ناتوانی شهرداری تهران در مدیریت بحران‌ها
گروه راه و شهرسازی
محمدباقر قالیباف شهردار تهران در حالی در روزهای پایانی مدیریت خود از ناکارآمدی مدیریت بحران در کلان‌شهر تهران خبر می‌دهد که پیش از این‌بارها از عملکرد شهرداری و مدیریت بحران دفاع کرده بود. اما صحبت‌های روز گذشته وی حاوی مطالب جدیدی بود. دیروز شهردار تهران اعتراف کرد که خود مدیریت بحران دچار بحران است.
به گزارش «تعادل» شهردار تهران بر ضرورت تجدیدنظر ساختاری در حوزه مدیریت بحران تاکید کرد و گفت: در این ساختار و سیستم کسی که مسوولیت مدیریت بحران را بر عهده می‌گیرد، دستش خالی است و نمی‌تواند اعمال مدیریت و فرماندهی کند. به همین علت ما دچار اشکال ساختاری هستیم و باید این اشکال را اصلاح کنیم.
شهردار تهران گفت: بحران ما این است که وقتی پشت تریبون‌ها قرار می‌گیریم، یادمان می‌رود خطاب به چه کسانی صحبت می‌کنیم؛ ما در پشت تریبون به جای اینکه بگوییم چه کرده‌ایم، در نقش اپوزیسیون حرف می‌زنیم.
قالیباف گفت: باید به ما مسوولان بگویند هر کسی پشت تریبون قرار گرفت، توضیح دهد که در حوزه مسوولیت خودش چه کرده است. اینکه چرا دیگران کار نکردند مهم نیست، مهم این است ما چه کاری کردیم؟ حالا مدیریت بحران خودش گرفتار این بحران است.
وی با اشاره به قانون مدیریت بحران مصوب سال 1387 گفت: پنج سال ابتدایی این قانون آزمایشی بوده و دوره آزمایشی آن در سال 1393 تمام شده است؛ البته نمی‌خواهیم بگوییم که بی‌قانون هستیم اما باید کارهای اداری لازم نیز روی این قانون انجام شود. با این وجود جای این سوال وجود دارد که با همان قانونی که نوشته شد، چه کردیم؟
شهردار تهران اظهار کرد: در سال 85 هنوز این قانون نوشته نشده بود اما در شهر تهران به موضوع مدیریت بحران پرداخته شد چرا که تهران حتما یکی از شهرهای پرخطر کشور است و کشور ایران نیز جزو 10کشور حادثه‌خیز دنیا به شمار می‌رود، از این‌رو مدیریت شهری از روز اول موضوع مدیریت بحران را مورد توجه قرار داد.
قالیباف با اشاره به چالش‌ها و دلسوزی‌های فراوان در شورای شهر سوم برای پیشرفت حوزه مدیریت بحران در شهر تهران ادامه داد: تهران تنها شهری است که قانون مدیریت بحران آن را بر عهده شهردار گذاشته و در بقیه کشور این مسوولیت بر عهده استانداران است.
وی تصریح کرد: آنهایی که در زمان بروز حوادث مثل حادثه پلاسکو به دنبال رفتار سیاسی غیرمنطقی هستند، حداقل گزارش کمیته ملی پلاسکو و گزارش شورای اسلامی شهر را بخوانند و نسبت به قضاوت‌هایی که در زمان حادثه صورت گرفت، مقایسه کنند. همچنین ببینند آیا کارهایی که در شهر تهران صورت گرفته با مجموعه کشور قابل قیاس است؟
شهردار تهران ادامه داد: البته ما اقرار می‌کنیم با همه این تلاش‌ها، مدیریت بحران تهران جوابگوی نیازها نیست و در حداقل‌ها قرار داریم.
قالیباف با اشاره به اقدامات صورت گرفته برای افزایش ایمنی در شهر نیز گفت: در سال 84 ما در حدود 70 ایستگاه آتش‌نشانی داشتیم که هر ایستگاه 10.7کیلومتر مربع را تحت پوشش داشتند؛ باید توجه داشته باشیم که از سال 84 تا امروز روزانه حدود هزار ماشین در این شهر پلاک می‌شود و چند میلیون خودرو نیز به شهر اضافه شده است. اگر قرار بود در آتش‌سوزی و حریق با همان وضعیت قبلی به محل حادثه برسیم، چه وضعیتی در شهر تهران به وجود می‌آمد؟
وی افزود: از 75 ایستگاه قدیمی آتش‌نشانی که در سال 84 در شهر تهران وجود داشت، ما نزدیک به 40 ایستگاه را به‌طور کامل تخریب و نوسازی کردیم و تعداد ایستگاه‌ها را نیز از 75 ایستگاه به 125 ایستگاه رساندیم. از دیگر سو مناطق تحت پوشش هر ایستگاه از 10.7کیلومتر مربع به 6.7کیلومتر مربع کاهش پیدا کرد اما هیچ‌وقت کسی نگفت خدا قوت.
به گفته قالیباف با وجود افزایش تعداد خودروها در شهر تهران اما زمان رسیدن نیروهای آتش‌نشانی به محل حادثه از 5 دقیقه و 32 ثانیه به 4 دقیقه و 10 ثانیه کاهش پیدا کرده است، این در حالی است که همه عوامل برای دیر رسیدن نیروهای امدادی در شهر فراهم بوده است. شهردار تهران با بیان اینکه «تا پیش از این دوره مدیریت شهری حتی یک پایگاه مدیریت بحران در شهر وجود نداشت»، اظهار کرد: امروز 110 پایگاه داریم که در هر محله تجهیزات در آنها مستقر و آموزش‌ها نیز ارائه شده است.
گسل‌های تهران را ما مشخص کردیم
وی با اشاره به موضوع شناسایی گسل‌ها گفت: از سال 85 بحث شناسایی گسل‌ها در شهر تهران شروع شد و در این راستا بیش از 3هزار کار میدانی و فعالیت‌های تحقیقاتی صورت گرفت. با استفاده از تجربه دیگران، کمک سازمان‌های بین‌المللی و فعالیت‌های صورت گرفته در نهایت نقشه گسل‌ها را در تهران آماده کردیم. مراکز علمی و تحقیقاتی زیادی برای شناسایی گسل‌ها به ما کمک کردند و خود شهرداری در این کار پیشقدم بود.
قالیباف اظهار کرد: برای این کار همه مسیر‌ها را طی کردیم و اخیرا هم این موضوع در شورای عالی شهرسازی به تصویب رسید. جالب اینجاست که در مکاتباتی که با ما انجام می‌دهند، ما بدهکار هستیم چرا که خطاب به ما می‌گویند ما نقشه گسل‌ها را تهیه کردیم و حالا شما توضیح دهید چرا گسل‌ها را در سیستم نمی‌گذارید! البته من در توضیح نوشتم دوستانی که این عتاب و خطاب را می‌کنید، آن روزها شما نبودید چرا که از سال 88 جمع اندیشمندان شهر و مراکز تحقیقاتی همه با هم تلاش کردیم که این سند را تهیه کردیم و خودمان این سند را در طرح تفصیلی و جامع گذاشتیم؛ امروز اگر سری به سایت بزنید، گسل‌ها مشخص است و آیین‌نامه‌ها نیز روشن است. وی افزود: شهرسازی تهران سیستم شهرسازی تحت وب و طرح تفصیلی دارد، اما سوال ما این است که کدام شهر دیگر کشور این سیستم را دارد؟ در کجا شهرسازی هوشمند است و با کدام طرح تفصیلی اقدامات انجام می‌شود؟
شهردار تهران تصریح کرد: از موارد بحران در کشور ما آن است که یک آتش‌سوزی اتفاق می‌افتد، امروز نیز همه کارهای کارشناسی صورت گرفته است اما چه کسی ضمانت می‌کند در آتش‌سوزی بعدی این اتفاق‌ها نیفتد؟ در این زمینه نباید بهانه کنیم و بگوییم قانون نداریم. البته که می‌توانستیم قانون بهتر از این هم داشته باشیم اما ما مجریان باید بگوییم قانون را چطور اجرا کردیم؟ اگر ده‌ها قانون خوب بنویسیم اما آن را اجرا نکنیم، چه فایده‌یی دارد؟
قالیباف تاکید کرد: رقمی که شهرداری تهران در طول مدت 14سال در حوزه مدیریت بحران سرمایه‌گذاری کرده به چند هزار میلیارد تومان می‌رسد. در قانون نیز سالانه اعتباری برای بحث پیشگیری در نظر گرفته می‌شود، اما جای سوال وجود دارد که در این مدت 14 سال سهم شهر تهران با 740کیلومتر مربع مساحت و 8میلیون نفر جمعیت از این چند هزار میلیارد تومانی که در حوزه مدیریت بحران هزینه شده، چقدر است؟ با این وجود مدیریت شهری خودش چند هزار میلیارد تومان برای تجهیزات، امکانات و... هزینه کرده است.
وی با اشاره به رونمایی از دستاوردهای سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران تاکید کرد: این نرم‌افزارهایی که امروز رونمایی می‌شود کار یک ساله و دوساله نیست، بلکه پایه‌گذاری آنها در طول سالیان گذشته انجام شده و رنج و زحمت‌های زیادی روی آن انجام گرفته است که امروز به راحتی از طرح تاب‌آوری، نقشه گسل، کاهش خطرات محلات و... سخن می‌گوییم.
انتقاد از عقب‌ماندگی در نوسازی بافت
قالیباف در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به موضوع نوسازی بافت‌های فرسوده و پر خطر گفت: بر اساس قانون مجلس شورای اسلامی باید سالانه 10درصد نوسازی انجام شود تا در طول یک دوره 10ساله مشکل بافت فرسوده شهرها حل شود. الان حدود 10سال از این قانون گذشته و باید نوسازی بافت‌های فرسوده تمام می‌شده است اما با این وجود پیشرفت نوسازی در بافت‌های فرسوده کشور 8درصد بوده است. در این زمینه خوشحال هستیم که در شهر تهران 34درصد بافت‌های فرسوده را در نزدیک 3 هزار هکتار مساحت بافت فرسوده احیا و نوسازی کردیم. این در حالی است که بر اساس قانون امروز باید در شهر تهران به مرز 80درصد می‌رسیدیم.
شهردار تهران بر ضرورت تجدیدنظر ساختاری در حوزه مدیریت بحران تاکید کرد و گفت: در این ساختار و سیستم کسی که مسوولیت مدیریت بحران را بر عهده می‌گیرد، دستش خالی است و نمی‌تواند اعمال مدیریت و فرماندهی کند. به همین جهت ما دچار اشکال ساختاری هستیم و باید این اشکال را اصلاح کنیم. قالیباف مهم‌ترین بخش مدیریت بحران را پیشگیری عنوان کرد و گفت: به دلیل اینکه در ساختار و فرآیندهای مدیریتی دچار مشکل هستیم، نتیجه این می‌شود که اگر اعتبار و بودجه‌یی هم به اسم مدیریت بحران می‌آید، این اعتبار به کارهای دیگر اختصاص پیدا می‌کند. قالیباف یادآور شد: با وجود همه کارهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری اگر در تهران حادثه‌یی اتفاق بیفتد، واقعا خطرناک است، چرا که مدیریت بحران نمی‌تواند موضوعات را دنبال کند. این در حالی است که امکان مالی، ظرفیت‌ها و امکانات وجود دارد اما از این امکانات به درستی استفاده نمی‌شود.
