درس‌هایی برای صنعت خودروسازی ایران

ادامه از صفحه 8

زمانی که سازندگان نوظهور در فروش خودروهای جدید مشارکت کنند، تامین‌کنندگان (قطعه‌سازان) جدید هم نسبت بیشتری از این بازار و از ارزش کل خودرو را به‌خود اختصاص خواهند داد به‌گونه‌یی که تامین‌کنندگان رده 0.5 (Tiero. 5) به سمت تهیه و تامین زیرسیستم‌های کامل‌تری از خودرو همت می‌گمارند. آنها حتی می‌خواهند با صرف هزینه بیشتر برای خدمات پس از فروش بهتر، جذب بیشتر و در نتیجه نقاط ارتباطی بیشتری با مشتری ایجاد کنند.

در چنین شرایطی بازیگران قدیمی صنعت خودروسازی، زیر فشار مداوم و مستمر کاهش قیمت‌ها و در عین حال افزایش کارآمدی و بازدهی، احساس خطر خواهند کرد و به احتمال زیاد این موضوع منجر به تغییرات اساسی در بازار در حال تکامل و به‌طور کل صنایع مرتبط با روش‌های سفر خواهد شد و حتی ممکن است به تثبیت یا ایجاد شکل‌های جدیدی از همکاری در میان بازیگران فعلی این صنعت منجر گردد.

یکی دیگر از قابلیت‌هایی که به‌واسطه تغییر بازی در صنعت خودروسازی مطرح می‌شود، قابلیت نرم‌افزاری و کاربردهای در حال افزایش آن است. این قابلیت به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های متمایزکننده در صنعت خودروسازی در نظر گرفته می‌شود. کاربردهای نرم‌افزاری برای دامنه وسیعی از ویژگی‌ها و سرویس‌ها شامل سرویس‌های سفر، ایمنی پیشرفته، سرویس‌های بر پایه موقعیت، نرم‌افزارهای درون‌خودرویی و تحلیل‌های از راه دور مورد استفاده قرار می‌گیرد. با رشد فناوری و کاهش هزینه‌ها استقبال مصرف‌کننده‌ها هم رو به افزایش خواهد بود. با توجه به شرایط پیش‌رو، خودروسازان چاره‌یی نخواهند داشت مگر اینکه با اشتراک در فضای جدیدی سفر، متناسب با رویکردهای مشتری و فناوری‌های نوظهور، جایگاه خود را حفظ کنند.

دورنمای هشتم: بازیگران قدیمی صنعت خودروسازی روی کل پروسه تولید، تمرکز و توجه دارند در حالی که بازیگران جدید تنها در بخش کوچکی از زنجیره ارزش فعال هستند.

تازه‌واردین به صنعت خودرو تنها بخش‌های خاصی از زنجیره ارزش (نظیر طراحی، نوآوری محصول در قالب سخت‌افزار و نرم‌افزار و خدمات) را که از نظر اقتصادی از جذابیت بیشتری برخوردار هستند، هدف قرار می‌دهند. انتظار می‌رود بازیگران جدید (شرکت‌های با فناوری و نقدینگی بالا) از دگرگونی‌های کنونی سود برده و از رقبای خود پیشی گیرند.

 باید‌های آینده‌نگری در صنعت خودروسازی

مهم‌ترین موضوعی که در ارتباط با آینده‌نگری در صنعت خودروسازی مطرح می‌شود طرح‌ریزی اولویت‌های استراتژیک بازیگران صنعت خودروسازی برای مواجهه با شرایط جدید است.

با توجه به مواردی که در متن ارائه شد فعالان صنعت خودروسازی نمی‌توانند با قطعیت آینده این صنعت را پیش‌بینی کنند، اما تحولات غیرقابل اجتنابی در آینده صنعت خودرو رخ خواهد داد که نیاز است فعالان فعلی این صنعت، استراتژی‌های مناسب و کارآ برای مواجهه و تبدیل آن به فرصت، تدوین کنند. ازاین‌رو، اجرای روش استراتژیک چهارگانه زیر ضروری به‌نظر می‌رسد:

 مقاوم‌سازی در برابر عدم قطعیت‌ها (عدم اطمینان‌ها)

موفقیت در سال 2030 نیازمند پیش‌بینی سریع‌تر روندهای بازار و طراحی مدل‌های تجاری متناسب با روش‌های جدید سفر براساس ترجیحات مشتریان و شرایط اقتصادی، توسط بازیگران صنعت خودروسازی است. بدین منظور نیاز است یک تحلیل پویا از اولویت مشتری و همچنین آگاهی از نوع شهرها و ساختار آنها انجام شود. همچنین نیاز است توجه ویژه‌یی به تغییرات جمعیتی و به‌طور مشخص افزایش شهرنشینی و نوسانات اقتصادهای نوظهور انجام گیرد. همه موارد فوق به عنوان مواردی که پیش‌بینی فروش را مشکل می‌کند، مطرح هستند طرح‌ریزی سناریوهای پیشرفته و چابک، نیازمندمدل‌های تجاری جذاب با اندازه جدید است.

 مشارکت‌های جدید

با توجه به روند تحول رقابت‌های انفرادی (غیرمشارکتی) به مدل‌های رقابتی جدید، نیاز است همه تامین‌کنندگان، خودروسازان و ارائه‌دهندگان خدمات پس از فروش با تغییر رویکرد به سمت مشارکت بیشتر در کارها سوق داده شوند. آنها نیازمند رسیدن به سود، با مشارکت در هزینه‌های فناوری خودروهای خودران، برقی و زیرساخت‌های ضروری هستند. این همکاری نیازمند حمایت دولت‌ها در توسعه هماهنگی و سازماندهی برای روش‌های جدید سفر اشتراکی است.

 سازگاری سازمانی

از آنجا که کل صنعت خودروسازی تحت تاثیر چهار محور کلیدی است، بازیگران این صنعت ملزم به سازگاری سازمانی با استفاده از امکانات همکاری داخلی هستند. فرآیندهای داخلی به عنوان نرم‌افزار قدرتمند برای مدل‌های جدید تجاری و خلاقانه مطرح هستند. این امر مستلزم تصمیم‌گیری‌های استراتژیک در مورد نحوه اخذ تخصص لازم، براساس استخدام نیروهای داخلی یا برون‌سپاری به فروشندگان خارجی قابل انجام است.

 تغییر رویکرد در ارزش‌گذاری

خودروسازان برای حفظ سهم خود از سود خودرو، نیاز به یافتن استراتژی‌های مناسب برای تمایز محصولات و خدماتشان دارند این بدین معنی است که ارزش‌گذاری از «ارائه‌دهنده سخت‌افزار» به «ارائه‌دهنده خدمات یکپارچه سفر» تغییر می‌کند.

آینده صنعت خودرو اگرچه با چالش‌های جدیدی همراه خواهد بود، اما فرصت‌های نوینی را هم ایجاد می‌کند. برای بهره‌مندی بهینه از تحولات پیش‌رو در این صنعت، بازیگران فعلی باید در تصمیم‌گیری‌های اساسی و استراتژیک خود از چهار محور کلیدی استفاده کنند. با بهره‌گیری از این روش نه‌تنها صنعت خودرو رو به حالت افول نمی‌رود؛ که در واقع لحظات درخشان آن هنوز در راه است.

3-  درس‌هایی برای صنعت خودروسازی ایران

در مواجهه با تغییرات و در جهت همسو شدن با مسیر تکاملی صنعت خودرو، ضروری است موارد زیر در صنعت خودروسازی ایران مورد توجه قرار گیرند:

کسب آمادگی به‌منظور همسو شدن با تغییرات بازار

بازار خودرو در آینده نزدیک با ظهور مدل‌های جدید کسب‌وکار مانند خودروهای خودران و مجموعه خودروهای برقی، با تحولاتی جدی مواجه خواهد شد، لذا ضروری است خودروسازان اولویت‌های مشتریان را به‌دقت تحلیل کرده و به تغییر ساختار جمعیتی و تاثیر آن بر چشم‌انداز فروش خودرو توجه کنند.

خودروسازان ایرانی می‌توانند از طریق انعقاد قراردادهای سرمایه‌گذاری مشترک با خودروسازان مطرح جهان (به شرط انتقال فناوری‌های نوین)، خود را با این تغییرات همراه سازند و با دستیابی به تعمیق توانمندی‌های طراحی و تولیدی داخلی، تغییر پلتفرم را در برنامه‌های آتی خود لحاظ کنند.

 ب) تقویت صنایع مرتبط و تجهیز شبکه تامین به‌منظور حداقل‌سازی هزینه تدارک عوامل

توجه به صنایعی همچون باتری‌های جدید و تجهیز آنها به دانش روز، می‌تواند دستاوردهای قابل توجهی در زمینه توانمندسازی خودروهای برقی در داخل ایفا نماید. ضمن آنکه ساماندهی بخش قطعه‌سازی و به‌روزرسانی استانداردهای حاکم در آن بخش، انگیزه بیشتری برای مشارکت طرف‌های خارجی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های ساخت داخل در فرآیند سرمایه‌گذاری مشترک به وجود می‌آورد.

 ج) افزایش درجه انعطاف‌پذیری با تمرکز بر امور تحقیق و توسعه، طراحی مهندسی و توسعه سیستم‌های نرم‌افزاری

فعالان صنعت باید با هدف انتفاع از دگرگونی‌های نوین نسبت به انطباق سازمانی با این تحولات اقدام نموده و مواردی همچون به‌روزرسانی سیستم نرم‌افزاری، جذب نیروهای متخصص و به‌کارگیری مدل‌های جدید تحقیق و توسعه را در دستور کار خود قرار دهند.

د) تنوع‌بخشی خدمات پس از فروش در طول چرخه عمر محصول

حفظ سهم بازار و بهره‌مندی از فرصت‌های سودآور مستلزم تغییر جایگاه بنگاه از تامین‌کننده سخت‌افزار به ارائه‌دهنده خدمات یکپارچه مسافرت شهری است. خودروسازان باید همانند شرکت‌های نرم‌افزاری، رضایتمندی مشتری در طول چرخه عمر محصول را تضمین کنند.

 پیشنهاد

با توجه به هشت دورنمای صنعت خودروسازی در افق 2030، ضروری است بازیگران فعلی صنعت خودروسازی ایران به ایجاد زیرساخت و طراحی استراتژی‌های تصمیم‌گیری جدید برای ترسیم آینده صنعت خودروسازی با لحاظ عدم قطعیت‌ها، قدرت و نفوذ شرکا، اصلاح و تطبیق سازمان بنگاهی و تغییر رویکرد ارزش‌گذاری در صنعت خودروسازی اهتمام ورزند. بنابراین لازم است استراتژی صنعت خودرو ایران با تمرکز بر عواملی همچون تغییرات بازار خودرو و ورود بازیگران جدید، تمرکز بر امور تحقیق و توسعه، طراحی مهندسی و توسعه سیستم‌های نرم‌افزاری، تقویت صنایع مرتبط و تجهیز شبکه تامین و تنوع‌بخشی خدمات پس از فروش در طول چرخه عمر محصول، تهیه و تدوین شود.

همچنین پیشنهاد می‌شود خودروسازان داخلی با نگاهی آینده‌نگرانه در قالب دو برنامه کوتاه‌مدت و میان‌مدت، ابتدا در برنامه کوتاه‌مدت، با توجه به اینکه بستر نرم‌افزاری اولیه روش‌های اشتراک سفر (همچون اسنپ و تپسی) در کشور فراهم شده است نسبت به طراحی سخت‌افزاری خودروهایی با رویکرد اشتراکی سفر و با کاربری ویژه همچون سرویس‌های ایاب و ذهاب به محل کار، خرید، تفریحی و... اهتمام ورزند. در گام دوم و در قالب برنامه میان‌مدت با همکاری شرکت‌های نرم‌افزاری داخلی یا خارجی (در قالب همکاری مشترک)، زمینه ورود به عرصه جدید صنعت خودروسازی جهانی را فراهم کند.