تداوم حادثهآفرینی شهربازیها
شهربازی برای نخستینبار در اوایل قرن ۱۸ میلادی با توده وسیعی از ابزارهای سرگرمکننده متولد شد و در سال ۱۸۶۰ پس از اختراع چرخ و فلک بخار توسط «توماس بنوا» شکل نوآورانهیی به خود گرفت. سپس در سده بیستم با ورود دانش جدید و نبوغ طراحان، وسایل تفریحی توسعه یافت. به روایت مستندات موجود، شهربازی در ایران از اواخر دهه۴۰ و اوایل دهه۵۰ خورشیدی متولد و نمونههایی از آن در جنوب، غرب و شمال تهران ساخته شد. این روند به تدریج در شهرهای بزرگ کشور نیز ادامه پیدا کرد.
شهربازیهای امروزی ساختار پیچیدهیی دارند و به این دلیل، موضوع عملکرد صحیح و ایمنی در همه آنها پر رنگ و با اهمیت است. عده زیادی از شهروندان به ویژه خردسالان، کودکان و نوجوانان برای تفریح و سرگرمی به شهربازیها مراجعه میکنند و خواهان تخلیه هیجانهای درونی خود هستند. در این اماکن همه انتظار دارند لحظات خوشی داشته باشند و حداقل سالم به خانه بازگردند.
در بسیاری از شهرهای دنیا مراکز تفریحی آنقدر گسترده و متنوع هستند که برای هر شهروند با هر نوع سلیقه، خصوصیت رفتاری و از هر گروه سنی گزینههای تفریحی بسیار زیادی وجود دارد. شهربازیهای بزرگ، پارکهای آبی، آکواریوم، جنگلهای مصنوعی، باغ وحش و... از ابتداییترین مراکز تفریحی شهرهای مختلف دنیا محسوب میشود اما مردم ایران (حتی پایتخت) نیز از چنین امکاناتی محرومند.
جز پارک ارم که بیشتر دستگاهها و وسایل بازیاش متعلق به سالها پیش است، شهر بازی دیگری در تهران وجود ندارد، البته چند مجموعه کوچک بازی نیز در گوشه و کنار تهران ایجاد شده که وسایل بازی آنها بسیار ابتدایی است و اگر شهروندان به این مجموعهها مراجعه میکنند به این دلیل است که جای دیگری برای تفریح وجود ندارد.
سقوط سه دختر از ترن هوایی پارک ارم، جان باختن 6 دانشآموز دختر در حادثه پارک شهربازی در سال 85، ترکیدگی سرسره بادی در شهربازی تهرانپارس در سال 85، سقوط 2 نفر از چرخ و فلک پارک ارم در سال 83، سقوط دختر و پسر جوانی به دلیل شکسته شدن میلههای نگهدارنده بشقاب پرنده بوستان شاهد در سال 87، سقوط صندلی پرنده یکی از شهربازیهای اطراف تهران در 13 فروردین 87 که شهرداری تهران با این ادعا که محدوده این شهربازی در اسلامشهر است، از پذیرفتن مسوولیت این حادثه شانه خالی کرد و... حوادثی است که طی سالهای گذشته به وقوع پیوسته است.
در سطح کشور نیز حادثههای مربوط به شهر بازی فراوان است. حادثه چرخ و فلک شهربازی برازجان یکی از آخرین حوادث مربوط به شهربازیها در کشور است. این حادثه که در فروردین ماه سال گذشته اتفاق افتاد، باعث به کما رفتن کودک 4 ساله و فوت مادر 35 سالهاش شد. این مادر و فرزند به دلیل قفل شدن چرخ و فلک از ارتفاع 12 متری به زمین افتادند.
در تاریخ 5 فروردین ماه 1389 در شاهین شهر اصفهان شیلنگ روغن هیدرولیک دستگاه ماشین هوایی قطع شد و 25 نفر از تِرن هوایی به بیرون پرت شدند؛ در ادامه حوادث اینچنینی در تاریخ 26 خرداد ماه 1389 در منطقه تهرانپارس تهران یک سرسره بادی ترکید و چهارده نفر به زمین سقوط کردند.
این حوادث بطور تقریبی سالی یک بار در کشور رخ میدهد، یک سال بعد و در مرداد ماه 1390 دستگاه سقوط آزاد شهربازی شیراز دچار حادثه شده و سیم بکسل حایلش پاره میشود. دستگاه سقوط و به زمین برخورد میکند؛ در پی این حادثه نیز دختری 16 ساله و پسری 17 ساله از کمر دچار آسیب شدید شدند.
شهریور ماه 91 بود که زن جوانی به دلیل باز شدن حفاظ ایمنی گردونه بزرگ بازی در پارک ارم از بالاترین ارتفاع، به پایین سقوط کرد و به دلیل شدت خونریزی به کما رفت. پیش از این در مرداد ماه همان سال در اردبیل دستگاه رنجر شهربازی شورابیل حادثه آفرید و در پی آن دو نفر کشته و 12 نفر مجروح شدند. شهربازی قم و شهربازی ائل گلی تبریز نیز از جمله شهربازیهایی بودند که 5 سال اخیر مصون از حادثه و کشته نبود. اما این حوادث در یک و دو سال گذشته از بین نرفته است و همچنان جان هموطنانمان را میگیرد. در اردیبهشت ماه 93 دستگاهی معروف به موش دیوانه در پارک ارم باعث شد تا 3 زن از ارتفاع 7 متری پرتاب شوند و دچار مصدومیت شوند. آخرین مورد حوادث اینچنینی به فاطمه کوچولو مربوط میشود. کودک معصوم که با خانواده به پارک شهرک رضویه رفته بود، به حوضچه آبشار پارک افتاده و در اثر برخورد با پمپ آبنمای آبشار تکهتکه میشود. فاطمه کوچولو تنها 5 سال داشت! اکنون حدود یک سال از آن ماجرا میگذرد. تاریخ حوادث شهربازی در کشور نشان داده که هرساله در شهربازی و پارکهای کشور چنین حوادثی داریم.
به گفته یکی از کارشناسان، کنترل کیفیت برای تایید صلاحیت ایمنی و عملکردی شهربازیها ۱۰ سازمان، ارگان و دستگاه اجرایی و نظارتی وظایف و مسوولیتهای تعریف شدهیی دارند و علاوه بر آنها مالکان چنین مجموعههایی موظف هستند نسبت به انجام بازدیدهای فنی و دورهیی از طریق شرکتهای کنترل و بازرسی اقدام کنند که در بسیاری از موارد این روال رعایت نشده یا به اشکال گوناگون قانون دور زده میشود. مسوول مستقیم حوادث عملکردی شهربازیها مالکان و بهرهبرداران هستند که با سهلانگاری در انجام بازرسی و عدم تمکین به تذکرات کارشناسی، زمینه را برای وقوع حوادث تلخ و ناگوار فراهم میکنند. باید توجه داشت بیمه وسایل بازی، امری اجباری و ارزیابی صلاحیت فنی دستگاهها و تامین سلامت جانی استفادهکنندگان، اقدامی لازم و ضروری است.
به گفته این کارشناس در کل کشور ۶۵۰ شهربازی با بیش از ۶ هزار وسیله بازی وجود دارد که از این تعداد فقط ۱۳۰ شهربازی و حدود ۱۲۰۰ دستگاه وسیله بازی (حدود ۲۰ درصد کل شهربازی ها) در شرایط استاندارد و ایمن بهکارگرفته میشوند. این در حالی است که نیره پیروزبخت، رییس سازمان استاندارد ایران پیشتر اعلام کرده بود، در رویکرد نوین استانداردسازی و همچنین سیاستهای اقتصاد مقاومتی، استاندارد بودن تمامی خدمات و کالاهای داخلی از جمله وسایل تفریحی و سرگرمی شهربازیها و مهدهای کودک مورد توجه و تاکید است. سازمان استاندارد از طریق ناظران مستقر در ادارههای استانی بازدیدهای دورهیی را انجام داده و در صورت مشاهده وسایل غیراستاندارد تذکرات لازم را به مسوولان این مراکز میدهند.»