از رفع تحریم‌های حمل و نقل و نفتی تا تحریم‌های امریکایی

   گزارش 6ماهه دوم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس درباره روند اجرای برجام صبح دیروز در صحن علنی مجلس قرائت شد.

این گزارش که دومین گزارش 6ماهه دوم این کمیسیون مبتنی بر تبصره یک قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام مصوب 21 مهر 1394 مجلس است، توسط سیدحسین نقوی‌حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در صحن علنی قرائت شد. این گزارش با اشاره به تاریخچه برجام و منابع مطالعاتی آن آورده است که جمهوری اسلامی ایران بنا به گواهی و تایید مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تمام تعهدات هسته‌یی خود وفق برجام عمل کرده است که به اهم موارد این تعهدات که قبل از اجرای برجام و برای زمینه‌سازی راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و برای فراهم کردن امکان اجرای برجام و نیز بعد از اجرای برجام، انجام شده است، به اختصار اشاره می‌شود:

1. اقدامات شفاف‌ساز که در گزارش 6ماهه اول به تفصیل بیان شد.

2. خارج کردن مخزن (Calandria) راکتوآر چهل مگاواتی آب سنگین اراک و مسدود کردن حفره‌های مخزن با بتون، به گونه‌یی که امکان مورد استفاده قرار گرفتن مجدد آن وجود نداشته باشد.

3. کاهش ماشین‌های غنی‌سازی موسوم بسانتریفیوژ در سایت نطنز از حدود 19 هزار دستگاه (9000 فعال و 10 هزار غیر فعال) به 5010 دستگاه در قالب 30 آبشار، هر یک به ظرفیت 168 سانتریفیوژ و جمع‌آوری و انبار کردن سایر دستگاه‌ها.

4. پذیرش و اجرای تعهد و شرط جایگزینی مورد به مورد ماشین‌های غنی‌سازی IRL با همان نوع در صورت استهلاک یا خرابی ماشین‌های فعال.

5. توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم بالاتر از 3.67 درصد (قبل از مذاکرات منتهی به برجام تا سطح 20 درصد غنی‌سازی انجام می‌گرفت).

6. کاهش 2700 ماشین غنی‌سازی سایت فوردو به تعداد 1044 دستگاه در قالب 6 آبشار در یک بال و جمع‌آوری و انبار کردن مابقی ماشین‌های غنی‌سازی.

7. قطع تزریق گاز هگزافلوراید اورانیوم (U.F.6) به کلیه ماشین‌های غنی‌سازی باقی مانده در فردو و صرفا چرخش دو زنجیره بدون تزریق گاز.

8. تغییر کاربری سایت غنی‌سازی فوردو و تبدیل آن به مرکز فعالیت تحقیقات هسته‌یی برای جداسازی ایزوتوپ‌های پایدار با همکاری روسیه.

9. تحویل و مبادله ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده با کیک زرد.

10. اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی.

11. پذیرش سطوح مختلف محدودیت‌های تعیین شده برای برنامه صلح آمیز هسته‌یی کشور طبق برجام، برای مدت 8 تا 15 سال و برخی نظارت‌ها تا 25 سال، برای عادی‌سازی پرونده هسته‌ای.

بنا بر این گزارش ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، عضویت معاهده، «ان. پی. تی» را پذیرفته است و بدین لحاظ می‌تواند بر اساس آن از کلیه حقوق، امتیازات، فناوری‌ها و فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌یی بهره‌مند شود. لکن قدرت‌های استکباری و نظام سلطه برای جلوگیری از این حقوق مشروع ایران، تحریم‌های متنوع و گسترده‌یی را علیه ایران اسلامی وضع کرده و به اجرا گذاشتند. با پذیرش برجام، حقوق هسته‌یی ایران با برخی محدودیت‌های موقت و چندین ساله، به رسمیت شناخته شد که بخشی از دستاوردهای برجام در این حوزه به شرح ذیل است:

1. به رسمیت شناخته شدن برنامه صلح‌آمیز هسته‌یی ایران، به شمول غنی‌سازی اورانیوم و ساخت راکتور آب سنگین.

2. تداوم برنامه صلح‌آمیز کشورمان در ابعادی به لحاظ بعضی محدودیت‌ها و نظارت‌های ویژه.

3. مختومه شدن پرونده مربوط به اتهامات بی‌اساس علیه جمهوری اسلامی ایران در خصوص وجود «ابعاد احتمالی نظامی» در فعالیت‌های هسته‌یی کشورمان.

4. جلب موافقت برای بازطراحی و بهینه‌سازی راکتور 40 مگاواتی آب سنگین اراک و تبدل آن به راکتور مدرن با ماهیت آب سنگین. طبق اعلام سازمان انرژی اتمی ایران، مراحل بازطراحی مفهومی راکتور توسط متخصصان کشورمان به پایان رسیده و قرارداد مشاوره بازطراحی با چین در اردیبهشت 1396 با ملحوظ شدن کلیه ملاحظات سازمان انرژی اتمی ایران امضا شده است.

5. حفظ و فعال نگهداشتن کارخانه تولید آب سنگین اراک با ظرفیت 20 تن در سال و امکان فروش آب سنگین تولیدی مازاد بر سقف مجاز 130 تن (در دوره زمانی اجرای محدودیت‌های پذیرفته شده وفق برجام) در بازارهای جهانی.

6. ادامه غنی‌سازی 3.67 درصد اورانیوم تا سقف مجاز 300 کیلوگرم (در دوره زمانی اجرای محدودیت‌های پذیرفته شده وفق برجام).

7. حفظ برنامه تحقیق و توسعه که از دستاوردهای آن آغاز پروژه گازدهی بسانتریفیوژ راهبردی IR-8 در بهمن ماه سال 1395 بود. گازدهی به این ماشین پیشرفته و قدرتمند با توانی دست کم بیست برابر سانتریفیوژهای موجود IR-1، نقطه عطفی در تحقیق و توسعه غنی‌سازی در ایران به شمار می‌رود.

8. امکان خرید اورانیوم طبیعی و کیک زرد، که طی سال‌های پس از انقلاب اسلامی از فروش آن به ایران به صورت مطلق جلوگیری شده بود. از تاریخ پذیرش برجام تاکنون مجموعا حدود 360 تن کیک زرد وارد کشور شده است.

9. امکان فعالیت در زمینه جداسازی ایزوتوپ‌های پایدار با همکاری روسیه در فوردو.

10. قرارداد با روسیه، کلنگ زنی و شروع به ساخت و احداث دو نیروگاه هسته‌یی در مجتمع هسته‌یی بوشهر به ظرفیت بیش از دو هزار مگاوات.

11. فراهم شدن زمینه و مقدمات همکاری و احتمال مشارکت ایران در پروژه بین‌المللی و هسته‌یی «ایتر».

12. آغاز و گسترش همکاری‌های بین‌المللی در حوزه هسته‌یی با بسیاری از کشورها مانند روسیه، سویس، مجارستان، فرانسه، جمهوری چک، لهستان و اتحادیه اروپا به ویژه در زمینه ایمنی هسته‌یی، مدیریت پسماندهای سوخت و مواجهه با موارد اضطراری؛ از جمله اختصاص مبلغی در حدود پنج میلیون یورو از جانب اتحادیه اروپا به امر تقویت هسته‌یی در کشورمان.

  تحریم‌های رفع شده

درخصوص تحریم‌های رفع شده گزارش کمیسیون امنیت ملی حاکی است که با اجرای برجام، برخی موانع و تحریم‌های هسته‌یی وفق برجام رفع شده است که عبارتند از:

- رفع تحریم‌ها در حوزه نفت، گاز پتروشیمی به شکلی که میانگین صادرات روزانه نفت خام ومیعانات گازی کشور به بیش از دو برابر نسبت به زمان قبل از برجام افزایش داشته است.

- با انعقاد تفاهمنامه‌های متعدد در حوزه توسعه زیرساخت‌های نفت و گاز، زمینه برای عقد قراردادهای بین‌المللی فراهم و برخی از آنها عملیاتی و اجرایی شده است که قدم مناسبی در جهت جذب شرکت‌های بین‌المللی و سرمایه‌گذاری خارجی است.

- در حوزه حمل و نقل پس از برجام زمینه خرید هواپیماهای مسافربری نو از شرکت‌های سازنده فراهم شد که از جمله می‌توان به انعقاد قرارداد خرید 100 فروند ایرباس، 80فروند بویینگ و 20 فروند هواپیمای ATR توسط هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» و امضای قرارداد خرید 30 فروند هواپیمای بویینگ (قابل افزایش تا 60 فروند) توسط شرکت هواپیمایی آسمان اشاره نمود. علاوه بر آن، براساس برجم تحریم70 فروند از هواپیماهای خط هوایی جمهوری اسلامی ایران لغو و زمینه خرید قطعات هواپیما به قیمت رسمی کشورهای سازنده و نیز تعمیر هواپیما با مشارکت کشورهای دیگر و تامین سوخت هواپیما فراهم شده است. شایان ذکر است تاکنون سه فروند هواپیمای ایرباس و 4 فروند هواپیمای ATR تحویل هواپیمایی هما شده است.

- در حوزه کشتیرانی و نفتکش تحریم‌های شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکت ملی نفتکش، اعم از تامین سوخت، دسترسی به بنادر، بیمه و بیمه اتکاریی رفع شده و 143 فروند از کشتی‌های شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و 74 فروند از نفتکش‌های شرکت ملی نفتکش از فهرست تحریم‌ها خارج شده است و شرایط لازم برای خرید، ساخت، تعمیرات و سایر خدمات جانبی در زمینه کشتیرانی و نفتکش، فراهم شده است.

- با برجام زمینه انعقاد تفاهمنامه و انعقاد قرارداد برای گسترش و بهینه‌سازی حمل و نقل هوایی ریلی فراهم و مشکلات تحریمی گذشته مرتفع شده است.

- در حوزه بانکی و مالی، تحولاتی ناشی از برجام به شرح زیر رخ داده است:

* آزادسازی بخش قابل توجهی از وجوه مسدود شده قبل از برجام و دسترسی بانک مرکزی به آن؛

* فراهم شدن امکان دریافت وجوه حاصل از فروش نفت (در حوزه ارزهای غیر از دلار)

* برقراری ارتباط با بانک‌های کوچک دنیا از طریق شبکه بانکی کشور؛

* گشایش اعتبارات اسنادی، ارائه خدمات تجاری، گشایش خطوط اعتباری و تامین بیمه‌های صادراتی؛

* برقراری مجدد سیستم پیام رسانی مالی موسوم به سوییفت؛

* خروج موقت از فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی FATF؛

* بهبود جایگاه ریسک تعامل مالی با ایران از ا7 (بالاترین ریسک) به 6 از سوی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)

- در سایر حوزه‌ها از جمله آب، برق، کشاورزی، دامداری، شیلات، دام و طیور، صنعت و تجارت، ارتباطات و فناوری، محیط‌ زیست، بهداشت و درمان، گشایش‌های خوبی صورت گرفته و زمینه‌های قابل توجهی باری عملیاتی متعدد، تسهیل صادرات و واردات، افزایش قابل ملاحظه تعاملات و مراودات علمی، فنی و تخصصی، صدور ضمانت‌های صادراتی، کاهش هزینه‌های تجاری، تسهیل در مبادلات، دسترسی به اطلاعات و فناوری‌های جدید، و جذب سرمایه‌های خارجی اشاره کرد.

- شکل‌گیری و فعالیت مستمر کانال خردی برجام برای کسب مجوز برای فروش و صدور اقلام خاص مورد نیاز صنایع کشور به ایران. (اگرچه در مواردی مانند مجوز خرید کیک زرد بعضی از اعضا مانند انگلیس با مخالفت بی‌جا و غیرقانونی روند کار با اختلالاتی روبه‌رو می‌شود).

- در چارچوب لغو تحریم‌های مرتبط هسته‌یی وفق برجام، مجموعا تعداد 611 شخص و نهاد ایرانی، به همراه 303 فروند هواپیما، نفتکش و کشتی (مجموعا 914 مورد) همزمان با اجرایی شدن برجام و طی یک سال اخیر، از فهرست سه گانه تحریم‌های هسته‌یی شورای امنیت، امریکا و اتحادیه اروپا خارج شده‌اند.

 تحریم‌های باقیمانده

اما در خصوص تحریم‌های باقیمانده این گزارش می‌گوید:

1) براساس برجام، تعداد 238 شخص و نهاد ایرانی در فهرست تحریم‌های سه گانه شورای امنیت سازمان ملل متحد باقی مانده‌اند که تا نزدیک به 7 سال دیگر (8 سال پس از تاریخ پذیرش برجام) در فهرست تحریم‌ها باقی خواهند ماند.

2) تحریم‌های مالی و بانکی

در متن برجام به صراحت بیان شده است که از روز اجرای « نقل و انتقال منابع مالی بین اشخاص حقیقی و حقوقی یا نهادهای اروپایی از جمله موسسات مالی و اعتباری ایرانی، بدون الزام به اخذ مجوز یا اعلام» مجاز خواهد بود. لکن متاسفانه با وجود گذشت بیش از یک سال از اجرای برجام، با تداوم مشکلات بانکی و مالی هزینه‌ها و خسارت‌های هنگفتی به اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی در داخل و خارج از کشور و شریک‌های تجاری و متعامل با ایران، تحمیل و وارد می‌شود.

برخلاف متن صریح برجام که فعالیت‌های مرتبط با رفع تحریم‌ها که منجر به تحقق آثار اقتصادی و مالی می‌شود را مجاز و لازم‌الاجرا می‌داند متاسفانه 1+5 انگیزه جدی برای تحقق این بند از برجام نشان نداده‌اند و بهانه آن را عللی مانند مقررات مربوط به پولشویی یا FATF یا مشکلات نرم‌افزاری اعلام می‌نمایند و حال آنکه تردیدی در نادرستی و واهی بودن این بهانه وجود ندارد. برای اثبات نادرستی و قائلین به علل و عوامل باید گفت: آیا بانک‌های کوچک اروپایی یا سایر کشورها در شبکه بانکی جهانی تابع یک نرم‌افزار و قواعد مشترک نیستند؟ پس چرا سیستم مالی و بانکی جمهوری اسلامی می‌تواند با بانک‌های کوچک و درجه چندم که با سیستم یکپارچه حاکم بر بانک‌های کوچک و بزرگ اروپایی و جهانی منطبق و هماهنگ هستند در تعامل باشد و مشکلی در این زمینه ندارد؟ ولی بانک‌های بزرگ از ارتباط با سیستم بانکی ایران استنکاف دارند؟

به نظر می‌رسد، علت اصلی این است که تحریم بانکی ایران صرفا روی کاغذ برداشته شده است و نه در عمل و واقعیت و ایجاد تردیدها و تهدیدهای مکرر امریکا از یک سو و عدم انگیزه، اراده و جدیت همپیمانان امریکا در نظام سلطه و سران کشورهای غربی و منطقه‌یی از سوی دیگر نگرانی روبه رو شدن با ضرر و خطر و ریسک سنگین را برای بانک‌های بزرگ، ماندگار و سنگین کرده است که حاضر به ارتباط مالی با بانک‌های ایرانی نیستند. به همین دلیل که هنوز هم انتقال یا تبدیلات ارزی با محدودیت‌هایی روبه‌روست و علت دیگر این امر این است که در استعلام‌هایی که از اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا (OFAC) در خصوص حدود و ثغور تحریم‌ها به عمل می‌آید، مقوله‌یی به نام « رعایت حریم» بسیار مهم و پررنگ نشان داده می‌شود.

به موجب این امر تمام اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از بانک‌ها چناچه بخواهند با ایران تعامل اقتصادی دشاته بشند، باید اطمینان حاصل کنند که در تراکنش یا تعامل اقتصادی و مالی، هیچ یک از نهادهای تحریم شده قرار ندارند. به تبع این چالش بانک مرکزی و دیگر بانک‌های ایرانی که در بانک خارجی حساب دارند، درنقل و انتقال آزادانه وجوه خود با چالش‌هایی مواجه هستند. این موضوع بهره ایران از برجام را به‌شدت کاهش و تحت تاثیر قرار داده است. بانک‌های اروپایی و بعضی دیگر از کشورهای به دلیل جریمه‌هایی که در گذشته به دلیل نقض تحریم‌ها متحمل شده‌اند، بابت برقراری تعاملات بانکی با جمهوری اسلامی ایران با ترس و تردیدهای جدی روبه‌رو هستند.

بسیاری از بانک‌های اروپایی در جلسه‌یی که با وزیر امور خارجه امریکا داشتند (در دولت اوباما) تحت تاثیر مواضع وزیر امور خارجه امریکا تردید داشتند که امریکا رویکرد محتاطانه‌ خود را در مقابل ایران تغییر دهد.

این بانک‌ها واهمه دارند که حتی اگر تضمین‌هایی از سوی خزانه داری امریکا تفسیر متفاوت و شدیدتری را از قانون ارائه دهند، در وقع دولت‌ها، بانک‌ها و سایر شرکت‌های خراجی از خزانه داری امریکا تاییدیه و مجوز کتبی می‌خواهند که در اصل تضمین این مطلب باشد که از سوی امریکا تحریم یا تهدید نخواهند شد چون در غیر این صورت خسارت جرایم سنگین امریکا بسیار سنگین‌تر از میزان سودی است که از تعامل مالی و بانکی با ایران نصیب آنان خواهد شد. اما واشنگتن تمایل چندانی برای صدور چنین مجوزها و تاییدیه‌هایی ندارد.

از سوی دیگر OFAC که متولی اصلی ارائه مجوز است نه تنها مجوزهای جامع و کاربردی صادر نمی‌کند بلکه در مقام پاسخ گویی به سوال‌های مربوط به تحریم‌ها نیز مجمل‌گویی و مبهم‌گویی می‌کند که نه تنها تردید سال‌کننده رفع نمی‌شود بلکه تردید، ابهام، ترس و نگرانی او بیشتر می‌شود و در نتیجه رغبتی به ارتباط با ایران از خود نشان نمی‌دهد. ممنوع بودن معامله با دلار امریکا که منبعث از تحریم‌های اولیه است مشکل را پیچیده‌تر و مضاعف‌تر کرده است.

در بیان شرایط موجود، علل و عوامل مختلفی وجود دارد که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌شود:

* عدم وجود اراده جدی در دولت امریکا باری رفع تمام موانع بانکی و بهره‌گیری از ابزارهای مختلف برای تحت فشار قراردادن شبکه بانکی جمهوری اسلامی ایران

* تداوم نگرانی و تردید در بانک‌های بزرگ برای همکاری با ایران به دلیل ترس از وضع جریمه‌های سنگین از سوی امریکا

* تعلل عمدی اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا (OFAC) در پاسخ به پرسش‌های بانک‌های خارجی در خصوص همکاری با ایران و تلاش جهت تداوم تردید و نگرانی در آنها

* تحریم‌های اولیه امریکا همچنان پابرجاست که اگر چه موضوع مذاکرات هسته‌یی منتهی به برجام نبوده است، ولی به دلیل ممنوعیت استفاده از دلار در مراودات مالی و بانکی با ایران، اثرات زیادی در جلوگیری از عادی شدن وضعیت بانکی کشور داشته است.

3) برخی تحریم‌ها به بهانه مسائل حقوق بشری و موشکی همچنان پابرجاست (موضوع مذاکرات هسته‌یی منتهی به برجام نبوده است)

 موارد نقض عهد و پیمان‌شکنی امریکا

بنا بر این گزارش، ‌در روند مذاکرات برجام و پس از آن امریکا به تناسب طبیعت استکباری، عناد، کینه و خصومت دیرینه عمیق نسبت به جمهوری اسلامی ایران و فشار صهیونیسم بین‌الملل و دشمنان منطقه‌یی ایران در مسیر کارشکنی و تلاش در جهت ضربه به ایران و ممانت از بهره‌مندی حداکثری ایران از امتیازات برجام، اقدام و حرکت کرده است.

این امر در نگارش دو پهلو و تفسیر پذیر متن برجام، عدم پیش‌بینی و گنجاندن ضمانت‌های اجرایی لازم در جهت تامین منافع ایران و همچنین پیش‌بینی سازوکارهای بی‌خاصیت در پیگیری مطالبات و شکایات ایران در صورت نقض برجام توسط طرف مقابل استفاده ایران از امتیازات برجام با مشکل روبه‌رو کرده است.

پس از به قدرت رسیدن هیات حاکمه جدید امریکا موضع رسمی و اعلامی دولت این کشور نسبت به برجام آن است که در حال بررسی و بازبینی (review) این توافق است و سیاست جدید خود نسبت به ایران و برجام را در پایان دوره بازبینی که انتهای تیرماه 1396 خواهد بود، اعلام می‌کند. تکرار اظهارات و مواضع ضد برجامی از سوی مقامات امریکایی که مغایر با تعهدات ایالات متحده امریکا وفق برجام محسوب می‌شود، عدم جدیت این کشور در ایفای تعهداتش را محرز کرده است. حفظ سایه شوم و سنگین تحریم، تهدید و ارعاب مکرر پیمان شکنی و رویکرد غیرسازنده هیات حاکمه امریکا در خصوص برجام در اقدامات زیر تجلی یافته است:

* اتخاذ مواضع به انجام اقداماتی که مغایر با روح و اهداف برجام است.

*تاخیر، تعلل و کارشکنی در انجام تعهدات خود در زمینه رفع تحریم‌ها.

* تمدید قانون تحریم‌های ایران موسوم به آیسا توسط کنگره.

* تهدید‌ها و مخالفت‌های رییس‌جمهوری جدید امریکا علیه برجام برای ایجاد تردید و ممانعت از بهره‌مندی ایران در امتیازات برجام

* وضع تحریم‌های جدید غیر هسته‌یی علیه تعدادی از اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی.

* وضع تحریم‌های جدید که در گزارش پیشین به بعضی از آنها اشاره شد مانند:

* تحریم 11 شخصیت حقیقی و حقویق ایرانی در تاریخ 94/10/27 یعنی روز دوم اجرایی شدن برجام

* تصویب و اجرای قانون موسوم به « ویزا» علیه چهار کشور خاورمیانه از جمله ایران که براساس این طرح شهروندان 38 کشوری که برای ورود به امریکا از معافیت روادید برخوردارند چنانچه به ایران، عراق، سوریه و سودان سفر کنند، ملزم به دریافت روادید برای ورود به امریکا هستند. هدف از این قانون ایران هراسی و جلوگیری از تعامل سیاسی، اقتصادی و تجاری اتباع سایر کشورها با ایران بود تا تحریم‌ها به شکل جدید دیگری علیه ایران استمرار یابد.

* توقیف یا به عبارتی دزدی دو میلیارد دلار از اموال ایران‌گر چه به‌طور مستقیم به برجام ربطی ندارد ولی در عمل محصول سوءمدیریت مسوولان ذی‌ربط است.

*امضای وضعیت اضطراری علیه ایران توسط اوباما

*مصادره 2.8میلیارد دلاری از دارایی‌های ایران در فوریه 2016 توسط دادگاه تجدید نظر فدرال امریکا به بهانه پرداخت خسارت به قربانیان تروریسم که دزدی آشکار و اقدام غیرقانونی آموریکاست.

* حفظ قانون محرومیت ایران از معامله با دلار امریکا براساس تحریم‌های اولیه امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران

* تلاش در جهت استفاده از فعالیت‌های موشکی ایران برای محکومیت‌های بین‌المللی و استفاده از ابزار شورای امنیت سازمان ملل متحد

* تلاش برای وضع تحریم‌های جدید علیه ایران با استفاده از ابزار گزارش‌های حقوق بشری ضد ایران

*صدور دستورالعمل جدید ترامپ با استفاده از اختیار «تابعیتی، مهاجرتی» و ایجاد مشکل در صدور ویزا برای اتباع 7 کشور از جمله ایران.

ز) اقدامات متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام

باتوجه به عناد و خصومت عمیق و دیرینه امریکا و هم‌پیمانانش نسبت به جمهوری اسلامی و ملت شریف و انقلابی ایران و پیش بینی نقض عهد و پیمان شکنی آنان، مجلس شورای اسلامی در تاریخ 21/7/94قانون تحت عنوان« قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» شامل یک ماده واحده و دو تبصره وضع و مصوب و ابلاغ نمود. پس از نقض عهدهای امریکا، اقدامات متقابل دولت جمهوری اسلامی را ظرف یک‌سال اجرای برجام می‌شود در دو محور برشمرد.

1 - اقدامات دیپلماتیک مانند، اعتراضات، شکایات، موضع‌گیری‌ها و پیگیری‌های کتبی و شفاهی دستگاه دیپلماسی ایران و نهایتا اقدام از طریق کمیته مشترک.

2 - دستور رییس‌جمهوری محترم مبنی بر ساخت شناورهایی با پیشران هسته‌یی در تبیین و تحلیل این اقدامات باید گفت که هیچ‌یک از این اقدامات از جنس و روح اقدام متناسب و متقابل با نقض عهد و پیمان‌شکنی شیطان بزرگ نبوده است زیرا:

1 - ساز و کار پیش بینی شده در رسیدگی به اعتراض و شکایات ایران، با توجه به اکثریت، غلبه، نفوذ امریکا و هم پیمانانانش در کمیته مشترک و شورای امنیت نهایتا به سود ایران ختم نمی‌شود.

2 - ساخت پیشران هسته‌یی چنانچه با اورانیوم بالاتر از 3.67 درصد نباشد هیچ‌گونه مخالفت و منافاتی با برجام و محدودیت‌های وضع شده برای ایران ندارد. بنابراین اگر قبل از نقض عهد امریکا، ‌ایران به هر تعداد و به هر میزان و اندازه پیشران هسته‌یی می‌ساخت اعضای 1+5، شورای امنیت سازمان ملل یا آژانس نمی‌توانست ایراد و اشکال و اعتراضی را متوجه ایران کند، در مجموع می‌توان گفت که دولت جمهوری اسلامی ایران اقداماتی کرده است لیکن این اقدامات ‌باید در آینده با برداشتن گام‌های قوی‌تر و بلندتری تکمیل شود.

 جمع‌بندی و پیشنهاد

کمیسیون گزارش 6ماهه برجام را این طور جمع‌بندی کرده است: ‌انجام تعهدات جمهوری اسلامی ایران در برجام نشان‌دهنده اصول اسلامی حاکم بر رفتار نظام جمهوری اسلامی ایران در عرصه جهانی است و بر اساس همین اصل، تمام تعهدات خود را در اجرای برجام به‌طور کامل عملی کرده است.

از طرف دیگر، امریکا به عنوان کشوری که در عرصه جهانی به بدعهدی، پیمان‌شکنی و پایبند نبودن به توافق‌ها شناخته شده و مشهور است. در آزمون اجرای برجام نیز چهره‌یی بسیار بدتر از گذشته در افکار عمومی ملت ایران از خود ترسیم کرد.

جمهوری اسلامی ایران در این کارزار نفس‌گیر سیاسی موفق شد اضافه بر لغو قطعنامه‌های ظالمانه علیه منافع ملی کشورمان، نقطه پایانی بر اتهام بی‌پایه و ناروای فعالیت‌های نظامی در عرصه نظامی یعنی PMD بگذارد و عملا فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌یی خود را در مسیری ادامه دهد که قدرت‌های بزرگ جهانی آن را به عنوان حق مسلم آنان بپذیرند.

لغو تدریجی بعضی از تحریم‌ها و بازگشت صادرات نفت به میزان تقریبی قبل از تحریم از نقاط برجسته دیگر اجرای برجام است.

در شرایطی فعلی، چالش اصلی جمهوری اسلامی ایران با امریکاست که با بدعهدی و پیمان‌شکنی و مانع‌تراشی‌های خصمانه از اجرای برجام جلوگیری می‌کند، لکن سرانجام ناگزیر خواهد شد که با توجه به مقاومت و پایمردی مردم انقلاب ایران اسلامی به تعهدات برجامی و بین‌المللی خویش عمل کند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی فلسفه و هدف مذاکرات و پذیرش برجام را رفع تمام تحریم‌های ظالمانه دانسته و تحقق نیافتن آن را خسارت محض عنوان کردند.

از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران تمامی تعهدات تعیین شده مربوط به خود را در برجام به اقرار و اعتراف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجرا کرده است. ولیکن کارشکنی‌های ظالمانه و خصمانه ایالات متحده مانع اجرای کامل برجام و رفع تمامی تحریم‌های مالی و بانکی شده است از این رو مجلس شورای اسلامی دولت جمهوری اسلامی ایران را ملزم می‌کند که در اجرای قاطع بندهای نه گانه ماده واحده قانونی مصوب 21/7/1394موسوم به قانون «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» صریح، ‌شفاف و به موقع اقدام کند و به همراه گزارش‌های مرحله‌یی سه ماهه روند اجرای برجام، گزارش اقدامات متناسب و متقابل را به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ارسال کند و علاوه بر آن مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و کمیسیون ا منیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی به‌طور مشترک «طرح جامع اقدام متناسب و متقابل جمهوری اسلامی ایران در مقابل امریکا و سایر ناقضین احتمالی» را تهیه و در مسیر تصویب در صحن علنی مجلس شورای اسلامی قرار دهند.