پایداری تورم در کانال دورقمی

گروه اقتصادکلان|

نرخ تورم مردادماه بر اساس سال پایه 95 منتشر شد. بر اساس این آمار متوسط تورم این ماه معادل 10‌درصد اعلام شده است که نسبت به ماه قبل آن به میزان 0.1 واحد ‌درصد کاهش یافته است. مطابق گزارش جدید بانک مرکزی نرخ تورم تیر ماه 10.1‌درصد شده است. بر اساس محاسبه جداول ارقام سال‌های پایه قدیم و جدید تورم متوسط تنها به میزان 0.2 واحد ‌درصد کوچک‌تر شده است که این امر ممکن است به دلایل تغییر نسبت‌های عددی و سبد کالایی باشد. با این حال در بازه زمانی کوتاه و نرخ‌های ماهانه به دلیل صفر شدن (100) واقعی‌تر شده‌اند. بر اساس سال پایه جدید نرخ تورم ماهانه فروردین نسبت به اسفند 7‌درصد رشد داشته است، در حالی که بر اساس سال پایه قدیمی این رقم 1.1‌درصد بوده است.

 تفاوت‌های نرخ در 2سال پایه

بر اساس گزارش بانک مرکزی نرخ تورم نیز در 12ماه منتهی به مردادماه ۱۳۹۶ نسبت به 12ماه منتهی به مردادماه ۱۳۹۵ معادل ۱۰‌درصد شده است. این شاخص در مردادماه ۱۳۹۶ نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) معادل 8.6‌درصد افزایش داشته است.

بانک مرکزی به عنوان یکی از دو نهاد ارزیاب شاخص بهای مصرف‌کننده در کشور تا ماه گذشته (تیر) نرخ تورم را بر حسب سال پایه 1390 محاسبه می‌کرد، اما این سری برای ماه میانی تابستان همان‌طور که مسوولان این بانک اعلام کرده بودند، این شاخص را به‌روزتر و بر اساس سال پایه 95 منتشر کردند. این تغییر سال پایه تفاوتی 0.2واحد درصدی در نرخ تورم متوسط ایجاد کرده که آن هم بنا بر مشاهدات مقایسه‌یی جداول مربوط به دو سال پایه در ماه خرداد نسبت به اردیبهشت ماه 96 رقم خورده است. بدین شرح که بر اساس سال پایه 1390 نرخ تورم متوسط فروردین ماه امسال به 9.5‌درصد و عدد شاخص به 265.6 رسیده بود و در ماه اردیبهشت به 9.8 و رقم شاخص 266.1 افزایش یافت. بنابراین تورم ماهانه اردیبهشت ماه امسال نسبت به فروردین معادل 0.2‌درصد بود. بر اساس این سال پایه نرخ تورم متوسط ماه‌های خرداد و تیر نیز به ترتیب 10.2 و 10.3‌درصد و عدد شاخص آنها 267.3 و 266.9 شد. لذا با توجه به این ارقام تورم ماهانه این دو ماه به ترتیب معادل 0.5 و منفی 0.1‌درصد شده بود. بر اساس اعلام جدید بانک مرکزی بر پایه سال 95 نرخ تورم متوسط فروردین و اردیبهشت معادل 9.5 و 9.8‌درصد شده که کاملا مشابه با سال پایه قدیم شده است. اعداد شاخص هر دو این ماه بر اساس سال پایه جدید 107.1 شده است که نشان‌دهنده تورم ماهانه صفر‌درصد اردیبهشت است. هر چند که بانک مرکزی هنوز اعداد مربوط به تورم ماهانه و نقطه به نقطه ماه‌های سال 96 بر اساس سال پایه جدید را اعلام نکرده اما بر خلاف تورم بدون تغییر ماهانه اردیبهشت، تورم ماهانه فروردین ماه معادل 7.1‌درصد رشد کرده که به نظر می‌رسد این افزایش در سال‌های اخیر بی‌نظیر بوده است. در سال‌های گذشته تورم‌های ماهانه عمدتا پایین‌تر از یک‌درصد رشد می‌کردند. این میزان رشد بر اساس سال پایه جدید نمایان شده چون بر اساس سال پایه قبلی میزان تورم این ماه 1.1‌درصد شده بود. به همین دلیل هم است که کارشناسان همیشه تاکید زیادی بر به‌روز کردن اطلاعات بر پایه سال‌های پایه جدید می‌کنند. سال پایه جدیدتر تغییرات را در نسبتی نزدیک‌تر می‌سنجد. بدین معنی که درست است که شاخص بهای مصرف‌کننده تغییرات ماهانه و سالانه و 24 ماه را همواره در هر ماه محاسبه می‌کند اما همه اینها با استفاده از یک سال پایه به عنوان نقطه شروع و صفر قیمت‌ها انجام می‌شود، لذا هرقدر سال پایه دورتر باشد، عدد شاخص بزرگ‌تر و به این ترتیب نسبت‌ها در بازه‌های زمانی کوچک‌تر کمتر به نظر می‌رسند. یکی دیگر از دلایلی که کارشناسان برای این جدیدتر کردن سال پایه عنوان می‌کنند، تغییرات رفتار مصرف‌کننده‌ها یا تغییر سبد کالا از سوی خانوارهاست. برای توضیح این منظور بهتر است، ابتدا توضیحی اجمالی از نحوه محاسبه شاخص قیمت مصرف‌کننده ارائه دهیم. این شاخص در واقع متوسط تغییرات قیمت یک سبد متشکل از کالاها و خدمات است که توسط مصرف‌کنندگان خریداری شده است. به بیان دیگر این شاخص (CPI) تجزیه و تحلیلی از سطح مخارج مصرف‌‌کننده برای خرید یک مجموعه از سبد کالاها و خدمات است و بر اساس مقدار شاخص شروع از 100 ارزیابی می‌شود. اگر شاخص بهای مصرف‌‌کننده برای دوره جاری 112 باشد، نشان‌دهنده این است که در حال حاضر برای خرید سبد کالا، 12‌درصد بیشتر از زمانی که شاخص 100 بود، باید پرداخت شود. با مقایسه داده‌های ماهانه شاخص تورم مصرف‌‌کننده، به آسانی می‌توان تغییرات در قدرت خرید مصرف‌‌کننده از ماهی به ماه دیگر را تشخیص داد. با توجه به این توضیحات وقتی خانواده‌ها به دلیل تغییرات قیمتی بازار مصرف خود را از یک کالای گران‌قیمت به یک کالای ارزان‌تر مشابه تغییر دهند دیگر شاخص قدیمی مصرف‌کننده که سبد کالایی مشخصی را برای خانوارها در نظر گرفته است، نمی‌تواند توضیح‌دهنده درستی از تغییر قیمت‌ها باشد. بر همین اساس همراه با تغییر سال پایه، سبد مصرفی خانوارها و میزان اهمیت آنها (وزن) را نیز به‌روز می‌کنند.

همان‌طور که گفته شد، تفاوت ارقام در نرخ تورم متوسط بانک مرکزی بر اساس دو سال پایه مختلف تنها 0.2 واحد ‌درصد است که آن هم در نرخ متوسط خرداد نسبت به اردیبهشت شکل گرفته است. نرخ تورم 12ماهه فروردین و اردیبهشت بر اساس هر دو سال پایه معادل 9.5 و 9.8‌درصد اعلام شده است اما در خرداد این دو رقم از یکدیگر جدا می‌شوند و بر اساس سال پایه سال قدیمی معادل 10.2‌درصد و مطابق اعلام جدید 10‌درصد محاسبه شده است. اما این نرخ در ماه بعد رفتاری مشابه دارند و به هر یک یک‌دهم‌درصد اضافه می‌شود و نرخ قدیمی به 10.3 و جدید به 10.1‌درصد رسید. بانک مرکزی اعلام مربوط به مرداد را تنها بر اساس سال پایه جدید اعلام کرده که بر اساس آن نرخ تورم به 10‌درصد رسیده است. بر اساس این آمار رشد قیمت ماهانه مرداد نیز به میزان 0.2‌درصد بوده است، بدین معنی که عدد شاخص از 107.5 به 107.7 رسیده است.

 نرخ منفی گروه خوراکی‌ها

بانک مرکزی همراه با اعلام شاخص کل بهای مصرف‌کننده، جزئیاتی نیز راجع به تغییر قیمت گروه‌های مختلف تشکیل‌دهنده آن ارائه کرده است. این جزئیات شامل 12 گروه اصلی و 2 گروه فرعی می‌شود که سرجمع و با احتساب ضریب اهمیت آنها نرخ تورم کل را رقم می‌زنند. بر اساس این آمار با اینکه در ماه میانی تابستان گروه خوراکی‌ها بیشترین تورم نقطه به نقطه (معادل 11.7درصد) را داشته است، اما تورم ماهانه این گروه منفی 1.1‌درصد شده است که نسبت به دیگر گروه‌ها بیشترین افت قیمت محسوب می‌شود. کمترین افزایش تورم نقطه به نقطه هم مربوط به گروه دخانیات می‌شود که به میزان 0.4‌درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل رشد کرده است. تورم ماهانه این گروه معادل صفر‌درصد شده است.