سکان «هما» در دستان نخستین مدیر عامل زن؟

گروه راه و شهرسازی| زهره علامی|

پس از اینکه حضور فرهاد پرورش، مدیر‌عامل ایران ایر به عنوان نماینده ایران در‌ سازمان بین‌المللی هوانوردی(ایکائو) قطعی شد، برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که فرزانه شرفبافی، عضو هیات‌مدیره ایران ایر به عنوان جایگزین پرورش به هیات وزیران معرفی شده است. در روزهایی که جامعه در انتظار ورود زنان به کابینه دولت دوازدهم یا قرار گرفتن یکی از آنها در راس شهرداری تهران است، انتشار خبر سکانداری یک مدیرعامل زن در ایران ایر(هما) در عین جذابیت از اهمیت و پیام خاصی برخوردار است.

در عین حال، تغییر در مدیریت شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران پس از 8 سال با اما و اگرهایی همراه است. شاید مهم‌ترین سوال این است که انتخاب فردی از داخل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران می‌تواند چه امتیازات و معایبی برای این مجموعه به همراه داشته باشد؟ آیا انتخاب گزینه پیشنهادی به عنوان جانشین پرورش می‌تواند ایران‌ایر را از وضعیت کنونی خارج کرده و پویا کند؟ زیرا در سال‌های اخیر یکی از مهم‌ترین انتقادات به مدیرعامل ایران‌ایر، عملکرد ضعیف مجموعه تحت مدیریتش در حوزه فنی، اداری و ساختاری بود درحالی که ایران ایر به عنوان شرکتی دولتی از بودجه دولت بهره‌مند می‌شود. با وجود این عملکرد موفقی نسبت به ایرلاین‌های خصوصی نداشته است. سوال دیگری که همراه با رسانه‌یی شدن خبر حضور یک زن به عنوان جایگزین مدیرعامل کنونی ایران ایر مطرح می‌شود، این است که آیا حضور یک زن در جایگاه مدیرعاملی یک مجموعه بزرگ صنعت هوانوردی می‌تواند به پیشرفت مجموعه کمک کند؟ آیا این اقدام در راستای موج جدید ایجاد شده در دولت برای حضور پررنگ‌تر زنان در سطوح بالای مدیریتی انجام شده است؟

 استقبال از تغییر در هما

حمید نجف، کارشناس حوزه هوایی در گفت‌وگو با روزنامه«تعادل» تغییر مدیرعامل ایران ایر را مثبت ارزیابی می‌کند و می‌گوید: همواره تغییر در یک مجموعه سازمانی به وی‍ژه در سطوح بالای مدیریتی، گامی رو به جلو محسوب می‌شود و می‌تواند توسعه و پیشرفت را برای ایران ایر به همراه داشته باشد.

نجف می‌افزاید: طول دوره مدیریت یک فرد بر یک سازمان یا نهاد اجرایی باید بین 4سال تا 8 سال باشد. زیرا تداوم حضور وی بر این جایگاه می‌تواند او را از لحاظ عملکردی دچار فرسایش کرده و در نهایت عملکرد سازمان را تحت تاثیر قراردهد.

به گفته وی، تغییر در سطوح بالای مدیریتی امری مثبت است و قانونی تعریف شده در تمام دنیا حاکم است که فرد پس از چند سال مدیریت بر یک مجموعه و با توجه به کاهش راندمان پس از چند سال به نفع مجموعه کنار رود اگرچه این موضوع درباره مجموعه ایران‌ایر مصداق ندارد و فرهاد پرورش به دلیل انتخاب از سوی ایکائو از این سمت کناره‌گیری می‌کند. اما در هر صورت این تغییر می‌تواند اثرات مثبتی را برای این مجموعه هوایی به همراه داشته باشد. این کارشناس صنعت هوایی اظهار می‌کند: اگرچه انتخاب مدیران در ایران همچنان در مدار شایسته‌سالاری قرار نگرفته و رابطه بر ضابطه حاکم است اما امیدواریم انتخاب مدیرعامل جدید ایران ایر اینگونه نباشد.

نجف بیان می‌کند: در کشورهای پیشرفته برای انتخاب پست‌های مدیریتی بالا، گاهی در روزنامه‌ها آگهی می‌زنند اما در ایران چنین موضوعی را شاهد نیستیم و حتی برای پست‌های میانی هم رابطه حرف اول را می‌زند. وی با اشاره به وجود نخبگان بسیار در حوزه هوایی می‌گوید: متاسفانه بی‌توجهی به شایسته‌سالاری در ایران موجب شده که سیل انبوه نخبگان در کشورمان در جایگاه مناسب خود فعالیت نکنند.

 مزایا و معایب انتخاب از میان اهالی هما

این فعال حوزه هوایی ادامه می‌دهد: انتخاب فرزانه شرفبافی به عنوان مدیرعامل ایران‌ایر حاکی از آن است که نگاه مسوولان حوزه هوایی اینگونه بوده که فردی از داخل مجموعه برای این مسوولیت انتخاب شود که این موضوع امتیازات و معایبی به همراه دارد. نجف معتقد است: اگرچه انتخاب فردی درون سازمانی برای پست مدیرعاملی ایران ایر، این مزیت را دارد که فرد به نقاط قوت و ضعف مجموعه آگاه است اما در صورتی که پیوندهای دوستی فرد محکم‌تر از جسارت وی باشد، می‌تواند شرایط را بدتر کند. وی می‌گوید: حضور فرزانه شرفبافی به عنوان جایگزین مجموعه ایران‌ایر در نخستین جلسه هیات وزیران بررسی می‌شود و به نظر می‌رسد که حضور وی در ایران‌ایر به عنوان مدیرعامل تایید شود و این جلسه بیشتر تشریفاتی باشد زیرا تجربه برگزاری جلسات هیات وزیران در سال‌های گذشته، نشان می‌دهد که نخستین گزینه برای چنین مسوولیت‌هایی تایید می‌شود.

 ارزیابی مثبت از نقش آفرینی زنان

این کارشناس حوزه هوایی درباره حضور زنان در سطوح بالای مدیریتی می‌گوید: با توجه به اینکه زنان حدود نیمی از افراد جامعه را تشکیل می‌دهند، نقش‌آفرینی آنان در تمامی سطوح مدیریتی به ویژه سطوح بالا باید به یک عرف تبدیل شود و پیشنهاد می‌شود که رییس‌جمهور هم 50 درصد اعضای کابینه‌اش را به 50 درصد اعضای جامعه اختصاص دهد.

حمید نجف ادامه می‌دهد: نباید امتیاز حضور در پست‌های مدیریتی تنها به آقایان اعطا شود زیرا زنان جامعه ثابت کرده‌اند که در برخی مسوولیت‌ها بسیار بهتر از آقایان عمل کرده و موفق بوده‌اند. به گفته وی، انتصاب یک زن به عنوان مدیرعامل یک مجموعه بزرگ در صنعت هوایی اقدامی مثبت تلقی می‌شود و می‌تواند نقطه آغازی برای حضور زنان تحصیلکرده و توانمند در دیگر گزینه‌های مدیریتی باشد.

این کارشناس حوزه هوایی می‌گوید: کارنامه مدیرعامل سابق ایران ایر، انتخاب فردی از داخل این مجموعه را برای حضور در این جایگاه با اما و اگرهایی روبه‌رو می‌کند اما در صورتی که پیوندها و رابطه‌ها در انتخاب و تصمیمات مدیر آتی اثرگذار نباشد، تجربه 20ساله وی در پست‌های مختلف مدیریتی امتیاز تلقی می‌شود.

نجف در پاسخ به اینکه بهترین گزینه برای جایگزینی فرهاد پرورش چه کسی است؟ می‌گوید: با توجه به اینکه انتخاب فرزانه شرفبافی براساس عملکرد مناسب وی در سطوح مختلف مدیریتی و پس از بررسی کارنامه وی انجام شده است به نظر می‌رسد که وی یکی از گزینه‌های مناسب برای نشستن بر کرسی مدیرعاملی ایران‌ایر است. اگرچه ارائه نظر در این باره بهتر است پس از 6 ماه تا یک سال پس از تصدی وی براین جایگاه انجام شود.

وی می‌افزاید: فاکتور مهمی که می‌تواند در پیشرفت و موفقیت یک مدیر تاثیرگذار باشد، جسارت و قاطعیت در اجرای تصمیمات است، فاکتوری که نقش مهم‌تری نسبت به تحصیلات، ‌تجربه و... ایفا می‌کند. نجف پیشنهاد می‌کند: مدیرعامل جدید ایران ایر، شکاف میان نیروهای جوان و با سابقه را که یکی از نقاط ضعف این مجموعه محسوب می‌شود از میان بردارد. این فعال حوزه هوایی ادامه می‌دهد: در دوره گذشته، نیروهای جوان برای جانشینی نیروهای رسمی تربیت نشدند و شکافی میان آنها ایجاد و موجب شد که تجربیات کارمندان سابق به نسل جوان مجموعه منتقل نشود و انتقال تجربه انجام نشود.وی با انتقاد از عدم انتقال تجربه میان نسل جوان و گذشته مجموعه ایران‌ایر می‌گوید: با توجه به اینکه نیروهای رسمی و قدیمی این مجموعه در سن بازنشستگی هستند و تجربه آنها به نسل جدید منتقل نشده است این موضوع می‌تواند اثرات منفی را برای کارکرد این مجموعه به همراه داشته باشد و مدیرعامل جدید باید راهکاری اساسی برای حل این مشکل پیدا کند.

سوابق فرزانه شرفبافی

فرزانه شرفبافی سابقه کاری 20ساله در ایران‌ایر دارد. وی پیش از این ‌در مقطعی کوتاه در بخش مهندسی و تعمیرات هما فعالیت کرد.

سپس به واحد آموزش هما رفت؛ شرفبافی با حکم فرهاد پرورش، رییس مرکز آموزش هما شد و از سال گذشته به عضویت هیات‌مدیره این ایرلاین ملی درآمد. ‌وی نخستین زن فارغ‌التحصیل مقطع دکترای رشته هوافضاست.

سوابق فرهاد پرورش

فرهاد پرورش فعالیت خود را در شرکت ایران‌ایر از سال 1369 آغاز کرد و در فاصله سال‌های1386تا 1388 به عنوان معاون مدیرعامل و عضو هیات‌مدیره ایران‌ایر فعالیت کرد.

پرورش در مهر ماه 1388 با تایید هیات وزیران وقت و پیشنهاد وزارت راه و ترابری آن زمان با حکم معاون اول رییس‌جمهور(محمدرضا رحیمی) جایگزین حسامی شد. پرورش در دولت یازدهم هم مدیرعامل شرکت ایران‌ایر باقی ماند.