تغییر قواعد بازی در بحران قطر
گروه جهان|
قرار بود تحریم‌های فلج‌کننده قطر را به زانو درآورد اما اینطور نشد. احتمالا رهبران عربستان سعودی و امارات متحده عربی (و البته مصر و بحرین) فکرش را هم نمی‌کردند که تحولات منطقه پس از اعلام قطع روابط با دوحه به سمت و سویی برود که قطر نه تنها منزوی نشده بلکه با نزدیک شدن به رقبای دیرینه ریاض، درخواست خسارت از تحریم‌کنندگان را هم مطرح کند.
نشریه واشنگتن‌پست نوشته، از نظر همسایگان، قطر کودک بی‌ادبی بود که نیاز به یاد گرفتن نظم و انضباط داشت. اما در دنیای ژئوپلیتیک بزرگسالان، اقدام تنبیهی کشورهای عربی علیه دوحه به رهبری عربستان و امارات به اهدافش نرسید. رویکرد ریاض و ابوظبی برای منزوی کردن قطر باعث شد که روابط این کشور عربی با قدرت‌های منطقه‌یی چون ترکیه و ایران نزدیک‌تر از گذشته شود. عمان و کویت هم به عنوان دو کشور دیگر شورای همکاری خلیج‌فارس ترجیح دادند که از این غائله فاصله بگیرند و روابط خود را با دوحه حفظ کنند. همچنین گذشته از پیغام‌های متناقضی که از واشنگتن به گوش می‌رسد، به نظر می‌رسد دیپلمات‌های امریکایی بیشتر به دنبال مصالحه و سازش با قطر هستند تا اینکه دوحه را توجیه کنند که شروط 13گانه عربستان و متحدانش را بپذیرد.
مارک لینچ، کارشناس خاورمیانه دانشگاه جورج واشنگتن در این باره می‌گوید: «عربستان و امارات با وجود جنگ فاجعه‌بار یمن ارزیابی نادرستی از توان خود داشتند و به همین دلیل در بحران قطر هیچ برنامه جایگزینی برای شکست احتمالی طرح منزوی کردن دوحه پیش‌بینی نکرده بودند. در واقع ریاض و ابوظبی درباره نگرانی قطر از طرد شدن از شورای همکاری خلیج‌فارس و همچنین توان خود برای ضربه زدن به دوحه برداشت نادرست و غلوآمیزی داشتند.»
واشنگتن‌پست پیش‌تر نیز در گزارش دیگری به نقل از مقام‌های اطلاعاتی امریکا نوشته بود که امارات متحده عربی در هک کردن سایت خبرگزاری قطری دست داشته است. در این گزارش آمده بود که امارات یک داستان دروغ را به عمد روی وبسایت شبکه الجزیره قرار داد که موجب بحران کنونی بین قطر و چند کشور عرب شده است. این ادعای واشنگتن پست به سرعت از سوی سفارت امارات در واشنگتن دروغ خوانده شد.
این نشریه به نقل از مقام‌های اطلاعاتی امریکا که نامی از آنها نبرده، نوشته بود که اعضای ارشد دولت امارات، درباره هک کردن الجزیره گفت‌وگو کرده بودند و یک روز پس از این گفت‌وگو، مطلبی روی وبسایت این شبکه قرار گرفت که در آن به نقل از امیر قطر از حماس و ایران تمجید شده بود. شبکه الجزیره در آن زمان ادعا کرد که وبسایت آن هک شده بود. اما عربستان سعودی و سایر کشورهای عرب، الجزیره را مسدود و در پی آن روابط دیپلماتیک خود را نیز با قطر قطع کردند.
داگلاس باندوا، محقق ارشد اندیشکده امریکایی کیتو و دستیار پیشین رونالد ریگان درباره گزارش واشنگتن پست می‌گوید: «اطلاعات منتشر شده موجب شرمساری زیادی برای امارات و حتی عربستان خواهد شد. برخی شخصیت‌های امریکایی از ابتدا هم نسبت به اتهاماتی که علیه قطر مطرح شده بود تردید داشتند اما حالا امارات به دشواری می‌تواند مواضع خود علیه قطر را حفظ کند زیرا اطلاعات واشنگتن‌پست این کشور را در وضعیت بدی قرار می‌دهد.» داگلاس باندوا پیش‌بینی کرده که برخورد واشنگتن با امارات پس از این رسوایی سردتر خواهد شد و رکس تیلرسون، وزیر خارجه امریکا برای مذاکره با قطر فشار زیادی بر ریاض و ابوظبی وارد خواهد کرد.
ادوارد جوزف، مدیر اجرایی اندیشکده امور بین‌الملل در واشنگتن نیز گفته است: «گزارش واشنگتن‌پست درباره دست داشتن امارات در هک شدن خبرگزاری قطری، قواعد بازی در بحران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را تغییر می‌دهد و پرسش‌های زیادی را درباره بسیج این کشورها علیه یک دولت ایجاد می‌کند.»
قطر: از امارات شکایت می‌کنیم
مقام‌های قطری با ابراز تاسف از دست داشتن امارات در هک شدن سایت خبرگزاری این کشور تاکید کرده‌اند که عاملان این جنایت را تحت پیگرد قرار داده و از تحریم‌کنندگان درخواست غرامت خواهند کرد.
به گزارش الجزیره، سیف بن احمد آل‌ثانی مدیردفتر ارتباطات دولتی قطر گفته است: «اطلاعات واشنگتن پست جای هیچ شک و شبهه‌یی باقی نمی‌گذارد که جنایتی رخ داده است. این اقدام از سوی یک کشورعرب حاشیه خلیج‌فارس، نقض قانون بین‌المللی، توافق‌های شورای همکاری خلیج‌فارس، اتحادیه عرب، سازمان همکاری اسلامی و سازمان ملل است. تحقیقات دادستانی قطر در این باره ادامه دارد و دادستانی اقدامات لازم را علیه عاملان این جنایت انجام خواهد داد.»
وزیر دفاع قطر نیز تاکید کرده که دوحه برای دستیابی به غرامت به دلیل محاصره از سوی برخی کشورهای عربی، به دیوان بین‌المللی دادگستری رجوع خواهد کرد. خالد بن محمد العطیه گفته است: «قطر با همان اوضاعی که نیکاراگوئه در دهه‌های هشتاد مواجه بود، مواجه شده است. این کشور در آن زمان به دیوان بین‌المللی دادگستری رجوع کرد و در دستیابی به غرامت آنچه برایش اتفاق افتاده بود، موفق شد.»
این مقام قطری همچنین درباره امکان بازگشت روند شورای همکاری خلیج‌فارس به پیش از این بحران گفته است: «اگر این سوال پیش از پنجم ژوئن (تاریخ اعلام قطع رابطه چهار کشور عربی با قطر) مطرح می‌شد جواب می‌دادم که شورای همکاری خلیج‌فارس همچنان پابرجاست؛ اما امروز پاسخ این پرسش در دست مردم قطر است.»
وزارت اقتصاد و تجارت قطر نیز اعلام کرده که دوحه با دفتر حقوقی سازمان تجارت جهانی در ژنو درباره راه‌های گرفتن خسارت از کشورهای محاصره‌کننده به‌دلیل اقدامات غیرقانونی توافق کرده است. شیخ احمد بن جاسم بن محمد آل‌ثانی گفته است: «شرکت‌های قطری و خارجی که در قطر فعالیت می‌کنند از این پس با کشورهای محاصره‌کننده مقابله به مثل کرده و از آنها خسارت دریافت خواهند کرد.»
