تجربه کودتای 28مرداد؛ چراغ راه صنعت نفت
محمود خاقانی | کارشناس بین‌المللی انرژی|
بیش از شصت و چهار سال از کودتای نظامی برای روی کار آوردن یک حکومت دیکتاتوری درایران می‌گذرد. مبارزه مردم ایران با استعمار و استثمار اگرچه در 28 مرداد ماه 1331 سرکوب شد ولی شکست نخورد و ادامه یافت تا اینکه با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و روی کار آمدن یک نظام مردم‌سالار دینی درسال 1357 دست استثمارگران و استعمارگران از صنعت نفت و گاز ایران کوتاه شد. از همان زمان انواع و اقسام توطئه‌ها نظیر جنگ هشت ساله رژیم صدام علیه جمهوری اسلامی ایران وتحریم‌های اقتصادی و سیاسی مختلف برای به شکست کشاندن نظام جمهوری اسلامی ایران را مردم ایران زمین تجربه، تحمل و به شکست کشاندند. به‌طوری که دولت اوباما وقتی در سال 1392 مردم ایران با رای به تدبیر وامید ثابت کردند که از شعور سیاسی بالایی برخوردار هستند متقاعد شد که بهتر است با مردم ایران مذاکره و تعامل کند، زیرا، متوجه شد هرگونه گزینه نظامی‌گری محکوم به شکست است.
در واقع کودتای 28 مردادماه 1332 برای تسلط به منابع نفت و گاز نه تنها ایران بلکه تمامی منطقه خاورمیانه و خلیج‌فارس بود. درهمین راستا تمام تلاش‌ها برای تغییر نظام جمهوری اسلامی ایران که توسط وزیر امور خارجه دولت ترامپ به عنوان یکی از اهداف دولت ترامپ تکرار شد با این هدف بوده و هست که بتوانند بر منابع نفت وگاز منطقه خلیج فارس و دریای خزر تسلط کامل داشته باشند که تا امروز با شکست داعش در عراق و سوریه ناکامی را تجربه می‌کنند.
تدبیر دولت یازدهم در دوران پسابرجام و موفقیت در به تولید رساندن طرح‌های توسعه فازهای ١٨-١٧، فاز ١٩، فازهای ٢١-٢٠ و طرح برداشت نفت خام از لایه نفتی و همچنین چهار طرح صنعت پتروشیمی را همراه داشت و امضاء قرارداد فاز 11 پارس‌جنوبی با کنسرسیومی به مدیریت شرکت توتال فرانسه نگین این موفقیت‌ها بود. با تکمیل اجرای عملیات در بخش‌های خشکی و فراساحلی در راه‌اندازی واحدهای فرآیندی و شیرین‌سازی سه طرح توسعه فازهای ١٧-١٨، ١٩ و ٢٠-٢١ برداشت گاز از مخزن میدان مشترک پارس جنوبی موفقیتی است که در نتیجه تدبیر و امید به ثمر رسید و کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های ایرانی آن را به مرحله اجرا و افتتاح رساندند. درواقع دولت وزارت نفت یازدهم گفت که این موفقیت نویدی برای تحقق تولید و اشتغال در راستای اقتصادی تاب آور در برابر مشکلات (مقاومتی) است.
نفت و برجام
براساس مدارک و شواهد می‌توان گفت که موفقیت کوتای 28 مرداد مدیون همکاری و همیاری عده قلیلی بود که از داخل کشور با دشمن همکاری و همیاری کردند تا دولت منتخب مردم در آن روزگار را برکنار و نظام دیکتاتوری در کشور را روی کار آوردند. متاسفانه باید اذعان داشت که دشمن دل به عملکرد دوستان نادان و اقلیت خائنی بسته بود که از طریق شیوع فساد واختلاس بتوانند اقتصاد کشور را به یک مرحله بحرانی بکشانند تا زمینه را برای بازگشت استعمار و استثمار در ایران فراهم آورند. به همین خاطر است که می‌گویم زنگنه این روزها باید از مجلس شورای اسلامی برای ادامه کار در دولت دوازدهم رای اعتماد بگیرد. کارشناسان معتقدند که زنگنه این‌بار باید برای نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی توضیح دهد که شخم زنی و نتیجه آن ضعف مدیریت در صنعت نفت که در دولت دهم به اوج خود رسید همزمان با تحریم هایی که علیه صنعت نفت کشورمان اعمال شده بود موجب چه صدمات و خساراتی شد؟ زنگنه در پنجم دیماه 1392 در جمع مدیران ارشد بازنشسته، برکنار شده و... صنعت نفت گفت که او دربازگشت به صنعت نفت متوجه شد که مافیا با قدرت بسیار زیاد تشکیل شده و کمک خواست که بتواند با مافیای نفتی مبارزه کند. آیا مبارزه کرد؟ چه شد؟
درواقع باید پذیرفت که پس از روی کار آمدن دولت یازدهم بیژن زنگنه به عنوان وزیر نفت به وزارت نفت نرفت بلکه بنظر من او از خود یک مدیر طرح راه‌اندازی فازهای پارس جنوبی و مدیرطرح آماده‌سازی تولید نفت خام به سطحی معادل قبل از تحریم‌ها تعریف کرد و وزارت نفت شخم زده را هم به دست وزیری هامانه (کسی که اصطلاح شخم زنی در وزارت نفت را نخستین بار او مطرح کرد) سپرد تا او شاید بتواند وضع بهم ریخته ساختاری در وزارت نفت را سروسامان دهد. بنابراین، دولت یازدهم تدبیری که اندیشید را به کار برد و به نتیجه ای که رسید این بود که همان پیمانکاران ایرانی که میلیارد‌ها دلار به آنها پرداخت شده بود را مدیریت کنند تا کار را تمام کنند. طبیعی است بزرگ‌ترین مشکلی که سرراه بود ادامه تحریم‌ها بود که خوشبختانه دیپلماسی انرژی دولت یازدهم آن مشکل را هم از سرراه تا حدود قابل توجهی با وجود کارشکنی‌های داخلی و خارجی تحمل کرد که نتیجه آن افتتاح طرح‌های مختلف پارس جنوبی درسال تولید و اشتغال بود.
وابستگی اقتصاد ایران به صنعت نفت؟
باید اذعان کنیم که یکی از دلائل موفقیت دولت منتخب مردم در شصت و هفت سال پیش برای ملی کردن صنعت نفت ایران به این دلیل بود که اقتصاد ایران در آن روزگار دولتی یا خصولتی و از همه مهم‌تر وابسته به درآمد‌های نفتی نبود. اما کودتا گران پس از کودتا با برنامه‌ریزی‌هایی که متاسفانه هنوز هم نتایج آن تجربه می‌شود اقتصاد ایران را به درآمد‌های نفتی وابسته کردند. به همین خاطر بود که یکی از برنامه‌های دولت هاشمی، خاتمی و روحانی این بود و هست که نفت را تبدیل به ارزش افزوده کند و در همین راستا امید میرفت که با تعریف قرارداد‌های جدید نفتی و آمد و رفت هایی که پس از موفقیت برجام صورت گرفت کلید دولت یازدهم بتواند قفل‌های مشکلات را باز کند و دربسته و زنگ زنده اقتصاد کشور را برای حضور در اقتصاد بین‌المللی باز کند. اما درعمل مخالفان دولت یازدهم توانستند تا حدود زیادی امید‌ها را نا امید کنند. جو منفی تبلیغاتی که علیه دولت یازدهم دامن زده شد بسیاری را که برای مشارکت و سرمایه‌گذاری در ایران علاقه نشان دادند را نگران کرد. باید امیدوار بود دلواپسان هم از شرایط جدید درس عبرت گرفته باشند و دولت دوازدهم منصفانه مورد نقد سازنده قرار بگیرد و نه نقد تخریب‌کننده که مورد نظر دشمن و پدید آوردن شرایطی است که قبل از کودتای 28 مردادماه 1332 پدید آوردند.
تغییر مواضع ترامپ و نگرانی از موفقیت‌های ایران
شاید باور نکنید، اما بسیاری از کارشناسان هم عقیده‌اند آقای ترامپ ناگزیر خواهد شد تا از حرف‌هایی که علیه نظام جمهوری اسلامی ایران می‌زند تغییر مواضع بدهد. صبر و تدبیر نظام جمهوری اسلامی ایران دربرابر ادعاهای ترامپ باید ادامه یابد. زیرا، ترامپ بدون شک با بحران‌های مختلفی روبرو خواهد شد. بسیاری از کارشناسان بین‌المللی انرژی معتقدند برای امریکا بسیار مشکل و پر هزینه است که علیه برجام اقدامی بعمل آورد. به همین دلیل امریکا درپی بهانه‌های دیگری است و امیدوار است مخالفان دولت دوازدهم در ایران به نحوی عمل کنند که امریکا بتواند از آن بهره‌برداری لازم را بعمل آورد. مردم ایران باید به این واقعیت توجه داشته باشند که دولت ترامپ آماده است تا دست به اقداماتی بزند که شاید بتواند با به شکست کشاندن مردم سالاری دینی درایران بتواند برمنابع نفت و گاز خلیج فارس و دریای خزر تسلط کامل پیدا کند.
انگلیس و کودتای 28 مردادماه
همانطور که انگلیس و امریکا در کودتای
28 مردادماه 1332 با هم متحد عمل کردند انتظار می‌رود که دولت متزلزل خانم ترزا می‌دررابطه با اهداف دولت ترامپ در منطقه خلیج فارس و مرتبط با کشورهای حاشیه آن همه گونه همکاری با امریکا را خواهد کرد، اما بعید است دررابطه با برهم زدن برجام با امریکا همکاری کند. اخیرا «دولت انگلیس رسما» تاکید کرد که شرکت ملی نفت ایران می‌تواند درآمدش از سهم فروش گاز میدان «رام» در دریای شمال اسکاتلند که با شرکت نفتی بی‌پی پنجاه درصد مشارکت دارد را مورد بهره‌برداری قرار دهد.
ادامه حمایت اتحادیه اروپا از برجام
امضاء قرارداد اخیر کنسرسیومی به مدیرت توتال فرانسه با شرکت ملی نفت ایران نمایانگر این واقعیت است که اتحادیه اروپا همانطور که بارها تکرار کرده است معتقد است که برجام پابرجاست. دریک گزارش تحلیلی که اخیرا دریک سایت اقتصادی اروپایی منتشر شده است این واقعیت مورد تاکید قرار گرفته است که از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و پدیده مردم سالاری که امام خمینی (ره) به آن تاکید داشت: «میزان رای ملت است» و دربد‌ترین شرایط جنگ تحمیلی انتخابات برای ریاست‌جمهوری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای شهر برگزار می‌شد موجب برهم خوردن نظم حکومتی در منطقه به ویژه خلیج فارس شده است. حاکمان منطقه به‌شدت نگران توسعه نظریه مردم سالاری و به خطرافتادن حکومت شان هستند. این نگرانی آنها را کشورهای غربی درک می‌کنند و سعی دارند با حمایت‌های لفظی، نظامی و غیره از ترس و نگرانی آنها کاسته شود.
نقش ایران در بازار جهانی انرژی
چنانچه بتوان اقدام برای یک کودتای نظامی درایران توسط امریکا را با تحریم‌های اقتصادی و نفتی مقایسه کنیم می‌توان گفت که امریکا درطول چهل سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران بارها دست به اقداماتی مشابه کودتای نظامی زده و شکست خورده است. بدون تردید منافع اقتصادی آنهایی که برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران تلاش می‌کنند و سعی دارند که برجام شکست بخورد دانسته یا ندانسته با سیاست‌های امریکا و حاکمان درکشورهای حاشیه خلیج فارس همراهی می‌کنند. زیرا، قیمت نفت خام بدلیل خروج ایران از بازارهای جهانی افزایش خواهد یافت و تورم که موجب پول‌دار شدن پولدار‌ها و فقیر شدن کم درآمد‌ها درایران خواهد بود، بازخواهد گشت. رشد اقتصادی درایران منفی خواهد شد و به تعداد بیکاران نیز افزوده خواهد شد.
بانک جهانی تخمین زده است که درصورت موفقیت ایران برای حضورفعال و تعریف جایگاه‌اش در اقتصاد جهانی ایران می‌تواند با جلب و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی روزانه حدود یک میلیون بشکه نفت خام بیشتر به بازار جهانی عرضه و حدود 10 دلار درهربشکه درقیمت‌ها ایفای نقش داشته باشد. اجرایی شدن و به نتیجه مطلوب رسیدن برجام بنظرکارشناسان اقتصادی با توجه به گزارش بانک جهانی موجب رشد اقتصادی سالانه پنج درصدی درایران می‌شود. همین کارشناسان به استناد گزارش بانک جهانی می‌گویند پس از توافق برجام ایران توانسته است بیش از 17 میلیارد دلار پول هایی که در معاملات دوجانبه با برخی از شرکای تجاری خارجی‌اش در دولت نهم ودهم غیرقابل وصول اعلام شده بود را پس بگیرد. اینک با امضاء قرارداد فاز 11 پارس جنوبی و اجرایی شدن و افتتاح طرح‌های پارس جنوبی بطور قطع و یقین ایران در منطقه و بازار انرژی جهانی نقش مهم تامین امنیت عرضه انرژی به مصرف‌کنندگان بیش از هرزمان ایفا خواهد کرد. نهایتا نمایندگان مجلس شورای اسلامی که مشغول بررسی و رای اعتماد به وزیر نفت و وزیر نیرو هستند بنظر من باید بدانند که درشرایط فعلی باید تلاش کرد تا اقدامات دولت ترامپ برای تحریم‌های اقتصادی و برهم زدن برجام که نوعی اقدام شبیه کودتای 28 مردادماه 1332 می‌توان تفسیر کرد، شکست بخورد. رای اعتماد به مهندس زنگنه برای وزارت نفت و مهندس بی‌طرف برای وزارت نیرو اقدامی برای خنثی‌سازی تلاش‌های دولت ترامپ در این راستا خواهد بود.
