تنظیم بازار مرغ با عرضه در تالار کشاورزی

گروه بورس| امیرحسین مرادی‌فخر|

جوجه یک‌روزه 26 دی سال گذشته برای نخستین‌بار پا به تالار نقره‌یی گذاشت. در این روز 20 هزار قطعه جوجه یک روزه در بورس کالای ایران عرضه شد. از آن زمان تاکنون هشت شرکت پرورش جوجه یک روزه در بورس کالا پذیرش شده‌اند و در حال حاضر محصولات خود را در تالار کشاورزی عرضه می‌کنند. عرضه این کالای زنده در بورس در ابتدا در تالار فرعی آغاز شد اما برای قیمت‌سنجی و اعتباربخشی بیشتر به معاملات آن به تالار کشاورزی هدایت شد. بر این اساس در حال حاضر بیش از 70 شرکت پرورش جوجه یک‌روزه در روند گذراندن مراحل پذیرش کالای خود در بورس کالا هستند.

قائم مقام دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه در این ارتباط به «تعادل» گفت: در حال حاضر بیش از 500 مزرعه پرورش جوجه در کشور فعال است که توسط 300 شرکت مدیریت می‌شوند؛ به بیان ساده‌تر 300 شرکت پرورش جوجه یک‌روزه در کشور ثبت شده است که هر کدام تعدادی مزرعه دارند. سعید اصغری‌فرد ادامه داد: از این 300 شرکت تاکنون بیش از 70 پرورش‌دهنده جوجه یک‌روزه برای عرضه محصولات‌شان در بورس کالا کد بورسی دریافت کرده‌اند که تعدادی از آنها در مرحله پذیرش و تعدادی در مرحله ارائه امیدنامه خود به بورس هستند. وی با اشاره به اینکه طی 2 ماه پایانی سال گذشته 930 هزار قطعه جوجه یک‌روزه در بورس کالا عرضه شد، عنوان کرد: از ابتدای امسال تاکنون نیز حدود یک میلیون و 100 هزار قطعه جوجه در بورس عرضه شده است.

اصغری‌فرد با بیان اینکه فرآیند پذیرش شرکت‌های عرضه‌کننده جوجه یک‌روزه در بورس کالا در سال جدید و با عرضه در تالار کشاورزی طولانی‌تر شده است، تصریح کرد: عرضه جوجه یک‌روزه در ابتدا در تالار فرعی بورس کالا انجام می‌شد اما از آنجا ‌که تصمیم بر این شد که این محصول در تالار کشاورزی عرضه شود، روند پذیرش شرکت‌ها طولانی‌تر شده است و مدارک و تضامین درخواستی بورس کالا افزایش یافته است. او ادامه داد: بر این اساس شرکت‌هایی که پیش از این در تالار فرعی محصول خود را عرضه می‌کردند برای عرضه در تالار کشاورزی باید مدارک جدیدی ارائه کنند؛ از این رو در سال جدید آن‌طور که توقع می‌رفت شاهد افزایش عرضه در بورس کالا نبودیم. وی تاکید کرد: البته شرکت‌های مذکور در حال پیگیری و تکمیل مدارک مورد نیاز برای عرضه در بورس هستند و به عرضه کالای خود در بورس کالا تمایل دارند چراکه محصولی که در بورس عرضه می‌شود از شمول قیمت‌گذاری خارج شده و بازار است که قیمت را تعیین می‌کند.

این فعال صنعت پرورش جوجه قیمت جوجه یک‌روزه در بازار آزاد را 2 هزار و 100 تومان ذکر کرد و افزود: قیمت پایه عرضه در بورس کالا 1800 تومان است اما با این وجود تولیدکنندگان به عرضه در بورس کالا تمایل دارند چرا که از یک طرف خیالشان از بابت تسویه راحت است و از سوی دیگر از نوسانات بازار در امان خواهند بود، درواقع تولیدکنندگان از اینکه محصول خود را با قیمت ثابت برای فروش بگذارند و رقابت آزاد روی آن انجام شود راضی‌تر هستند تا اینکه بخواهند با قیمت بالاتر اما نامطئمن کالای خود را به فروش برسانند. اصغری‌فرد در پایان گفت: البته شبکه کارگزاران بورس کالا برای افزایش تقاضا و بازاریابی باید فعالیت بیشتری در این بخش داشته باشند و تشکل‌های مرغ‌داران گوشتی را به سمت بورس کالا هدایت کنند.

 انجام معاملات مطمئن در بستر بورس کالا

مدیرعامل بورس کالا در تشریح عرضه جوجه ‌یک‌روزه در بورس کالا گفت: جوجه یک‌روزه در دو توع مختلف گوشتی و تخم‌گذار تولید می‌شود که در حال حاضر جوجه یک‌روزه گوشتی در حال عرضه در بورس کالاست. حامدسلطانی‌نژاد ادامه داد: این محصول اثر مستقیمی در معیشت مردم دارد و به هر حال پایه تولید مرغ و تخم‌مرغ، جوجه ‌یک‌روزه است و در کنار نهاده‌های دامی در قیمت محصول نهایی نقش اساسی بازی می‌کند. بر این اساس و در راستای تکمیل زنجیره این محصول در بورس کالا برای ورود جوجه یک روزه به بازار بورس اقدام کردیم. وی درباره اهمیت عرضه محصولات زنجیره‌های مرتبط تولید یک کالا در یک بازار اظهار کرد: وقتی یک محصول بازارای می‌شود، محصولات دیگری که در آن زنجیره قرار دارند نیز باید بازاری شوند تا با نوسان قیمت، بر یکدیگر اثر گذاشته و متناسب با هم پیش روند. عکس این قضیه در حال حاضر در مورد سنگ آهن و فولاد به چشم می‌خورد به‌طوری که تولیدکنندگان سنگ‌آهن محصول خود را با سیستم قراردادی به خریداران این کالا که عمده آنها تولیدکنندگان فولادی هستند، می‌فروشند اما فولادی‌ها محصول خود را در بازار به فروش می‌رسانند.

به گفته سلطانی‌نژاد در حوزه محصولات کشاورزی باید تمام محصولات اثرگذار بر تولید در بازار عرضه شوند و تعیین قیمت با مکانیزم عرضه و تقاضا صورت گیرد. وی توضیح داد: اگر قیمت مرغ دچار نوسان می‌شود باید معلوم باشد که تحت تاثیر چه عواملی است، اینکه عده‌یی قیمت نهاده‌های دامی را در کنترل خود درآورند قابل پذیرش نیست. او خاطرنشان کرد: خوشبختانه انجمن تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه در این راستا همراهی لازم را داشته و به فروش محصول خود در این مکانیزم تمایل دارد.

مدیرعامل بورس کالا با یادآوری این نکته که در نیمه دوم سال گذشته قیمت مرغ با افزایش روبرو شد و این دغدغه برای دولت و تصمیم‌گیران وزارت جهاد کشاورزی به وجود آمد که چرا قیمت مرغ افزایش پیدا کرده است، خاطرنشان کرد: به این ترتیب تصمیم بر این شد که قیمت جوجه یک روزه به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت مرغ و تخم‌مرغ کنترل شود، نوسانات قیمتی برای تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه نیز خوشایند نیست. از سوی دیگر تولیدکنندگان تمایل ندارند که قیمت‌گذاری دولتی در این بخش حاکم شود چرا که معمولا فاصله قیمت بازار با قیمت دولتی معمولا به جیب واسطه‌ها می‌رود. دولت نیز تمایلی به ورود به این جریان ندارد و بیشتر خواهان کنترل بازار است، درواقع تمایل دولت به قیمت‌گذاری حاصل از برآیند عرضه و تقاضا اعتقاد دارد، بنابراین با حمایت‌های دولت و ستاد تنظیم بازار، عرضه جوجه یک روزه در بورس کالا آغاز شد.

سلطانی‌نژاد در بیان مزیت‌های عرضه جوجه در بورس گفت: بورس کالا در سیستم پایاپای و تسویه مکانیزمی را فراهم می‌کند که در ابتدا پول به حساب واریز و سپس کالا به خریدار تحویل داده می‌شود، همچنین اگر هر کی از طرفین بر خلاف تعهدات خود عمل کند بورس کالا با استفاده از ساز و کارهای خود وارد عمل شده و طرف متخلف را جریمه و خسارت لازم را اخذ خواهد کرد. این مقام مسوول در بورس با اشاره به اینکه معاملات جوجه یک‌روزه مبتنی بر قراردادهای بلندمدت است، عنوان کرد: درواقع وقتی هنوز جوجه تولید نشده باید خریدار مشخص باشد؛ شرکت باید قرارداد ببندد و بر این اساس قبل از تولد جوجه شروع به عرضه می‌کند. بر این اساس ماهیت بازار آن با عرضه در بورس تطابق دارد. وی ادامه داد: درواقع عرضه‌کننده سه روز پس از انجام معامله پول را تحویل گرفته و کالا را به خریدار تحویل می‌دهد، بنابراین از جهت دریافت پول خود خیالش آسوده خواهد بود. او بیان کرد: این در حالی است که در معاملات خارج از بورس تولیدکننده با خریدار وارد قرارداد می‌شود و در این شرایط هر یک از طرفین احتمال نکول در معامله خواهند داشت؛ به هر حال مشکلاتی ایجاد خواهد شد و نخستین ضرر آن متوجه تولیدکننده است و نمی‌تواند روی فروش محصول خود حساب باز کند.

سلطانی‌نژاد با بیان اینکه مفهومی به نام رولینگ یا پی‌در‌پی بودن در هر بازار کاری وجود دارد، تصریح کرد: درواقع با این رویه تولیدکننده می‌تواند روی پول حاصل از فروش کالا حساب باز کرده و سرمایه در گردش مناسبی داشته باشد تا برای خرید‌های خود مشکلی نداشته باشد یا بتواند تولید خود را توسعه دهد. تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه نیز خریدهایی از جمله تخم مرغ و هزینه ماشین آلات و کارگر دارند و با سیستم فروش در بورس می‌توانند روی فروش محصول خود به عنوان سرمایه در گردش حساب کنند.

مدیرعامل بورس کالا در مورد طولانی شدن روند پذیرش شرکت‌های تولید جوجه یک‌روزه در بورس کالا گفت: عرضه جوجه یک‌روزه در ابتدا در بازار فرعی صورت گرفت و همان‌طور که می‌دانید محصولاتی که در این بازار عرضه می‌شوند استانداردهای زیادی ندارند، جوجه یک‌روزه ایران جزو بهترین تولیدات دنیا در این زمینه است و بنابراین به این نتیجه رسیدیم که این محصول شرایط پذیرش در بورس را داراست. او ادامه داد: در بازار فرعی قیمت‌ها اعلام نمی‌شود و این مساله با هدف ما که قیمت‌گذاری برای این کالا بود تناقض داشت. عرضه‌کنندگان کالا در بازار فرعی از مکانیزم تسویه و پایاپای بهره‌مند می‌شوند اما قیمت‌ها به عموم اعلام نمی‌شود و روی تابلو نمی‌رود، بازار فرعی بازار محصولاتی است که یک بار عرضه شده و عرضه مستمری ندارد استاندارد‌های زیادی در مورد آن اعمال نمی‌شود و در برخی اوقات خرید کالا در این بازار مشروط به رویت آن است. وی افزود: اما جوجه یک‌روزه کالای استانداردی است که قابلیت پذیرش در بازار اصلی را دارد، بنابراین به هیات پذیرش رفته و با عرضه آن موافقت شده اما این مساله مقداری تشریفات اداری دارد ممکن است کمی زمان ببرد اما در درازمدت به نفع عرضه‌کنندگان خواهد بود.

این مقام مسوول با بیان اینکه ارائه ضمانت برای انجام تعهدات از سوی هر دو طرف از الزامات انجام معاملات در بورس کالا است، تصریح کرد: وقتی تولیدکننده توقع دارد پول خود را در زمان مقرر دریافت کند باید این انتظار را نیز برای خریدار قائل باشد که خیال او نیز از بابت دریافت به موقع کالا راحت باشد. به عبارتی باید خیال خریدار از بابت تحویل کالا راحت باشد و این مساله با اخذ ضمانتنامه‌های بانکی، سفته و اسناد اوراق بهادار تامین می‌شود. وی ادامه داد: خریدار پیش از انجام معامله 10 درصد سپرده نزد بورس می‌گذارد و اگر در حراج بورس کالا موفق به خرید شد باید بقیه پول را به حساب واریز کند اما اگر خریدار مبلغ را واریز نکند آن 10 درصد ضبط شده و به عرضه‌کننده از این محل خسارت پرداخت می‌شود.

به گزارش تعادل، بر اساس آمار منتشر شده در بورس کالا معاملات جوجه یک روزه طی 2 ماه پایانی سال گذشته 930 هزار و 405 قطعه جوجه یک‌روزه در تالار فرعی این بورس عرضه شد که برای خرید آن 506 هزار تقاضا به ثبت رسید. از این میزان عرضه، 282 هزار قطعه جوجه یک‌روزه به ارزش کلی 559 میلیون و 180 هزار تومان مورد معامله قرار گرفت.

همچنین از ابتدای سال 96 تاکنون یک میلیون و 163 هزار و 600 عدد جوجه یک‌روزه گوشتی در تالار کشاورزی بورس کالا عرضه شده که برای خرید آن 965 هزار و 700 تقاضا به ثبت رسیده است. همچنین از این میزان عرضه، 825 هزار و 700 قطعه جوجه یک‌روزه به ارزش یک میلیارد و 470 میلیون تومان مورد معامله قرار گرفته است.

بر اساس این گزارش تعداد کل تولید جوجه یک‌روزه گوشتی در کشور طی سال 95 بیش از یک میلیارد و 100 قطعه بوده است که معاملات انجام شده در بورس کالا در حال حاضر درصد کمی از این حجم بزرگ را پوشش می‌دهد. با افزایش عرضه‌کنندگان و درواقع پیوستن شرکت‌هایی منتظر برای عرضه در بورس کالا به روند معاملات این کالا می‌توان در آینده‌یی نزدیک شاهد بازاری شفاف برای معاملات جوجه یک‌روزه به عنوان یکی از عوامل موثر بر قیمت گوشت مرغ باشیم.