تکرار سناریوی اوپک و امریکا در «ال‌ان‌جی»
گروه انرژی| نادی صبوری|
تصمیمی که قطر تنها یک روز پس از انعقاد قرارداد میان ایران و کنسرسیومی به رهبری شرکت فرانسوی توتال برای توسعه فاز 11 اعلام کرد، می‌تواند رقابت ال‌ان‌جی در جهان را وارد مراحل جدیدی کند. دوحه چند روز پیش در بیانیه‌یی اعلام کرد تولید گاز و به‌تبع آن صادرات ال‌ان‌جی خود را 30درصد افزایش خواهد داد. پایگاه خبری اویل پرایس در گزارشی، تاثیر این اقدام قطر بر تنش‌های میان این کشور و چند کشور عربی و غیرعربی به رهبری عربستان‌سعودی و رقابت صادرات ال‌ان‌جی در جهان را بررسی کرده است.
تنها یک روز پس از امضای قرارداد ایران با شرکت توتال فرانسه برای استخراج گاز از میدان پارس‌جنوبی، قطر اعلام کرد که تولید گاز از این میدان مشترک با ایران را 30درصد افزایش خواهد داد. سعد الکعبی مدیر اجرایی شرکت نفت قطر، با اعلام این خبر گفت: «قطر برای اینکه همچنان بزرگ‌ترین تولید‌کننده گاز طبیعی مایع شده (ال‌ان‌جی) جهان باقی بماند، تولید گاز طبیعی را تا سال 2024 میلادی (تا 6 سال آینده) به میزان تولید سالانه 100 میلیون تن خواهد رساند.» اما این برنامه چه اثری را بر روابط دیپلماتیک قطر خواهد گذاشت؟ اویل پرایس می‌نویسد: «به لطف ذخایر گاز میدان «شمال» قطر اکنون بزرگ‌ترین صادرکننده ال‌ان‌جی در جهان به‌شمار می‌رود. این کشور همچنین نخستین کشوری به حساب می‌آید که صادرات گاز با خط لوله را پایان داده و تمام گاز صادراتی خود را از طریق تبدیل به ال‌ان‌جی، به فروش می‌رساند.»
ال‌ان‌جی گاز طبیعی است که تا دمای260-درجه فارنهایت برای رسیدن به حالت مایع سرد شده و از طریق تانکرهای مخصوص جابه‌جا می‌شود. بازار جهانی ال‌ان‌جی اکنون به سرعت رو به رشد است و از سویی نیز انتظار می‌رود که در سال‌های آینده با مازاد عرضه روبه‌رو شود. افزایش تولید گاز طبیعی و به‌تبع آن صادرات ال‌ان‌جی قطر می‌تواند حباب مازاد عرضه را در بازار ال‌ان‌جی ایجاد کرده و زمینه کاهش قیمت آن را فراهم کند. کاهشی که شامل ال‌ان‌جی تولیدی ایالات‌متحده نیز خواهد شد.
اما این تمام ماجرا نیست، این اقدام قطر می‌تواند هیزمی به آتش این کشور میان 4 کشور عربی دیگر باشد که همین حالا نیز شعله‌ور است. عربستان‌سعودی، بحرین، مصر و امارات خواهان این شده‌اند که قطر روابط خود را با ایران قطع کند. آنها همچنین آسمان خود را به روی پروازهای قطری بسته‌اند. تنگه استراتژیک هرمز، جایی که خلیج‌فارس و دریای عرب به یکدیگر می‌رسند همچنان باز است. این مساله به ال‌ان‌جی قطر این اجازه را می‌دهد که در کنار نفت خام تولیدی عربستان‌سعودی و دیگر کشورهای منطقه، راه خود را از این تنگه باز کند.
موقعیت این تنگه که ایران در یک طرف و امارات‌متحده‌عربی در طرف دیگر آن قرار دارد، باعث شده که این محل به‌عنوان نقطه‌یی که امکان گسترش تنش و سخت بودن کنترل در آن وجود دارد، باقی بماند.
جدا از مسائل سیاسی، قطر به ایران برای صادرات ال‌ان‌جی به 3 دلیل مهم متکی است؛ دلیل نخست، مشترک بودن بزرگ‌ترین میدان گازی جهان میان این دو کشور و توسعه مشترک آن توسط این دو است. دلیل دوم این است که در صورت افزایش فشار در تنگه هرمز، قطر ممکن است به رویکردی مانند سوآپ ال‌ان‌جی خود از طریق جنوب این تنگه و بنادر ایران احتیاج پیدا کند.
دلیل سوم به اقدامات ایران در تولید گاز و ال‌ان‌اجی و اقدامات توسعه‌یی در این زمینه بازمی‌گردد. با پیشرفت این تولیدات در ایران، قطر به شریکی مطلوب‌تر برای دسترسی مشترک به «سرمایه» بدل می‌شود. قطر با وجود تنش‌های اخیر، دارای بالاترین درآمد سرانه در جهان است و رشدی بسیار سریع را در این زمینه در رقابت با امارات‌متحده‌عربی تجربه می‌کند. اویل پرایس ادامه می‌دهد: «درحالی که ریاض در حال مهندسی کردن تحریم‌های سخت علیه قطر است، دوحه به تهران نزدیک‌تر خواهد شد.» اما این باز هم تنها اثر برنامه‌های افزایش تولید گاز طبیعی قطر نخواهد بود. اثر دیگر یادداشت شرکت نفت قطر در مورد برنامه افزایش تولید، یادآور تصمیم اوپک در نوامبر سال 2014 برای دفاع از سهم بازار این سازمان و سکوت در مقابل کاهش هر چه بیشتر قیمت‌هاست. در آن زمان، یکی از بزرگ‌ترین هدف‌های اوپک، حفظ سهم بازار در مقابل امریکا بود.
مانند یک دژاوو، اینجا نیز برنامه افزایش تولید و صادرات ال‌ان‌جی قطر، می‌تواند برنامه‌های امریکا را در صادرات ال‌ان‌جی با مشکل مواجه کند.
صادرات ال‌ان‌جی، همواره یکی از انتظارات امریکا بوده است، اقدامی که تولید گازهای شیل و گازهای سخت را افزایش داده و از طریق آنها موجب شدت گرفتن جریان صادراتی امریکا می‌شود.
پیش از این تعیین شده است که این جریان صادراتی به سوی آسیا و اروپا روانه شود. این موضوع به‌تازگی و با تکمیل گسترش و تعمیق کانال پاناما که امکان صادرات را فراهم کرد، عملیاتی شده بود. 6 تیر ماه سال گذشته کانال پاناما تعریض شده و ظرفیت عبور و مرور کشتی از آن به دو برابر افزایش یافت. در شرایط جدید کشتی‌های ۱۵ طبقه به اندازه سه برابر یک زمین فوتبال می‌توانند از آن عبور کنند.
اما در هر دو مورد صادرات ال‌ان‌جی امریکا به اروپا و آسیا، قیمت بازار محلی بالاتر از بهای ال‌ان‌جی در امریکا خواهد بود، اگرچه بهای حمل و نقل تاحدودی این مزیت را خنثی می‌کند. چنیر انرژی شرکتی در هوستن تگزاس که ال‌ان‌جی به نوعی نماد تجاری آن به شمار می‌رود، تنها پایانه صادراتی ال‌ان‌جی در 48 ایالت امریکا به استثنای آلاسکا و هاوایی را به خود اختصاص داده است.
اما 4 پایانه دیگر نیز در دست احداث است و با این فرض که بازار صادراتی هزینه‌ها را توجیه کند، عدد نهایی این پایانه‌ها به 20 مورد خواهد رسید.
اکنون چنیر انرژی 5 قرارداد درازمدت چندین میلیارد دلاری فروش ال‌ان‌جی با چند کشور از بزرگ‌ترین واردکنندگان ال‌ان‌جی دارد. این توافقنامه‌ها حاوی بندهایی برای حفاظت از قیمت‌گذاری ال‌ان‌جی برای ورود به بازار هستند.
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، چنیر انرژی و دیگر کمپانی‌های امریکایی، برای صادر کردن ال‌ان‌جی خود به ثبات و استقرار قیمت‌ها احتیاج دارند تا بازار آنها را جذاب‌تر کند. در حال حاضر این صادرات در مقابل صادرات با خط لوله مقرون‌به‌صرفه نیست.
در حال حاضر رقابت در آسیا، میان پروژه‌های بزرگ در پاپوآ گینه‌نو، 5 پروژه در استرالیا و پروژه رو به گسترش ساخالین در روسیه، وجود دارد. از سوی دیگر نیز شبکه‌های بزرگی اکنون در خاورمیانه و شمال آفریقا برای تحویل ال‌ان‌جی به اروپا وجود دارد. این موارد انتظارات را کاهش داده است. قطر نیز با بزرگ‌ترین ناوگان تانکرهای حامل ال‌ان‌جی و زیرساخت‌ها در این زمینه و قراردادهای چندین ساله، به سهم خود، هم در بازار اروپا و هم در بازار آسیا حضور دارد. تصمیم این کشور برای گسترش 30درصدی بازار صادراتی ال‌ان‌جی، به‌طور قطع فشاری را در جهت سقوط قیمت‌های این محصول وارد خواهد کرد.
تولید‌کنندگان امریکایی پیش از این اعلام کرده بودند که پکن این اجازه را به تعدادی از واردکنندگان ال‌ان‌جی این کشور داده که قراردادهایی را با صادر‌کنندگان امریکایی منعقد کنند. اما بسیاری معتقدند با پیش آمدن گزینه جدید، احتمالا چینی‌ها با اهرم ارزان‌تر بودن ال‌ان‌جی قطر، به سادگی از آن استفاده خواهند کرد.
اما گزارشگر اویل پرایس معتقد است در چنین وضعیتی، زمینه انجام قراردادهایی همچون سوآپ و آربیتاژ با تکیه بر تفاوت قیمت‌ها بسیار شدت می‌گیرد؛ موضوعی که درنهایت می‌تواند به موقعیتی قوی برای ایالات‌متحده بدل شود.
