بی‌مهری به اصناف

گروه تشکل‌ها   

دو برنامه از برنامه‌های توسعه‌یی کشور به پایان رسید و حال نوبت برنامه ششم توسعه اقتصادی کشور شده تا با تعیین اولویت‌هایی در خصوص اقتصاد و تولید کشور چشم‌اندازی پنجساله را تدوین کند. در این شرایط، یکی از مهم‌ترین خواسته‌هایی که از سوی بخش خصوصی مطرح می‌شود، توجه به اهمیت و ظرفیت این بخش است؛ چراکه به اعتقاد آنها تاکنون در برنامه‌های توسعه‌یی کشور، بخش خصوصی و به ویژه اصناف نقش حداقلی و کمرنگی داشته است؛ از این‌رو دولت در برنامه ششم توسعه باید سازوکاری را تعبیه کند تا با کاهش نقش خود در اقتصاد بر نقش بخش خصوصی بیفزاید و از سوی دیگر، این بخش با ایجاد تشکل‌ها، ساماندهی شود. در همین رابطه علی فاضلی متولی اصناف کشور با بیان اینکه در برنامه ششم توسعه نقش حداقلی برای اصناف در نظر گرفته شده، گفت که چرا باید اصناف به عنوان بخش خصوصی واقعی اقتصاد که بی‌منت کارآفرینی و ایجاد اشتغال کرده‌اند و در تامین امنیت کشور نقش دارند در برنامه‌های توسعه‌یی جایگاهی نداشته باشند؟ از سوی دیگر، یک کارشناس اقتصادی در این رابطه می‌گوید که برنامه ششم توسعه نیازمند اصلاحات و تغییرات است؛ چراکه بسیاری از بندهای آن در سال گذشته تدوین شده و در سال جاری نیاز به تغییراتی مطابق با تصمیم‌های فعلی دولت دارد؛ از این رو، به گفته حمیدرضا فرسایی وحید، پررنگ کردن نقش اصناف به عنوان پرجمعیت‌ترین نهاد اقتصادی در شاخص‌های اقتصادی برنامه ششم توسعه، از جمله مطالبات اصلی اصناف و بخش خصوصی است.

با این حال، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در این خصوص و در پاسخ به اصناف گفته است که در صورت لزوم، این برنامه بازبینی می‌شود.

 خواسته اصنافی‌ها؟

بازه زمانی تعیین شده برای اجرای برنامه 5 سال ششم توسعه از سال 1396 تا 1400 است که بر اساس آن تمامی ابعاد اقتصاد ایران و راه‌های توسعه و برون رفت از شرایط رکود مورد توجه قرار می‌گیرد تا در بازه زمانی تعیین شده از مجموعه ظرفیت‌های موجود تولید ملی برای توسعه فراگیر استفاده کرد. با این حال به نظر می‌رسد اصناف از تدوین این برنامه آنچنان که باید راضی و خشنود نیستند؛ چراکه معتقدند در این برنامه به خواسته‌های اصناف و اهمیت آنها در بخش اقتصادی کشور توجه جدی صورت نگرفته است. در همین رابطه، متولی اصناف کشور معتقد است که در برنامه ششم توسعه نگاه مثبتی به اصناف، به عنوان پیشانی بخش خصوصی، نشده؛ از این رو، علی فاضلی این موضوع را به عنوان یکی از خواسته‌های مهم اصناف از دولت دوازدهم درخواست کرد. به گفته او اصناف از دولت انتظار دارند که در شرایط فعلی که بازار در رکود به سر می‌برد، حمایت‌های لازم به ویژه در خصوص تخفیف‌های مالیاتی از صنوف داشته باشد؛ در چنین شرایطی اتاق اصناف از دولت انتظار دارد که حمایت‌هایی برای تقویت صنایع کوچک و شبکه اصناف صورت گیرد.

به گفته متولی اصناف کشور، بی‌توجهی به اصناف در برنامه‌های توسعه‌یی در حالی است که رشد و توسعه بخش خصوصی کشور در گرو نگاه صحیح دولت به این مجموعه و تصویب و اجرای قوانین کارآمد از سوی مجلس شورای اسلامی است.

از سوی دیگر، بررسی‌ها حاکی از آن است که اصناف، یکی از بخش‌های مهم در اقتصاد ملی کشور بوده که نقش بسزایی نیز در اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را به دوش دارد؛ چراکه صنایع کوچک و شبکه اصناف با جمعیت 24 میلیون نفری و 650 هزار بنگاه کوچک و متوسط تولیدی حدود 17.5 درصد از تولید ناخالص داخلی را تامین می‌کند؛ از این رو توجه به این بخش در برنامه‌های توسعه‌یی که بزرگ‌ترین نهاد غیردولتی کشور به شمار می‌رود، اهمیت و ضرورتی اجتناب ناپذیر دارد. این در حالی است که گلایه‌های اصناف از بی‌توجهی به آنها در برنامه‌های توسعه‌یی کشور ادامه دارد و این گلایه‌ها با تدوین برنامه ششم توسعه شدت بیشتری گرفت.

با این حال اما برخی معتقدند که به دلیل نگاه ویژه دولت دوازدهم به اقتصاد و تاکید آن بر بخش خصوصی کشور، به نظر می‌رسد که این دولت توجه کارشناسی شده به اصناف داشته باشد؛ هرچند که در برنامه ششم توسعه به این بخش توجه چندانی نشده است. در همین رابطه، یک کارشناس اقتصادی و فعال صنفی معتقد است که در برنامه ششم توسعه دولت تلاش کرده تا نگاهی جدی به بنگاه‌های کوچک و متوسط داشته باشد؛ اما به نظر می‌رسد که در این نگاه ویژه، نقش اصناف کمرنگ و ناچیز بوده است.

با این حال اما در جلساتی که بخش خصوصی با وزیر صنعت، معدن و تجارت و وزیر اقتصاد برگزار کرد، وزرای دولت دوزادهم بر اهمیت اصناف به عنوان بخشی از صنایع کوچک و متوسط تاکید کرده و این موضوع را بخشی از برنامه‌های اقتصادی خود در سال جاری دانستند.

حمیدرضا فرسایی وحید در گفت‌وگو با «تعادل» ادامه داد که اگرچه نگاه دولت دوازدهم و وزرای اقتصادی آن به بخش بنگاه‌های خرد و متوسط بسیار کارشناسی شده است اما اعتراضاتی از سوی اصناف به برنامه ششم توسعه مطرح است؛ چراکه در این برنامه، آنچنان که باید به اصناف توجه جدی نشده و بیشتر توجه به بخش صنعت کشور است. با این حال اما به‌نظر می‌رسد که این برنامه در سال جاری با تغییرات و اصلاحاتی روبه رو شود؛ چراکه بخش عمده‌یی از آن در سال 1395 نوشته شده و در حال حاضر نیاز به تغییرات کارشناسی شده دارد.

به گفته او، اصناف در برنامه فعلی نقش حداقلی و کمرنگی دارند و این در حالی است که تیم جدید دولت روحانی خواهان توجه به اصناف هستند؛ چراکه بر اهمیت این بخش بر اشتغالزایی، تولید و حرکت در جهت اقتصاد مقاومتی واقف هستند؛ از این رو، به نظر می‌رسد که اصلاحاتی در برنامه ششم توسعه صورت خواهد گرفت.  در چنین شرایطی، وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره اولویت‌های برنامه ششم توسعه و تغییرات احتمالی آن به اصناف گفت که اقداماتی کارشناسی درباره اولویت‌های این برنامه انجام شده اما در صورتی که نیاز به انجام تغییراتی باشد، بررسی‌های لازم در این خصوص صورت می‌گیرد. محمد شریعتمداری با اشاره به باز بودن راه برای فعالیت و کارآفرینی اصناف این را هم گفت که اصناف می‌توانند با ارائه برنامه‌های عملیاتی در هر زمینه‌یی که توانایی و ظرفیت دارند، از دولت طلب کنند و دولت نیز از آنها حمایت خواهد کرد.

او همچنین در خصوص درخواست اصناف برای دیده شدن در برنامه ششم توسعه بیان کرد که تولید یکی از دغدغه‌های دولت است و یکی از ضروریات اصناف به شمار می‌رود؛ از این رو، در این بخش نیاز به برنامه مدونی داریم و از پیشنهادات شما استقبال خواهیم کرد.

با این حال، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که تدوین برنامه ششم توسعه به عنوان یک سند بالادستی دارای اهمیت است؛ از این رو، مسیر این برنامه باید هماهنگ و همگام با پنج برنامه گذشته باشد. همچنین این برنامه باید در شرایطی تدوین شود که ضعف‌ها و قوت‌های اجرای برنامه پنج ساله گذشته را واکاوی کرده و برنامه‌های واقعی و قابل اجرا را در برنامه‌های توسعه‌یی گذشته به دست بیاورد.

در چنین شرایطی توجه به اصناف به عنوان بخشی از صنایع کوچک و متوسط و بخشی که بیشترین جایگاه را در تولید ملی دارا هستند، ضروری به نظر می‌رسد.