ضرورت بازجذب بازار افغانستان
متاسفانه در سال‌های اخیر روابط تجاری ایران و افغانستان از شتاب بالایی برخوردار نبوده و به خصوص در سال‌های 91 به بعد و به دنبال افزایش شدید بهای ارز این بازار با نوسانات شدیدی روبه‌رو شده است. از طرفی برخی رقابت‌های منفی در بازار افغانستان، دامپینگ قیمتی، کیفیت پایین و نامناسب کالاهای صادراتی و همچنین ورود رقبای قدرتمند از کشورهایی همچون ترکیه و چین که کالای باکیفیت و مناسب را با قیمت‌های مناسب در دسترس مصرف‌کننده قرار می‌دهند باعث شده تا این بازار با روند کاهشی روبه‌رو شود. این در شرایطی است که با سقوط طالبان افغانستان سعی کرده تا در حوزه تجارت بین‌الملل فضای مناسبی را برای رشد و توسعه خود فراهم کند. این کشور با مشارکت سایر کشورها و دریافت کمک از ایالات متحده امریکا و با مشارکت در برنامه‌های مربوط به حوزه ترانزیت و حمل و نقل و موافقت نامه‌های تجاری توانسته شرایط مناسبی را در مقایسه با گذشته به دست بگیرد. از طرفی کابل در تلاش است تا روابط تجاری خود را با هند از طریق تقویت و ایجاد زمینه‌های حمل و نقل هوایی با این کشور گسترش بدهد.
در این باره علاء میرمحمد صادقی، رییس اتاق مشترک ایران و افغانستان با اشاره به اینکه روابط دیپلماتیک برای تمام کشورهای جهان مهم بوده و این روند برای افغانستان نیز اهمیت ویژه‌یی دارد، گفت: با توجه به موقعیت ترانزیتی افغانستان و پیوستن این کشور به سازمان تجارت جهانی؛ حضور در بازار افغانستان برای تمامی کشورها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به همین دلیل بسیاری از کشورها تلاش دارند تا روابط خود را با افغانستان تقویت کنند که ایران هم از این قاعده مستثنا نیست.
وی ادامه داد: ایران و افغانستان به دلیل همسایگی، اشتراکات دیرینه و گسترده و همچنین از لحاظ اقتصادی بسترها و فرصت‌های فراوان همکاری‌های مشترکی در جهت توسعه پایدار دو کشور دارند، بنابراین باید روابط خود را در سطح وسیعی گسترش دهند در صورتی که اکنون در سطح عادی قرار دارد. رییس اتاق مشترک ایران و افغانستان با تاکید براینکه افغانستان یکی از بزرگ‌ترین شرکای بازرگانی ایران محسوب می‌شود، گفت: بازار افغانستان یکی از بازارهای عمده برای کالاهایی ایرانی است. همچنین این دو کشور در حوضه مسائل سیاسی روابط نسبتا خوبی دارند اما از آنجایی‌که در بازار افغانستان کشورهای دیگری چون ترکیه قدم گذاشته و حضور دارند ایران نمی‌تواند نقش پر رنگی را ایفا کند.
به گفته وی از سوی دیگر در برخی کشورها، دولت برای صادرات سوبسید در اختیار صادرکنندگان قرار می‌دهد و در راستای حمایت از صادرکنندگان گام‌های مهمی برمی‌دارد اگر ایران هم در این راستا اقداماتی انجام دهد و برای صادرکنندگان به ویژه صادرکنندگان کشور افغانستان تسهیلات ویژه و گسترده‌یی قرار دهد موفقیت بیشتری به دست خواهیم آورد. میرمحمد صادقی با اشاره به ثابت ماندن حجم مبادلات ایران و افغانستان افزود: در حال حاضر بازار واردات کشوری چون افغانستان حدود 7.5میلیارد دلار است که از این رقم حدود 2.5میلیارد دلار سهم کشور ایران بوده که البته برنامه‌ریزی‌های متعددی برای افزایش این سهم صورت گرفته است. اما در این میان چالش‌ها و موانع جدی برای گسترش مراودات تجاری دو کشور دارد که بخش خصوصی و نهاد‌های حقوقی در کنار دولت باید درصدد رفع آنها اقدام کنند.
به گفته رییس اتاق مشترک ایران و افغانستان باید نگاه دولت به صادرکنندگان به ویژه صادرکنندگان افغانستان تغییر کند؛ نباید این بازار را به سهولت از دست داد زیرا در شرایط کنونی کشورهایی مانند پاکستان و چین درصدد هستند تا جایگزین ایران در افغانستان شوند. اگرما از ظرفیت‌های خوب و استراتژیک خود استفاده نکنیم، این کشورها به این موارد ورود می‌کنند و قابلیت‌های خود را در کشورهای همجوار ما افزایش می‌دهند.
وی اضافه کرد: افغانستان قابلیت تبدیل شدن به بازار هدف ایران را دارد و مشارکت‌های تجاری ایران و افغانستان باید با نگاه منفعت متقابل افزایش یابد. البته ایران همواره و طی این سال‌ها در تلاش بوده که با وجود اشتراکات مطرح شده ضمن ایفای نقش و کسب سهم در توسعه همکاری‌های دو جانبه، جهت توسعه و ارتقاء سطح کمی و کیفی و پیشرفت کشور افغانستان گام‌های لازم را بردارد.
میرمحمدصادقی نگاه کوتاه‌مدت به بازارهای تجاری و عرضه کالاهای صادراتی با کیفیت نامناسب در کشورهای همسایه و عدم حضور شرکت‌های توانمند را مهم‌ترین دلیل برای از دست دادن بازارهایی چون بازار افغانستان می‌داند و معتقد است از حضور رقبایی چون ترکیه و چین که بر اثر حمایت‌های بانکی و مقررات تشویقی کشورشان توان رقابت بیشتری را دارند، نباید غافل باشیم.
رییس اتاق مشترک ایران و افغانستان با بیان اینکه افغانستان مسیر تولید را طی می‌کند، تاکید کرد: بازار افغانستان پیش از این یک بازار مصرفی بوده است، اما اخیرا می‌بینیم که به سمت تولید محصول و کالا پیش می‌رود. بنابراین باید ما به خوبی از این بازار استفاده کنیم. ما می‌توانیم نسبت به احداث واحدهای تولیدی با کمک شرکت‌های افغانی، جایگاه خودمان را در بازار این کشور تثبیت کنیم.
وی ادامه داد: برای شروع هنوز دیر نشده و اگر الان هم با برنامه‌ریزی دقیق و نگاه بلندمدت جهت تامین نیازهای مردم افغانستان اقدام کنیم در مدت اندکی خواهیم توانست این بازار را در اختیار خود قرار دهیم. البته در این میان کیفیت کالای ایرانی حرف اول را می‌زند. از آنجایی‌که برخی ترجیح می‌دهند برای فروش بیشتر نرخ کالا را ارزان‌تر کرده و از کیفیت آن بکاهند زیان جبران‌ناپذیری را به صادرات خواهند زد. بنابراین در درجه اول ما باید سیاستمند اهداف خود را انتخاب کنیم و در این راستا کیفیت اقلام صادراتی را افزایش دهیم و سپس از نرخ‌های رقابتی استفاده کنیم.
