مساله ملی گرد و غبار جهانی شد

اجلاس بین‌المللی «مقابله با گرد و غبار؛ چالش‌ها و راه‌حل‌ها» پنج‌شنبه هفته گذشته به پایان رسید. رییس سازمان حفاظت محیط زیست در مراسم اختتامیه این جلاس گفت: یکی از دستاوردهای اجلاس بین‌المللی گرد و غبار، جهانی شدن موضوع ملی گرد و غبار است.

معصومه ابتکار ادامه داد: نتیجه نشست‌های وزرا و نشست تخصصی و فنی این اجلاس، صدور دو بیانیه سیاسی و فنی و تکنیکی بود که در نوع خود بی‌نظیر است و مواضع و انتظارات کشورها هم در همکاری‌های دوجانبه و هم منطقه‌یی را مشخص کرد.

او با اشاره به بازدید اریک سولهایم، معاون دبیرکل و رییس برنامه محیط زیست سازمان ملل از خوزستان افزود: او در این بازدید با اقدامات انجام گرفته برای احیای تالاب هورالعظیم و مراحل کاشت نهال در بخش جنوب شرقی اهواز آشنا شد و از اقدامات ایران در این زمینه تشکر کرد. او گفت که تا وقتی منطقه را از نزدیک ندیده بودم، ابعاد موضوع برای من روشن نبود، ولی شرایط کنونی نشان‌دهنده تلاش‌های ایران برای مقابله با کانون‌های گرد و غبار است.

ابتکار گفت: یکی دیگراز نکات بسیار مهم این اجلاس، توصیه‌های فنی و تکنیکی بود که روز آخر نهایی شد. این بدان معنا است که اجلاس علاوه بر توصیه‌های سیاسی، توصیه‌های فنی هم دارد که می‌تواند در زمینه کنترل و مقابله با گرد و غبار برای کشورها راهگشا باشد.

او ادامه داد: گرچه کشورها در نشست‌ها نظرات خود را اعلام کردند، اما با وجود وجود اختلاف نظرها به یک اجماع رسیدیم و این از اهمیت زیادی برخوردار است.  او با اشاره به مواضع ترکیه در این اجلاس، افزود: نماینده ترکیه پیشنهاد داد که قید شود این سند تعهدآور نیست که در جواب گفتیم این سند تعهدآور نیست و از اول هم قرار بود یک سند توصیه‌یی و فنی باشد. رییس سازمان حفاظت محیط زیست پیرامون موضوع تشکیل دفتر منطقه‌یی گرد و غبار در منطقه خاورمیانه گفت: با وجود اشاره به این موضوع در یکی از بندهای بیانیه، باید نحوه شکل‌گیری این دفاتر مورد بررسی قرار گیرد اما اکنون برای صحبت در این مورد خیلی زود است، هر چند پیگیری‌هایی در این زمینه انجام می‌دهیم.  او ادامه داد: مطالبه مردم ایران به مطالبه جهانی تبدیل و اقدامات ایران منجر به این شد که تمامی کشورها برای رفع معضل گرد و غبار پای کار بیایند. دیگر هیچ کشوری نمی‌تواند در این زمینه اعلام بی‌تفاوتی کند.

او افزود: فضای ایجاد شده بسیار مهم‌تر از الزام‌آور بودن بیانیه‌هاست؛ زیرا با جبر و زور نمی‌شود هیچ کشوری را ملزم به انجام کاری کرد. اما با ایجاد فضای مثبت، همکاری، تبادل نظر و تجربیات می‌توان به اهداف دست یافت. موضوعی را که آنچنان مورد توجه نبود، در سطح بین‌المللی مطرح کردیم و بعد از این سازمان‌های مردم‌نهاد و رسانه‌ها باید برای جریان‌سازی در این زمینه اقدام کنند.

معاون رییس‌جمهور در خصوص میزان برآورده شدن انتظارات ایران از اجلاس بین‌المللی گرد و غبار گفت: با مشارکت کشورها، انتظارات کاملا برآورده شد و حتی از نظر بسیاری از ناظران بین‌المللی، دستاوردهای این اجلاس بیش از انتظار بود. شاید فکر نمی‌کردیم استقبال کشورها و حضور آنها تا این حد قوی و پر رنگ باشد. او افزود: هر نفس کودک خوزستانی، هر نفس کودک سیستان و بلوچستانی و هر نفس کودک ایرانی بسیار ارزشمندتر از هزینه‌های اینچنینی است که منجر به رهیافتی برای حل معضلات و چالش‌های موثر بر سلامت مردم می‌شود.

 یک دستاورد بزرگ

پیش از ابتکار، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در این مراسم گفت: تصویب دو بیانیه سیاسی وزرا و فنی و تکنیکی در یک کنفرانس بین‌المللی، دستاوردی بزرگ محسوب می‌شود؛ زیرا در بسیاری از کنفرانس‌های جهانی حتی زمینه صدور یک بیانیه علمی ساده هم ایجاد نمی‌شود.

سعید متصدی ادامه داد: نخستین نشست تخصصی و فنی با موضوع بررسی اثرات اجتماعی، اقتصادی، محیط زیستی و هزینه‌های ناشی از گرد و غبار به 5 پیشنهاد مشخص منتهی شد که از جمله مهم‌ترین این پیشنهادها توجه به ضرورت ارتقا و توسعه مدیریت پایدار سرزمین، آب و خاک به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک همچون ایران بود. در این پیشنهادها تلاش می‌شود با افزایش میزان پایداری مدیریت آب و خاک، اثرات انسانی گرد و غبار کاهش یابد. او با اشاره به مباحث طرح شده مبنی بر ضرورت داشتن یا ایجاد استانداردهای جدید برای کاهش اثرات گرد و غبار بر سلامت انسان، افزود: در حال حاضر استانداردهایی که در این زمینه وجود دارد یا قدیمی است یا با توجه به یافته‌های علمی روز از کارکرد کافی برخوردار نیست. به همین دلیل در این نشست بر ایجاد استانداردهای جدید همچنین سیستم‌های هشدار سلامتی با سیستم‌های پیش آگهی سلامتی در سطح جهانی، منطقه‌یی و ملی تاکید شد.

متصدی گفت: بیانیه‌های صادر شده در اجلاس بین‌المللی مقابله با گرد و غبار از جمله اسناد سازمان ملل است و با حضور 43 کشور به میزبانی جمهوری اسلامی ایران، همچنین حدود 12 آژانس سازمان ملل و دانشمندان و متخصصان حوزه گرد و غبار در سطح جهان به تصویب رسیده است. در بیانیه فنی نیز به بررسی اثرات توسعه، ارتقای تحقیقات و پر کردن خلأ‌های اطلاعاتی در موضوع گرد و غبار تاکید شده است.  او با اشاره به موضوع نشست تخصصی دوم مبنی‌بر ضرورت تعیین منابع گرد و غبار، پایش و پیش بینی توفان‌های گرد و غبار همچنین ایجاد سیستم‌های پیش آگهی در زمینه هواشناسی، آب‌و‌هوا و تغییر اقلیم ادامه داد: در این نشست همچنین بر تقویت ظرفیت‌های ملی، منطقه‌یی و بین‌المللی برای پایش آب و هوا و پیش‌بینی توفان‌های گرد و غبار تاکید شد.

او افزود: در این نشست، لزوم ایجاد هماهنگی میان اطلاعات و آمار جمع‌آوری شده در زمینه گرد و غبار توسط کشورها، همچنین ضرورت برخورداری این اطلاعات از کیفیت مطلوب و دقت بالا مورد توجه قرار گرفت. از جمله پیشنهادهای مهم این نشست تاکید بر این موضوع بود که همه کشورها، اطلاعات دقیق و به روز گرد و غبار خود را برای اتخاذ تصمیمات درست در اختیار هم قرار دهند.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در نشست سوم، بر لزوم توجه به سیاست‌هایی که با استفاده از نوآوری در تکنولوژی، انتقال منابع و در نظر گرفتن فعالیت‌های تلفیقی و بین بخشی می‌تواند به کاهش اثرات گرد و غبار کمک کند، تاکید شد و ازجمله پیشنهادهای مطرح شده در این بخش، استفاده از گونه‌های گیاهی بومی یا غیر بومی سازگار برای مقابله با شرایط سخت آب و هوایی بود.

او با بیان اینکه در نظر گرفتن تحقیقات و مطالعات مبتنی بر شواهد از دیگر موضوعات مورد توجه در این نشست بود، ادامه داد: بحث مهم این بخش، افزایش مشارکت و همکاری مردم در مقابله با اثرات توفان‌های گرد و غبار از طریق افزایش اطلاعات و آگاهی مردم نسبت به این موضوع بود. همچنین در این بخش، استراتژی‌ها و راهبردهای تلفیقی برای استفاده از منابع طبیعی مورد تاکید قرار گرفت.

او افزود: آخرین نشست تخصصی به موضوع همکاری‌های بین‌المللی، منطقه‌یی و ملی اختصاص داشت و بر ضرورت شکل‌دهی فعالیت‌هایی تاکید شد که موضوع گرد و غبار را در کانون توجه جهانی قرار دهد. پیشنهاد شد تا موضوع گرد و غبار از طریق سایر کنوانسیون‌های بین‌المللی از جمله کنوانسیون‌های بیابان‌زدایی، تنوع زیستی و تغییر اقلیم که مشهور به کنوانسیون‌های ریو است در کانون توجه جهانی قرار گیرد.

متصدی با یادآوری این مطلب که موضوع اصلی اجلاس بین‌المللی گرد و غبار، جلب‌توجه جهانی به پدیده گرد و غبار و قرار گرفتن این موضوع در کانون توجه بین‌المللی بود، گفت: پیشنهاد حاضران در نشست تخصصی این بود که همان‌گونه که موضوع آب جنبه جهانی دارد و از بخش ویژه و تخصصی در سازمان ملل برخوردار است، موضوع گرد و غبار نیز به چنین جایگاهی رسد.

او آخرین پیشنهاد مطرح شده در این نشست را افزایش همکاری‌ها و ظرفیت‌سازی از طریق تبادل اطلاعات و تجارب همچنین متخصصان و دانشمندان میان کشورها خواند و ادامه داد: بطور نمونه تجارب موفق کشورهایی همچون ژاپن و چین در زمینه‌ گردوغبار و برخی از تجارب موفق ایران در این زمینه می‌تواند میان کشور در سطوح مختلف منطقه‌یی، زیرمنطقه‌یی و بین‌المللی به اشتراک گذاشته شود.