سازهایی که برای زنان کوک نمیشوند
گروه گوناگون|
دامنه محدودیتها برای اجرای کنسرت هر روز در ایران گستردهتر میشود. این محدودیتها برای زنان ابعاد گستردهتری دارد. باران رضایی، خواننده زن ایرانی گفته در هیچ شهری بهجز سنندج و تهران مجوز کنسرت زنان صادر نمیشود و بارها برای اجرای کنسرت در رشت، اصفهان، کرج، کرمانشاه، یزد، سقز و شیراز اقدام کرده اما به هیچ عنوان چنین اجازهیی داده نشده است. او در گفتوگو با ایلنا به کنسرت دی ماه پارسالش در سنندج اشاره کرده که صدور مجوز آن 4ماه طول کشیده بود اما همان زمان مجوز کنسرت همایون شجریان در سنندج یک هفتهیی صادر شده بود. این خواننده زن اضافه کرده، مدیرکل اداره ارشاد سنندج و اداره ارشاد کرمانشاه یک نفر است. او مجوز اجرای کنسرت زنان در سنندج را صادر میکند اما مجوز اجرای همین کنسرت را در کرمانشاه نمیدهد.
رضایی میگوید، تقاضایی که برای مجوز برگزاری کنسرت ویژه زنان به ادارات ارشاد استانها داده در چارچوب قوانین کشور است و هیچ اتفاق غیرقانونی در کار نیست؛ اما نمیداند چرا اینگونه رفتار میشود. او گفته از زمان دولت اصلاحات تا پارسال نتوانسته بود در داخل کشور کنسرت اجرا کند اما این را هم اضافه میکند که انتظار داشته، دولت یازدهم رویکردش به موسیقی زنان به گونهیی دیگر باشد اما او چنین رویکرد مثبتی ندیده است. به گفته او در چارچوب قانون کنسرت زنان برای زنان به صورت تکخوانی مجاز است و به صورت همخوانی برای مردان هم مجاز محسوب میشود به همین دلیل مسوولان هیچوقت به طور مستقیم به ما نمیگویند به شما مجوز نمیدهیم؛ اما قوانین نانوشته موازی وجود دارد که باعث شده مجوز کنسرت بانوان به جز در تهران و سنندج در هیچ جای دیگری صادر نشود. این خواننده زن ایرانی این را هم اضافه کرده که وقتی با مسوولان در این باره صحبت میکنیم همگی تایید میکنند که حرف شما درست است اما شرایط به گونهیی است که نمیشود کاری کرد. اجرای کنسرت در ایران به یکی از چالشهای مهم فرهنگی تبدیل شده است. علاوه بر کنسرت خوانندگان زن، برخی شهرها مانند مشهد به صورت خودمختار برگزاری هر گونه کنسرت را ممنوع کردهاند و حتی وزارت ارشاد و دولت هم نمیتواند کاری از پیش ببرد.
در سالهای گذشته حتی حضور نوازندگان زن روی صحنه هم با مشکل مواجه شده بود. چند ماه پیش به همسر سالار عقیلی اجازه داده نشد که کنار همسرش به نوازندگی بپردازد. یا به طور کلی برگزاری کنسرت در مشهد و قم ممنوع شد، کنسرت شهرام ناظری در نیشابور لغو شد، گروه «عرفان» که اجرایش بهدلیل حضور نوازندگان زن روی صحنه اجرا لغو شد.
سال 93 در اصفهان اعلام شد، زنان حتی به صورت نوازنده هم حق حضور روی صحنه را ندارند. مدیرکل فرهنگ و ارشاد استان اصفهان در واکنش به ممنوعیت حضور زنان گفته بود:«وقتی از یک خواننده برای برگزاری کنسرت در اصفهان دعوت میشود باید خودش را با شرایط اصفهان هماهنگ کند. تاکنون نیز این موضوع سبب بروز مشکلی نشده است چراکه طبق آمار سال گذشته 212کنسرت در اصفهان مجوز اجرا دریافت کردند که از این تعداد تنها بین 10 الی 12کنسرت مربوط به گروههای خارج از استان و بقیه مجوزها متعلق به گروههای استانی بوده است.»
با انتشار این اخبار بود که نوازندگان و موزیسینهای دیگری هم وارد میدان شدند و از محدودیت برای زنان گفتند. یکی از آنان حسین علیزاده بود که گفته بود:«در گذشته تنها در چند شهر، زنان اجازه حضور روی صحنه نداشتند اما درحال حاضر تقریبا در بسیاری از شهرها گفته شده در گروه نوازنده خانم نباشد.» او با انتقاد از این رویکرد گفته بود این کار باعث حذف زنان از عرصه موسیقی میشود.
اما ماجرا به اینجا ختم نشد و سال بعد آن اجرای ارکستر سمفونیک ایران هم به دلیل حضور نوازندگان زن در این ارکستر لغو شد. علی رهبری، مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران گفته بود تنها ۱۵دقیقه پیش از آغاز مراسم افتتاحیه رقابتهای کشتی باشگاههای جهان در مجموعه ورزشی آزادی، جایی که قرار بود این ارکستر اجرا داشته باشد و زمانی که ارکستر برای اجرای سرود رسمی ایران آماده میشد به آنها اعلام کردهاند که زنان نباید روی صحنه ساز بزنند.
دور سوم تور کنسرت «ناگفته» حافظ ناظری در اصفهان هم درحالی روی صحنه رفت که زنان نوازنده اعضای ارکستر اجازه حضور روی صحنه را پیدا نکردند. بعد از آن مشخص شد این ممنوعیت از طرف اداره ارشاد برخی از شهرستانها در استانهای اصفهان، یزد، آذربایجانشرقی و خراسانرضوی اعمال میشود و انحصارا مربوط به این اجرا و این کنسرت نبوده است.
حسن روحانی در مبارزههای انتخاباتی خود بارها از آزادیهای فرهنگی و اجتماعی دفاع کرده بود با این حال به نظر میرسد، قدرت دولت وقتی از پایتخت دور میشود، کاهش پیدا میکند حتی اگر حیطه این قدرت ادارههای ارشادی باشند که با بودجههای دولتی و زیر نظر وزارت ارشاد و دولت کار میکنند.