تهدید مردمی برای استبداد مادورو
گروه جهان| طلا تسلیمی|
مردم ونزوئلا یک‌شنبه برای شرکت در همهپرسی برگزار شده از سوی مخالفان دولت نیکلاس مادورو، پای صندوق‌های رای رفتند. این همهپرسی در شرایطی برگزار شد که دولت همچنان با اجرای آن مخالف است و حامیان رییس‌جمهوری، شرکت در این همهپرسی را اقدامی در نقض قوانین مدنی می‌دانند. با این وجود، مادورو شامگاه شنبه از مردم کشورش خواست که اگر قصد شرکت در این رای‌گیری را دارند در شرایطی آرام و صلح‌آمیز این کار را انجام دهند.
در این رای‌گیری از مردم پرسیده شد که آیا از برنامه دولت برای تشکیل«مجمع قانون‌اساسی ملی» حمایت می‌کنند یا خیر؛ مساله‌یی که از ماه آوریل تاکنون تظاهرات و اعتراض‌های گسترده در خیابان‌های سراسر کشور ونزوئلا را در پی داشته است چراکه مخالفان معتقدند این مجمع جدید با قدرت بازنگری و اصلاح قانون اساسی تصویب شده در سال 1999 تنها با هدف افزایش قدرت مادورو و حزب سوسیالیست حاکم تشکیل می‌شود. اگرچه دولت این انتقادها را رد می‌کند و تشکیل مجمع قانون اساسی ملی را برای حل بحران‌های گسترده سیاسی و اقتصادی ضروری می‌داند. مخالفان امیدوارند که نتایج این رای‌گیری نقطه عطفی در شرایط موجود باشد اما دولت همچنان اصرار دارد که همهپرسی هیچ چیزی را تغییر نمی‌دهد.
عقب‌نشینی غیرمنتظره مادورو
برنامه دولت مادورو برای تشکیل مجمع قانون اساسی ملی از ماه آوریل تاکنون ناآرامی‌های گسترده و اعتراض‌های خیابانی را در پی داشته و به نظر می‌رسد که این بحران سیاسی به‌تدریج برای رییس‌جمهوری نگرانی‌هایی ایجاد کرده است. مادورو چندی پیش و در صدمین روز از برگزاری تظاهرات در تلاش برای دستیابی به صلح نسبی با مخالفان و فراهم کردن شرایط گفت‌وگو، لئوپولد لوپز را از زندان سیاسی آزاد کرد و شرایط وی را به حبس خانگی تغییر داد. اما خشم مردم فرو ننشست و حتی بسیاری از مخالفان اعلام کردند که در پی چنین اقدامی تا زمان دستیابی به خواسته خود که کناره‌گیری مادورو و برگزاری انتخابات است از تلاش دست نمی‌کشند.
در همین حال، نگرانی‌ها از تشدید بحران سیاسی سبب شد، مادورو که تا چندی پیش همهپرسی مخالفان را غیرقانونی می‌خواند از شهروندان درخواست کند که در شرایطی«صلح‌آمیز» پای صندوق‌های رای بروند. وی ونزوئلایی‌ها را ترغیب کرد در رای‌گیری آزمایشی مجمع قانون اساسی ملی که آن هم روز یک‌شنبه برگزار شد، شرکت کنند سپس در اشاره به همهپرسی غیررسمی مخالفان گفت:«مخالفان یک رایزنی داخلی در میزگرد جامعه دموکراتیک را خواستار شده‌اند که مجمع داخلی احزاب مخالف است؛ آنها مکانیسم خودشان را دارند و هیچ پیشینه‌یی در برگزاری انتخابات ندارند. اما من از همه ونزوئلایی‌ها می‌خواهم در مراسم سیاسی که به صورت مسالمت‌آمیز برگزار می‌شود، شرکت کنند و به عقاید دیگران احترام بگذارند».
فرصتی برای جلوگیری از استبداد
منتقدان تشکیل مجمع قانون‌اساسی ملی ازجمله برخی از چهره‌های حزب حاکم اتحاد سوسیالیست از این مساله نگران هستند که مادورو از این نهاد جدید برای در قدرت ماندن و تعویق بیشتر یا حتی لغو انتخابات استفاده کند. به گزارش«میامی هرالد» عمر آویلا، یکی از اعضای کنگره و از مخالفان دولت مادورو در این باره گفت:«مجمع قانون‌اساسی یک نهاد تقلبی است به این دلیل هیچ‌کدام از مشکلات پیش روی ونزوئلایی‌ها را همچون گرسنگی و جرم و جنایت حل نمی‌کند. این هم یک حقه دیگر برای در قدرت ماندن است تا وقتی که دیگر نتوانیم شرایط را تحمل کنیم.»
برگزار‌کنندگان رای‌گیری یک‌شنبه امیدوارند، حضور میلیونی ونزوئلایی‌ها پای صندوق‌های رای و مخالفت آنها با طرح تشکیل مجمع، دولت را ترغیب کند که از برنامه‌هایش دست بکشد. اما هنوز هم چنین اتفاقی غیرمحتمل به نظر می‌رسد؛ چراکه مادورو و حامیانش همچنان همهپرسی را غیرقانونی می‌دانند و اعتباری برای نتیجه آن قائل نیستند.
اما به هر حال، حضور میلیونی ونزوئلایی‌ها و رد برنامه دولت برای تشکیل مجمع قانون اساسی، نشانه دیگری برای جهان خواهد بود در این مورد که دولت سرکش شده است و اراده مردم را نادیده می‌گیرد. رونالد رودریگوئز از اندیشکده‌یی در دانشگاه روزاریو کلمبیا گفت:«این رای‌گیری به طور عمده نمادین خواهد بود اما در علوم سیاسی نمادها مهم هستند. این اتفاق می‌تواند اکسیژنی برای مخالفان باشد و به نافرمانی‌ها دامن بزند.»
سازمان‌دهندگان همهپرسی اعلام کردند که رای‌گیری با اعتصاب ملی همراه خواهد بود و تحلیلگران بر این باورند که چنین اتفاقی این فرصت پیروزی در انتخابات دسامبر 2018را برای مخالفان فراهم می‌آورد البته اگر انتخاباتی در کار باشد! یکی از نگرانی‌های اصلی منتقدان تشکیل مجمع قانون‌اساسی این است که این مجمع قدرت تاثیرگذاری بر انتخابات آتی را داشته باشد، تاریخ انتخابات‌ها را تغییر دهد یا حتی در مورد افراد واجد شرایط رای‌دهی اعمال نظر کند.
با توجه به اینکه در ونزوئلا حدود 20میلیون فرد واجد شرایط رای‌دهی هستند، سازمان‌دهندگان همهپرسی امیدوارند که دست‌کم 10میلیون نفر در کشور با تشکیل مجمع قانون اساسی مخالفت کرده باشند. با وجود ادعاهای مادورو، این همهپرسی غیررسمی مطابق یک انتخابات بزرگ برگزار شده است؛ در سراسر کشور و در بیش از 75کشور خارجی، مراکز رای‌دهی تعبیه شده بود و روسای جمهور کاستاریکا، کلمبیا، بولیوی و مکزیک نیز به عنوان ناظران بین‌المللی این انتخابات ایفای نقش کردند. نظرسنجی‌ها نشان داده که 80درصد ونزوئلایی‌ها با برنامه تشکیل مجمع قانون اساسی مخالف هستند اما شمارش نهایی آرا مشخص نمی‌کند که این مساله در همهپرسی بازتاب داشته است یا خیر.
به هر حال، دولت ونزوئلا این همهپرسی را تهدیدی سیاسی می‌داند و از آنجا که مجمع ملی تحت کنترل مخالفان را به رسمیت نمی‌شناسد، معتقد است که کنگره از ابتدای امر حقی برای برگزاری همهپرسی نداشته است. شورای انتخاباتی ملی ونزوئلا نیز اعلام کرده که نتایج این رای‌گیری از نظر قانونی الزامی برای دولت ایجاد نمی‌کند. از سوی دیگر، دولت سعی کرد با برگزاری دور آزمایشی انتخابات مجمع قانون اساسی همزمان با برنامه همهپرسی غیررسمی مخالفان، احتمال وقوع درگیری‌های خیابانی را افزایش دهد و همین مساله تناقض شدید در گفته‌ها و اقدامات مادورو را نشان می‌دهد.
