نشست سیاست ارزی و بلاتکلیفی فعالان بازار ارز
مسعود بیرمی کارشناس اقتصادی
در همایش سیاست‌های پولی و بانکی که امسال نیز به همت پژوهشکده پولی و بانکی و بانک مرکزی برگزار شد، نشست‌های تخصصی و سیاستی مختلفی مطرح گردید که با استقبال متخصصان و مسوولان پولی و بانکی مواجه شد، یکی از میزگردهای سیاستی این همایش درخصوص سیاست ارزی درراستای حفظ ثبات مالی و رشد اقتصادی بود که با استقبال مناسبی با وجود ساعت برگزاری آن (16:30 الی 18) مواجه بود و به اعتقاد نگارنده مخاطبان منتظر شنیدن سیاست‌های ارزی برای سال جاری و آگاهی از استراتژی کلی بانک مرکزی در این خصوص بودند که بنا بر دلایلی که در ادامه بدان پرداخته می‌شود، میسر نشد.
اعضای میزگرد را معاون ارزی بانک مرکزی جناب آقای کامیاب، رییس اتاق بازرگانی تهران جناب آقای خوانساری، دکتر احمد مجتهد به‌عنوان نماینده شبکه بانکی و دکتر زنوز به‌عنوان صاحب‌نظر پولی و بانکی و دکتر زمان‌زاده از طرف پژوهشکده پولی و بانکی تشکیل می‌دادند و جناب آقای نیلی غایب بزرگ نشست از طرف موسسه عالی آموزش و مشاور رییس‌جمهور بودند، این ترکیب اعضا نوید طرح یک مبحث چالشی و روشنبخش را میداد، لکن نتیجه چیز دیگری بود، البته همه اعضا نشست بر یکسان‌سازی نرخ ارز هم‌عقیده بودند و طرح برخی موضوعات از سوی نماینده بخش خصوصی مبنی بر پیش‌بینی نرخ ارز در آینده توسط دولت یا بانک مرکزی با انتقاداتی مواجه شد که چنین موضوعی در هیچ جای دنیا متعارف نیست و البته ایشان با اصلاح بحث بر پیش‌بینی فرآیندها و پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز تاکید کردند که بحق دغدغه اصلی هر سرمایهگذار و صاحب کسب و کاری است، ضمنا اعضا بر تاکید بیش از اندازه بر حفظ ارزش پول ملی و نرخ ارز انتقاد کرده و عنوان داشتند بارها در طول دوران پس از انقلاب نرخ تورم قربانی حفظ نرخ ارز شده و بهتر بود به‌جای تثبیت نرخ ارز بر تثبیت نرخ تورم تاکید می‌گردید و از حمایت‌های افراطی و متعصبانه از نرخ ارز که در تجربه از شکست آنها پس از گذشت چند دوره نشان می‌دهد، دست برداشته شود.
اما آنچه در این نشست بدان پرداخته نشد و در هالهیی از ابهام باقی ماند و برخلاف سایر نشست‌های سیاستی دیگر مجال پرسش سوال نیز داده نشد به‌شرح ذیل مطرح می‌گردد که امید است مسوولان محترم ارزی بانک مرکزی و دولت نسبت به پاسخگویی و شفاف‌سازی در این زمینه اقدام فرمایند:
1- نحوه و فرآیند یکسان‌سازی نرخ ارز چگونه است؟
2- کشف نرخ بهینه جهت یکسان‌سازی چگونه است؟
3- در نشست تخصصی بر سیاست نرخ ارز شناور مدیریت شده تاکید مجدد گردید، لذا دامنه شناور بودن و تشخیص خط روند چگونه است و چنانچه از رشد کوتاه‌مدت نرخ‌ها جلوگیری می‌گردد نحوه تخلیه فشار قیمتی در بلندمدت جهت کاهش انحراف نرخ ارز واقعی و اسمی چگونه است؟
4- مهم‌ترین دغدغه فعالان بازار مبتنی بر پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز چگونه پاسخ داده می‌شود؟ و ابزارهای کنترل ریسک برای فعالان بازار چگونه و با چه کیفیتی فراهم می‌شود؟
5- بازیگران اصلی بازار ارز به‌ویژه تجار، بانک‌ها، صرافان و مشتریان خرد در این نظام جدید چه جایگاهی دارند؟
6- متولی بازار ارز و نرخ‌گذاری چه نهادی است؟
7- آیا همچنان متولی مجوز معاملات ارزی و اوراق ارزی بانک مرکزی یا سایر نهادها نظیر بورس اوراق بهادار و...؟
و سایر سوالاتی از این قبیل که هر یک، نیازمند پاسخگویی دقیق است چراکه عملا این موارد است که درستی یا نادرستی این سیاست را نشان می‌دهد، اگرچه وجود چند نرخی در کشور منجر به بروز مشکلات مختلف می‌گردد اما یکسان‌سازی بد هم می‌تواند منجر به بروز مشکلات متعدد ازجمله دامنه بیشتر نوسانات گردد گرچه اعضای نشست بر یکسان‌سازی تدریجی تاکید داشتند ولی مشخص نکردند تدریجی به سمت نرخ بازار آزاد یا با عرضه بیشتر از طریق سیاست مداخله در بازار به سمت نرخ مصوب بانک مرکزی حرکت خواهد شد. تجربه تقریبا 40 سال گذشته حاکی از آن است که نظام بازار مشروعیت خود را از بخش حاکمیتی نمی‌گیرد و سیستم خود را با وجود اعمال فشار و حتی امنیتی کردن بازار انجام می‌دهد لذا شایسته است دولت و بانک مرکزی با شفافیت بیشتری به انتشار و اعلام نحوه سیاست‌گذاری و فرآیند انجام یکسان‌سازی اقدام نموده تا امکان نقد از سوی کارشناسان، متخصصان و فعالان بازار فراهم گردیده تا اهداف سیاست با انحراف کمتر و یکسان‌سازی با نوسان پایین‌تر و بلاتکلیفی کمتر مردم و آحاد اقتصادی همراه گردد.
