شعار محیط‌زیستی دولت؛ واقعیت یا ادعا؟
صادق پناهی
عضو شورای هماهنگی شبکه ملی محیط‌زیست
اگرچه حسن روحانی روز سیزدهم مرداد سال 92 و در مراسم تنفیذ خود حتی یک بار نیز از کلمه محیط‌زیست استفاده نکرد و هیچ اشاره غیر مستقیمی نیز به این حوزه نداشت، با این حال طی 4سال حضور در راس قوه مجریه همواره از عبارت محیط‌زیستی‌ترین دولت پس از انقلاب برای دولت یازدهم استفاده کرد.
شعارهای محیط‌زیستی یکی از مهم‌ترین وعده‌های روحانی در سخنرانی‌های انتخاباتی بود. به همین جهت نیز چهارده روز پس از آغاز فعالیت و در نخستین جلسه هیات دولت توجه به احیای دریاچه ارومیه را در دستور کار دولت خود قرار داد. از طرفی جلب مشارکت‌های مردمی و تلاش برای بهره‌گیری از ظرفیت تشکل‌های غیر دولتی یکی از موارد شاخصی است که به عنوان نقاط قوت دولت تدبیر و امید یاد می‌شود.
توجه به مسائل محیط‌زیستی که پیشتر تا این حد جدی گرفته نشده بود تا جایی پیش رفت که در پیام نوروزی سال سوم روحانی با جایگزینی نارنج به جای ماهی قرمز سفره هفت سین در معرض دید میلیون‌ها ایرانی قرار گرفت. با این حال از حیث عمومی کردن محیط‌زیست ثمربخش‌ترین کاری که از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست انجام گرفت قرار گرفتن نقش یوز روی پیراهن تیم ملی در مسابقات جام جهانی 2014 آفریقای جنوبی بود که لزوم حفظ طبیعت را در گستره بینندگان پرشمار این رویداد مهم جهانی قرار داد.
اما سوالی که مطرح می‌شود این است که تا چه اندازه می‌توان این ادعا یعنی یدک کشیدن عنوان محیط‌زیستی‌ترین دولت در میان تمام دولت‌های پس از انقلاب را که رییس‌جمهور در مراسم اعطای جایزه ملی محیط‌زیست مطرح کرد تایید کرد؟
مطالعه پیوست‌های محیط‌زیستی پروژه‌های عمده‌یی که طی 4سال گذشته در کشور مجوز آغاز گرفتند و نگرفتند می‌توان مفید فایده باشد که از جمله آنها می‌توان به غایله آشوراده به عنوان یک نمونه شاخص اشاره کرد.
برای مقایسه عملکرد دولت یازدهم باید کارنامه ده دولت پیش از آن و به خصوص دولت دهم را به صورت خاص مورد بررسی قرار داد تا بتوان به یک تحلیل منصفانه دست یافت، آن هم در شرایطی که عملکرد محیط‌زیستی کشور در ترازوی مقایسه با سایر کشورهای جهان نیز قابل ارزیابی است.
سقوط از رتبه 69 در سال 2008 به رتبه 114 در سال پایانی دولت دهم خود به خوبی نشان می‌دهد وضعیت محیط‌زیست کشور در دولت محمود احمدی‌نژاد نه تنها مطلوب نبوده که به نوعی رویکردی ضد محیط‌زیست بوده است.
نگاه توسعه محور بدون توجه به مولفه‌های حیات سرزمینی شاه بیت مرثیه‌یی بود که از دل آن هزاران بحران محیط‌زیستی از فاجعه سد گتوند تا آمدن طرح‌های انتقال آب از دریای خزر به سمنان روی میز تصمیم‌گیران کشور قرار گرفت.
آنچه می‌توان گفت اینکه حسن روحانی برخلاف سلف خود محمود احمدی‌نژاد نمره قابل قبولی را در بخش محیط‌زیست از آن خود کرده است حال آنکه کارنامه دولت دهم اساسا قابل دفاع هم نیست. بدین معنی که شاید عملکرد به ظاهر درخشان دولت یازدهم به جهت عمق بی‌توجهی باشد که در دولت دهم نسبت به محیط‌زیست صورت گرفت.
اما بالا بودن سطح توقع افکار عمومی مانع از آن نمی‌شود که انتظارات از دولت یازدهم بیش از اینها نبوده باشد.
هر چند شخص معصومه ابتکار در دیدار با نمایندگان استان تهران پاسخ این سوال را بدین مضمون مطرح کرد که حل معضلات زیست محیطی راه‌حل کوتاه ندارند.
مسله اساسی اینجاست که اگر به واقع دولت گذشته محیط‌زیستی‌ترین دولت پس از انقلاب بود چرا فرصت کافی برای تکمیل سیاست‌های اتخاذ شده به سکاندار حوزه محیط‌زیست داده نشد؟
این روزها و در شرایطی که پازل مدیریتی دولت دوازدهم در حال تکمیل است حضور عیسی کلانتری وزیر اسبق کشاورزی در پارک پردیسان داغ‌ترین خبر برای فعالان محیط‌زیست است.
مردی که خود یکی از کسانی بوده که در سیاست‌های غلط مغایر با محیط‌زیست دهه هفتاد نقش داشته و بابت آن عذرخواهی هم کرده است.
اینگونه به نظر می‌رسد که اقدامات دولت یازدهم در حوزه محیط‌زیست با وجود دلگرمی برای فعالان این عرصه پس از هشت سال سیاه دولت محمود احمدی‌نژاد برای ادعای‌ترین هنوز کافی نبوده است.
اما آنچه روشن است تغییر رییس سازمان با کارنامه گذشته رییس فعلی و با وجود همه انتقاداتی که می‌توان به رییس قبلی وارد ساخت همه نگاه‌ها را نسبت به با برنامه بودن حسن روحانی در عرصه محیط‌زیست با تردید مواجه می‌کند.
