ونزوئلا، نردبان قیمت نفت نمی‌شود

نیک باتلر|فایننشال تایمز|

ترجمه| مهدی نیکویی|

برای بازارهای مبادلات، هر تراژدی یک فرصت تجاری است. چنین نگاهی در بازارهای نفت جهان نسبت به تنش‌های ادامه‌دار ونزوئلا وجود دارد.

اعضای موسس مجلس ونزوئلا، به تازگی و در اقدامی بدعت‌آمیز به مجلس نمایندگان حمله کردند تا قدرت را از چنگ آنها درآورند؛ قدرتی که براساس رای مردم و در فرآیندی دموکراتیک به دست آمده بود. دادستان کل سابق و وفادار ونزوئلا، لوئیسا اورتگا دیاز هم از کشور خود گریخته، به دنبال پناهندگی در کشور همسایه کلمبیاست و بر اساس گزارش‌ها آمادگی دارد تا فساد دولتی کشورش را افشا کند. ذخایر ارزی «سرزمین زیبایی» هم سقوط کرده و بدهی (دولت) هم به مسیر صعودی خود ادامه می‌دهد. کار به جایی رسیده که بر اساس شنیده‌ها، حتی حیوانات باغ‌وحش‌ها هم دزدیده می‌شوند تا جای خالی غذای قطحی‌زدگان را پر کنند.

ونزوئلا در آستانه شکستن است. اما آیا این اتفاقات می‌توانند قیمت‌های نفت را به سمتی پیش برانند که مدت‌ها آرزوی آن وجود داشته است؟ آیا انفجار درونی رژیم رییس‌جمهور، نیکولاس مادورو و جنگ‌های داخلی می‌تواند قیمت نفت را به 60، 70 دلار در هر بشکه و حتی بیشتر برساند؟ من این‌طور فکر نمی‌کنم.

قدرت سال‌های نه چندان دور امریکای لاتین، هنوز هم بدون هیچ شکی یک تولیدکننده و صادرکننده بزرگ نفت است. ونزوئلا که یکی از اعضای موسس اوپک است و سالیان طولانی نقش رهبر معنوی این سازمان را ایفا کرده است، بیش از هر کشور دیگری ذخایر نفتی دارد؛ هرچند بیشتر آن را نفت سنگینی تشکیل می‌دهد که استخراج آن با قیمت‌های کنونی مقرون به‌صرفه نیست. این کشور براساس آخرین آمارهای موجود، در هر روز ماه جولای، 1.9میلیون بشکه نفت تولید کرد. بیشتر این نفت، صادر می‌شود که 780هزار بشکه از آن در 4ماهه نخست سال جاری میلادی راهی امریکا شده است.

این تصور که قطع شدن تولیدات نفت این کشور، باعث افزایش جهشی قیمت‌ها می‌شود، بر اساس این آمارها و ارقام در ذهن افراد شکل گرفته است. دلایل خوبی برای اثبات این فرضیه مطرح می‌شود، اما چرا ممکن است واقعیت اندکی متفاوت باشد؟

نخست، توقف کامل تولید و صادرات نفت ونزوئلا، بسیار غیرمحتمل است. ونزوئلا به‌شدت به نفت وابسته است و این کالا 95درصد از درآمدهای صادراتی این کشور را تشکیل می‌دهد. پاسداشت این تجارت و حفظ تولید، اولویت بی‌قید و شرط هر دولتی در ونزوئلا خواهد بود؛ خواه آن دولت تحت هدایت مادورو باشد یا مهم‌ترین رقیب او، هنریکه کاپریلز. اگر لازم باشد، نیروهای نظامی از تاسیسات نفتی نگهبانی خواهند کرد و تولید ادامه خواهد یافت.

اگر هر یک از تاسیسات تولید نفت با مشکل و توقفی مواجه شوند، احتمالا اثر آن ناچیز خواهد بود. ممکن است جهشی در قیمت‌ها هم مشاهده شود اما به احتمال زیاد، این جهش نیز موقتی خواهد بود. ونزوئلا قدرت و اثرگذاری یک دهه پیش خود را ندارد؛ زمانی که روزانه 2.5میلیون بشکه نفت خام استخراج می‌کرد و تولیداتش یکی از مهم‌ترین اقلام سبد خرید پالایشگاه‌های جنوب غربی امریکا بود.

افول صنعت نفت ونزوئلا و به وی‍ژه شرکت دولتی پترولئوس دی ونزوئلا، باعث شده کار به جایی برسد که این کشور حتی ظرفیت کافی برای تولید مجاز تحت سهمیه اوپک خود را هم نداشته باشد. تولید کنونی نفت ونزوئلا در کمترین سطح 27ساله خود قرار دارد و از نگاه داخلی آن را در شرایط شکننده‌یی قرار داده است. کاهش بیشتر تولید نفت ونزوئلا در حد مقداری مانند نیم‌میلیون بشکه در روز، شرایط را برای پالایشگاه‌های خو گرفته به تولیدات داخلی این کشور دشوار خواهد کرد و به شرکت‌های بین‌المللی دخیل در این فعالیت‌ها (مانند رپسول و شورون) آسیب خواهد زد. با این حال از نگاه جهانی، هرگونه کسری به وسیله افزایش تولیدات دیگر نقاط جهان جبران خواهد شد. هم‌اکنون حتی چند تولیدکننده اوپک (از جمله نیجریه، ایران، الجزایر و عراق) بی‌تاب افزایش صادرات خود هستند. تحریم‌های ایالات متحده روی واردات نفت ونزوئلا، مختل‌کننده روند معمول مبادلات خواهد بود اما بازار به سرعت خود را با شرایط جدید انطباق خواهد داد.

با این حال، تولید در این سطح پایین هم باقی نخواهد ماند. هر دولتی نیاز به درآمدهای صادراتی دارد و کسانی که در ونزوئلا سرمایه‌گذاری کرده یا در عوض تامین نفت به این کشور وام داده‌اند، تمایل مستقیم دارند که شرایط خوبی در استخراج مشاهده کنند. از کشورهای چشم‌دوخته به رونق دوباره ونزوئلا می‌توان به چین و روسیه اشاره کرد. چین دیگر پولی در اختیار ونزوئلا قرار نمی‌دهد، اما براساس گزارش‌ها در سال 2016، حدود 20میلیارد دلار به این کشور وام داده که هنوز آن را دریافت نکرده است. روسیه هم به تازگی میزان وام خود به ونزوئلا را از طریق شرکت دولتی روسنفت افزایش داده است. تضمین بازپرداخت آن وام، تجارت واحد زیرمجموعه پترولئوس دی ونزوئلا، سیتگو است. هیچ دولتی نمی‌تواند با چنین بدهکار قدرتمندی از در کینه‌توزی در آید.

ونزوئلا چه تحت رهبری دموکراتیک کاپریلز یا دیگر همفکرانش باشد و چه با حکومت نظامی اداره شود، تمام دغدغه‌اش تشویق سرمایه‌گذاری جدید و بازگشت سریع به سطوح تولیدی پیشین خواهد بود. فقر کشوری که زمانی از مرفه‌ترین کشورهای امریکای لاتین بود، بسیار تکان‌دهنده است. این کشور می‌توانست به راحتی تولید روزانه‌یی برابر با 3 میلیون بشکه یا بیشتر داشته باشد و با توجه به زیرساخت‌های موجود و تجربیات باقیمانده در پترولئوس دی ونزوئلا، این کشور با یک مدیریت جدید احتمالا می‌تواند تا 18 ماه به چنین سطحی از تولید برسد.

شکی نیست که تضمینی برای یک آینده روشن وجود ندارد. با این حال، تاریخ گواه از آن است که تغییر رژیم هر قدر به شکل خشونت‌آمیزی باشد، باعث ادامه تباهی تجارت نمی‌شود. در کشورهای متکی به درآمدهای نفتی، تولید و صادرات طلای سیاه تبدیل به الزامات دولت جدید می‌شود تا به این صورت بتوانند قدرت خود را تثبیت کنند.

ونزوئلای امروز، مکانی غم‌انگیز و نگون‌بخت است و شهروندان آن قربانی دیکتاتوری و مدیریت ناکارآمد اقتصاد هستند. اما بازار جهان در اشتباه خواهد بود، اگر آنچه در خیابان‌های کاراکاس اتفاق می‌افتد را به عنوان نشانه‌یی از آغاز روند صعودی نفت بداند.