فشارهای مضاعف مخالفان و حامیان بر مادورو
گروه جهان|
تظاهرات ضد دولتی در ونزوئلا صد روزه شد و اگرچه بسیاری موافقت نیکلاس مادورو با انتقال بزرگ‌ترین رهبر اپوزیسیون از زندان به حبس خانگی را پیشنهاد صلحی از سوی رییس‌جمهوری می‌دانند، اما این اقدام عملا دو چالش جدی برای مادورو در پی خواهد داشت؛ به مخالفان انرژی و قدرت می‌بخشد و به دشمنی حامیان سوسیالیست وی می‌انجامد.
در عمل حکم آزادی لئوپولد لوپز از زندان و حبس خانگی وی، احتمالا به نارضایتی‌های بیشتر منجر می‌شود و مادورو را بیش از پیش منزوی می‌کند و احتمال اینکه این به اصطلاح پیشنهاد صلح مزایای قابل توجهی برای دولت داشته باشد، بسیار اندک است. مخالفان دولت و حامیان آنها از تصمیم دولت برای آزادی لوپز از زندان با آتش‌بازی در خانه وی استقابل کردند و وعده دادند که تا زمان دستیابی به خواسته‌هایشان در خیابان‌ها خواهند ماند که این مساله نشان می‌دهد تلاش‌های مادورو برای فرونشاندن اعتراض‌ها بیهوده بوده است. هزاران نفر از مخالفان دولت روز یکشنبه در میدانی در شرق کاراکاس گردهم آمدند تا به سخنرانی‌های چهره‌های اصلی مخالف از جمله لیلیان تینتوری، همسر لوپز گوش فرا دهند. در طرف دیگر ماجرا «چاوزی‌ها» که حامیان اصلی دولت سوسیالیست حاکم محسوب می‌شوند، خشمگین شده‌اند و مادورو احتمالا حمایت آنها را از دست خواهد داد.
انرژی تازه برای مخالفان
پس از بیش از سه ماه تظاهرات خیابانی که در بیشتر موارد خشونت‌آمیز بوده و بیش از 90 کشته و هزاران زخمی برجای گذاشته است، دیوان عالی ونزوئلا که از حامیان مادورو محسوب می‌شود، با آزادی لوپز از زندان و بازگشت وی به خانه موافقت کرد. لوپز 46 ساله، تحصیلکرده رشته علوم اقتصادی و رهبر حزب «اراده ملی» به اتهام تحریک به خشونت در تظاهرات سال 2014 به زندان محکوم شد. به گزارش رویترز، اگرچه بسیاری از مخالفان موضع‌گیری سرسختانه وی را تمجید می‌کنند و حتی او را رییس‌جمهوری آتی ونزوئلا می‌دانند، اما بسیاری در حزب حاکم از لوپز متنفر هستند و وی را از طرفداران کودتا برای براندازی دولت سوسیالیست‌ها می‌دانند.
دولت آزادی لوپز را که تقریبا با میانجی‌گری نخست‌‌وزیر اسپانیا صورت گرفت، نشانه‌یی دال بر تلاش برای حل مسائل از طریق گفت‌وگو و نه درگیری توصیف کرد. مادورو بلافاصله پس از این اقدام لوپز را ترغیب کرد که زمام تظاهرات را به دست گیرد و این در حالی است که رییس‌جمهوری ونزوئلا اعتراض‌های خیابانی را تلاشی برای کودتا علیه دولت وی در میانه بحران شدید اقتصادی می‌داند.
اما مخالفان آزادی لوپز را اکسیژنی تازه می‌دانند و بر این باورند که این اقدام «نشان‌دهنده ترس دولت از وخیم شدن اوضاع و فشارهای بین‌المللی بر مادورو» است و اکنون این امید وجود دارد که تظاهرات نتیجه‌بخش باشد. این در حالی است که مخالفان قصد دارند، هفته آینده همه‌پرسی غیررسمی برگزار کنند و نظر ونزوئلایی‌ها را در مورد برنامه جنجال‌برانگیز مادورو در مورد بازنویسی قانون اساسی جویا شوند.
ناراحتی «چاوزی‌ها»
امتیازدهی دولت به لوپز که فرزند خانواده‌یی ثروتمند است، احتمالا شکاف‌های موجود در میان چاوزی‌ها را عمیق‌تر می‌کند؛ افرادی که پیش‌تر تنها تحت سلطه و به دلیل کاریزمای هوگو چاوز با یکدیگر متحد شده بودند. سالیان طولانی مقامات ونزوئلایی لوپز را قاتل و عامل خشونت معرفی کردند و برای حدود 100 کشته در تظاهرات سال 2014 مسوول دانستند و در نتیجه این آزادی ناگهانی که ظاهرا به دلیل نگرانی در مورد وضعیت سلامتی وی صورت گرفته است، به‌شدت برخی چاوزی‌ها را خشمگین و ناامید می‌کند.
ایریس وارلا، وزیر پیشین زندان‌ها و از مقامات دایمی حزب سوسیالیست در این باره گفت: «امروز با خبری از خواب بیدار شدیم که خشم ما را برانگیخت.» وی افزود که این تصمیم نشان‌دهنده تقسیم قدرت در ونزوئلاست. برخی دیگر از مقامات دولتی و افرادی در نیروهای مسلح نیز نارضایتی خود را از این اقدام ابراز کردند و دیگر حامیان چاوز در شبکه‌های اجتماعی به شکوه و شکایت پرداختند و آزادی لوپز را خیانت به میراث رهبر فقید توصیف کردند.
برخی دیگر دلایل آزادی لوپز از زندان و حبس خانگی وی را زیر سوال بردند، چرا که وی در زمان تشکر از حامیانش کاملا سالم به نظر می‌رسید. افرادی هم بودند که این اقدام را بی‌احترامی به قربانیان تظاهرات 2014 دانستند.
تحولات جدید امکان‌پذیر است؟
اگرچه برخی ابراز امیدواری کردند که تصمیم در مورد تغییر وضعیت لوپز و احیای نقش میانجی‌های خارجی می‌تواند مسیری برای مذاکرات آتی ایجاد کند، اما به نظر نمی‌رسد که آزادی لوپز از زندان و حبس خانگی او تاثیر چندانی به حال اپوزیسیون داشته باشد؛ چرا که مادورو همچنان نهادهای حایز اهمیت کشوری از جمله دیوان عالی را تحت کنترل دارد و با وجود اعتراض‌های گسترده، همچنان برنامه خود را برای ایجاد مجمع قانون جدید قانون اساسی با قدرت بازنویسی منشور ملی و جایگزین کردن نهادها پیش می‌برد. مخالفان هشدار داده‌اند؛ رای‌گیری 30 جولای برای انتخاب اعضای این مجمع با هدف تحکیم قدرت‌های مادورو به عنوان یک «دیکتاتور» طرح‌ریزی شده است. از سوی دیگر، ائتلاف مخالف مجبور است خود را با آزادی لوپز که فردی لجوج و سلطه‌جوست، وفق دهد. لوپز و انریکه کاپریلس، دیگر رهبر مخالفان که وکیلی میانه‌رو با تاکتیک‌های معتدل است، پیش‌تر بر سر راهبرد و رهبری اعتراض‌ها اختلاف‌نظر داشتند. شرایط حبس خانگی لوپز نیز هنوز به صورت عمومی اعلام نشده و از این‌رو مشخص نیست که او تا چه اندازه در تعیین راهبردها در میان مخالفان نقش خواهد داشت. اما هر دو گروه مخالف در راهبرد اعتراض‌های خیابانی متحد عمل می‌کنند و شاید همین مساله به کاهش تنش‌ها منجر شود.
آرماندو بریکت، مشاور سیاسی و مدیر کمپین کاپریلس در انتخابات ریاست‌جمهوری گذشته گفت: «اکنون زمان دشمنی نیست. مسوولیت اصلی اکنون یافتن راهی به جلو برای کشور است، از این رو من شخصا نگران اختلاف‌نظرها نیستم.»
در این حال خبرگزاری فرانسه نوشته، انتقال رهبر مخالف از زندان به حصر خانگی امیدها برای مذاکره دولت و مخالفان با هدف پایان دادن به تنش‌ها را بیشتر کرده است. آزادی لوپز از سوی چند کشور امریکای لاتین، اسپانیا و امریکا مورد استقبال قرار گرفت و مادورو هم در بیانیه تلویزیونی ارسال پیام صلحی از سوی رهبر مخالفان را خواستار شد و اعلام کرد که خودش به دنبال صلح است.
لوئیس ویسنته لئون، تحلیلگر مسائل ونزوئلا گفت که دولت امیدوار است در مواجهه با خطر جدی بی‌ثباتی در کشور تنش‌ها را کاهش دهد و مخالفان میانه‌رو هم می‌خواهند از اقدامات ناگوار در یک شرایط باخت- باخت جلوگیری کنند؛ از این رو به نظر زمینه برگزاری مذاکرات میان دولت و مخالفان فراهم شده است.
