خانه‌تکانی در وزارت بهداشت
گروه اقتصاد اجتماعی|
جمعه، سی‌ام دی‌ماه 95، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با انتشار اطلاعیه‌یی از تعلیق موقت قرارداد خود با سازمان تامین اجتماعی خبر داد و اعلام کرد که تعرفه‌های درمانی برخی بیمارستان‌های دولتی اصفهان از روز دوم بهمن‌ماه، برای بیماران غیراورژانسی و کلینیک ویژه با قیمت آزاد محاسبه می‌شود. سبب این تصمیم رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، افزایش بدهی‌های سازمان تامین اجتماعی به بیمارستان‌های زیرمجموعه این دانشگاه و نبود چشم‌اندازی روشن برای پرداخت آنها بود. او همان زمان، در توضیح این تصمیم گفت: «این برنامه در هفته اول بهمن در چهار بیمارستان الزهرا(س)، امین، چمران و فیض‌اصفهان آغاز می‌شود و در صورتی که مطالبات از سوی سازمان تامین اجتماعی پرداخت نشود، از نهم بهمن تمام بیمارستان‌های شهر اصفهان این برنامه را اجرا خواهند کرد و درصورت تداوم این امر، بیمارستان‌های دیگر استان هم از هفته سوم بهمن این اقدام را اجرایی می‌کنند.»
رییس آن روزهای دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، غلامرضا اصغری بود. او دیروز و یک روز پس از اینکه طاهره چنگیز در این دانشگاه جایگزین او شده بود، با حکم وزیر بهداشت، بر کرسی معاونت وزیر و ریاست سازمان غذا و دارو نشست تا وزیر بهداشت، در هفته نخست پس از کسب اعتماد مجلس، پیامی روشن به وزارت رفاه، سازمان تامین اجتماعی و شرکای اجتماعی دیگر طرح تحول سلامت فرستاده باشد. این اما، تنها تغییر دیروز وزارت بهداشت نبود. تعادل در این گزارش، تغییرات تازه وزیر بهداشت در ترکیب معاونانش و سرنوشت احتمالی طرح تحول سلامت در دولت دوازدهم را بررسی می‌کند.
پرده نخست
قصه طرح تحول سلامت، همچون قصه یک نمایش سه پرده‌یی، در آن اردیبهشت سال 92، شیرین آغاز شد. قصه پرده اول، قصه وصل شرکای طرح بود؛ وزارت بهداشت، وزارت رفاه، سازمان تامین اجتماعی و سازمان برنامه و بودجه. آن روزها، موعد پرداخت مطالبات، به کوتاهترین زمانش در تاریخ نظام سلامت ایران رسیده بود؛ به کمتر از 60 روز. پرداختی از جیب مردم به زیر ده درصد رسیده بود، تعرفه خدمات پزشکی هم به عدد واقعی‌اش نزدیک‌تر شده و مزدها هم، سر وقت پرداخت می‌شد.
ماه عسل طرح تحول اما، کمی زود، از آخرین روزهای سال 94، به پایان رسید تا قصه، به پرده دومش برسد؛ به پرده گره‌افکنی. تعرفه‌های پزشکی باز افزایش یافتند و از پی آن، تعهدات بیمه‌ها بیشتر شد و اینچنین، تاخیر در پرداخت مطالبات بیمارستان‌ها و داروخانه فزونی گرفت. بیمه‌ها مبتلا به بحران بدهی شدند. گره‌ها، یک به یک و از پس هم، افتادند در دل نخ تسبیح طرح تحول سلامت؛ در دل «اعتبار»هایی که مشخص شد ناپایدار بوده‌اند و تکیه به آنها از روز نخست خطا بوده است. آن روزها، بسیاری طرح تحول سلامت را محکوم به مرگ و شکست خواندند و از ضرورت توقف هرچه زودتر آن گفتند. شرکای طرح، هر روز از هم دورتر شدند، تا در آخرین روزهای سال 95، تردیدها سراغ وزیر بهداشت را بگیرند و او از بی‌میلی‌اش به ادامه کار در دولت دوازدهم بگوید. رییس‌جمهوری اما، بهار امسال در نشست سالانه شورای عالی سلامت، از اطمینانش به ادامه حضور قاضی زاده، در دولت احتمالی آینده‌اش گفت و اعلام کرد «طرح تحول سلامت زنده است.»
با وجود این، تردیدهای قاضی‌زاده هاشمی، تا هفته دوم مرداد هم ادامه داشت؛ آنجا که او شرط حضورش را دولت دوازدهم، همکاری و «عملکرد مناسب» شرکای اجتماعی طرح تحول خواند. با این همه، رفتن فهرست وزیران پیشنهادی رییس‌جمهوری به مجلس نقطه پایانی شد بر تردیدهای آقای وزیر؛ آن هم در شرایطی که وزیر رفاه، رییس سازمان برنامه و بودجه و مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی هم، همچون خود
قاضی‌زاده، در جایگاهشان ابقا شدند.
فصل تغییرات
تحلیل‌های نخستین از ابقای مدیران نهادهای شریک در طرح تحول سلامت، با توجه به آخرین سخنان قاضی‌زاده پیرامون ادامه حضورش، از توافق و تفاهمی گفتند که گویا عاقبت بر سر چگونگی ادامه این طرح، میان شرکای آن، به دست آمده است. با این همه و هرچند او، دیروز در حاشیه جلسه هیات دولت، از انتظار وزارتخانه تحت مدیریتش برای «مشخص شدن سیاست‌های کلی دولت دوازدهم» گفت، از روشن شدن اینکه «واقعا منابع چه مقدار است»، اما دیروز و همزمان با روز پزشک، او چهار حکمی را ابلاغ که کرد تا اینگونه به نظر برسد که تکلیف سیاست‌های کلی وزارتخانه‌اش، دست کم برای او روشن است. چه اینکه او، عصر دیروز نخستین رییس دانشگاه معترض به انباشت بدهی‌های تامین اجتماعی، پیش از دانشگاه‌های مازندران، گیلان و قزوین، را جانشین رسول دیناروند در سازمان غذا و دارو کرد. غلامرضا اصغری، رییس پیشین دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، متخصص گیاهان دارویی، در زمینه تحقیقاتی تولید متابولیت‌های ثانویه دارویی از طریق کشت سلولی گیاهی و عضو هیات علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و استاد گروه فارماکوگنوزی داروسازی است و پیش از سال 92 و انتصاب در جایگاه رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، نزدیک به بیست سال، در چند جایگاهی معاونتی این دانشگاه حضور داشت.
وزیر بهداشت همچنین، دیروز سه معاون دیگرش را هم تغییر داد تا مهره‌هایی تازه نفس را برای اجرای دور دوم طرح تحول نظام سلامت معرفی کند. او البته پیشتر هم از تغییرات گسترده در این وزارتخانه خبر داده بود. قاضی‌زاده هاشمی، جز رییس سازمان غذا و دارو، در احکامی جداگانه، معاونان جدید بهداشت، برنامهریزی راهبری و هماهنگی وزارت بهداشت را معرفی کرد. در این احکام علی‌اکبر حق دوست به عنوان معاون برنامهریزی راهبردی و هماهنگی این وزارتخانه منصوب شد. او پیشتر استاد دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کرمان بود و اکنون هم، با حفظ سمت سرپرستی دانشگاه علوم پزشکی کرمان را نیز برعهده گرفته است. کارکنان چند بیمارستان کرمان در دوران ریاست او بر دانشگاه علوم پزشکی این استان، در اعتراض به پرداخت نشدن معوقاتشان، از جمله کارانه و اضافه کار، دست به تجمع در سازمان مرکزی دانشگاه علوم پزشکی کرمان زدند.
قاضی‌زاده همچنین علیرضا رییسی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، را جایگزین علی‌اکبر سیاری، معاون بهداشت پیشین این وزارتخانه کرد. او نیز با حفظ سمت در حال حاضر سرپرست دانشگاه علوم پزشکی کرمان شده است. در حکمی دیگر هم محمد آقاجانی به عنوان سرپرست دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی منصوب شد. او در دولت یازدهم، معاونت درمان وزارت بهداشت بود و اکنون هم، با حفظ سمت، حکم انتصاب جدیدش را گرفته است. در این میان رسول دیناروند، معاون پیشین سازمان غذا و دارو و علی‌اکبر سیاری، معاون پیشین بهداشت، به عنوان مشاوران وزیر بهداشت انتخاب شدند. با صرف نظر از احکام مشاوران تازه وزیر بهداشت که ممکن است تشریفاتی به نظر برسند، ویژگی مشترک مدیران منصوب جدید، ایستادگی آنان در جایگاه پیشین، در برابر تاخیرهای سازمان تامین اجتماعی در پرداخت مطالبات بیمه‌یی است. از دیگر سو یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این تغییرات، کاستن از میانگین سنی معاونان وزیر در دولت دوازدهم است. سرنوشت طرح تحول سلامت، در دولت دوازدهم و با نظر به این تغییرات، چه خواهد بود؟
گام نخست معاون جدید
هرچند به نظر می‌رسد معاونان جدید هنوز کارشان را در جایگاه نو آغاز نکرده‌اند، رییس جدید سازمان غذا و دارو، گام نخستش را در این سازمان، با اعلام خبری خوش برای جامعه تحت پوشش برداشت. چندی پیش اعلام شد که بیمه‌ها 40 هزار میلیارد ریال به شرکت‌های دارویی و تجهیزات پزشکی بدهکارند و این مساله طی ماه‌های اخیر موجب اعتراضات زیادی به ویژه در صاحبان صنایع دارویی شده بود و دست اندرکاران نظام دارویی کشور بارها اعلام کرده‌اند که در صورت ادامه این روند، اقلام دارویی کشور ممکن است با بحران کمبود روبرو شوند. رییس سازمان غذا و دارو اما، در نخستین مصاحبه رسانه‌یی خود، اعلام کرد: بخش عمده‌یی از معضلات اقتصادی چرخه دارویی کشور تا پایان شهریور برطرف؛ و مطالبات صنعت دارو پرداخت خواهد شد.
غلامرضا اصغری ادامه داد: جلساتی با سازمان برنامه و بودجه داشتیم و اعتباراتی برای این امر اختصاص داده شده است که امید است کمکی به صنایع دارویی کشور شود. او رقم اعتبارات اختصاص یافته را اعلام نکرد، اما افزود: برای پذیرفتن مسوولیت جدید خود ارزیابی‌های زیادی از حوزه غذا و داروی کشور انجام دادم که وضعیت دارویی کشور به کدام سمت می‌رود و چه چالش‌هایی دارد و چه برنامه‌هایی باید برای آن طراحی کرد. اصغری گفت: در هفته گذشته، نشست‌های متعددی با دکتر رسول دیناروند رییس پیشین سازمان غذا و دارو و مدیران این سازمان داشتیم و ساعت‌ها مذاکره و پیشنهادات و راه‌حل‌هایی مطرح شد و با اطمینان از اینکه تحولی در نظام دارویی اتفاق خواهد افتاد، این مسوولیت را پذیرفتم.
او افزود: صنعت پخش از بیمارستان‌ها طلبکار است و بیمارستان‌ها از بیمه‌ها طلبکارند و صندوق‌های بیمه باید شارژ شوند بنابراین راه‌حل‌هایی برنامهریزی شده تا پایان هفته آینده و نهایتا تا پایان شهریور، بخش زیادی از مشکلات اقتصادی این چرخه برطرف شود.
اکنون، با نظر به تغییرات تازه در وزارت بهداشت باید منتظر ماند و دید که آغاز کار دولت دوازدهم و مدیران جدیدش، همچون، نخستین گام رییس تازه سازمان غذا و دارو آغاز پرده سوم، یعنی پرده گره گشایی، طرح تحول سلامت خواهد بود، یا مدیران تازه، آنطور که دست‌کم از کارنامه شان بر می‌آید، با افزایش تنش میان وزارت بهداشت و شرکای اجتماعی‌اش، به گره‌های طرح تحول خواهند افزود؟
