتی قابل‌توجه داشته است. به نظر می‌رسد در این میان، سیاست منطقه‌یی امریکا در جنگ افغانستان (ازجمله فشار بر پاکستان) در کنار مقابله با فساد و بی‌کفایتی داخلی در افغانستان می‌تواند راه برون‌رفت از شرایط فعلی و بهبود وضعیت در افغانستان باشد.