روز واقعه در خلیج مکزیک
هاروی 25 درصد از ظرفیت پالایشگاهی و 60 درصد از ظرفیت اتیلن امریکا را تعطیل کرد
گروه انرژی حمید مظفر
یک هفته از آغاز توفان هاروی می‌گذرد. توفان مرگباری که سواحل تگزاس و لوییزیانا را درنوردیده منجر به رها سازی حجم بی‌سابقه‌یی از ذخایر نفت اضطراری ایالات‌متحده امریکا شده است. ذخایری که دونالد ترامپ رییس‌جمهور این کشور بنا داشت آن را کاهش دهد.
3 ماه پیش بود که ترامپ پیشنهاد فروش نیمی از 700 میلیون بشکه ذخایر استراتژیک این کشور را ارائه کرد. استدلال رییس‌جمهور جمهوری‌خواه امریکا این بود که در شرایط فعلی که مازاد عرضه بر بازارهای جهانی حکمفرما شده است، نگهداری چنین حجمی از ذخایر دیگر مفید نیست. روز پنج‌شنبه و همزمان با بالا رفتن قیمت بنزین، وزارت انرژی امریکا با تحویل یک‌میلیون بشکه از ذخایر نفت به پالایشگاهی در لوییزیانا که پس از توفان هاروی قادر به دریافت نفت خام نبود، موافقت کرد. این نخستین تحویل نفت خام از ذخایر استراتژیک در 5 سال گذشته به حساب می‌آید.
به گزارش «تعادل» به نقل از بلومبرگ، کوین بوک مدیر شرکت کلیرویو انرژی امریکا در این باره اظهار می‌کند: «آنچه (روز گذشته و با تحویل نفت خام به پالایشگاهی در لوییزیانا) مشاهده کردید، یک پرداخت بیمه‌یی بود. هزینه نگهداری این بیمه بسیار بسیار کمتر از ارزش بیمه‌یی است که در زمان ایجاد محدودیت واقعی پرداخت می‌شود.»
انبارهای نگهداری ذخایر استراتژیک نفت امریکا، در غارهای نمکی عمیق در سواحل تگزاس و لوییزیانا واقع شده‌اند و ظرفیت نگهداری 727میلیون بشکه نفت خام را دارا هستند. این انبارها برای نخستین‌بار در سال 1977 توسعه یافته‌اند. در حال حاضر هزینه نگهداری این ذخایر استراتژیک در حال افزایش است و توفان هاروی نیز نشان داد که این غارهای نمکی در برابر سوانح طبیعی آسیب‌پذیر هستند.
مجاورت ذخایر استراتژیک نفت امریکا به سواحل خلیج مکزیک همزمان دارای یک فایده و یک ضرر است. از یک سو نزدیکی آن به مرکز تجمع پالایشگاه‌ها در سواحل خلیج مکزیک بدین معناست که در شرایط اختلال عرضه نفت، این انبارها می‌توانند به سرعت پاسخگو بوده و نفت موردنیاز را به واحدهای پالایشگاهی برسانند. از سوی دیگر چنین فاصله نزدیکی به ساحل، سبب می‌شود که این انبارها به همان میزان نیز مستعد تحمل آسیب‌های توفان شده و امکان اختلال عرضه را از مبدا فراهم کنند.
کریس اسمیت از کارکنان وزارت انرژی امریکا در دولت باراک اوباما، اظهار می‌کند: «این انبارها، سایت‌های فیزیکی هستند و با بسیاری از چالش‌های عملیاتی مربوط به دیگر زیرساخت‌های انرژی در منطقه مواجهند. پرسشی که با آن مواجهیم این است که آیا قادریم با وقوع توفان به فعالیت انبارها ادامه دهیم؟ تداوم فعالیت‌های عملیاتی در این سایت‌ها خصوصا با محدودیت‌های مربوط به تامین منابع مالی، یک چالش است.»
وزارت انرژی امریکا درنظر دارد در سال‌های آینده مبلغ 2 میلیارد دلار را صرف امور مربوط به به‌روزرسانی سایت‌های چهارگانه نگهداری ذخایر استراتژیک نفت ایالات‌متحده کند. البته این تصمیم مخالفان زیادی دارد که مهم‌ترین استدلال آنها قیمت بالای عملیات بهبود و ریسک بالای تغییر شرایط ساحلی است.
فیلیپ ورلگر سرپرست اداره سیاست انرژی خزانه‌داری امریکا در دولت جیمی کارتر، در این باره معتقد است: «مجموعه سیستم زیرساختی (ذخیره‌سازی نفت) آزمون سختی را در توفان هاروی پشت‌سر گذاشت. بارش با ارتفاع بیش از یک متر، فراتر از تصور کسانی بود که این انبارها را طراحی می‌کردند. ما به یک تا دو ماه زمان نیاز داریم تا بدانیم چه چیزی را باید تعمیر کنیم و آیا امکان تعمیر آن وجود دارد؟»
با آغاز توفان هاروی و تعطیلی 25درصد ظرفیت پالایشگاهی ایالات‌متحده، قیمت بنزین در این کشور با افزایش روبه‌رو شد، به‌همین دلیل، وزارت انرژی امریکا، تصمیم گرفت تا یک‌میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک این کشور را به پالایشگاه فیلیپ 66 تحویل دهد. البته تحویل این حجم از نفت مشروط به این است که این واحد صنعتی با عادی شدن جریان عرضه نفت، معادل یک‌میلیون بشکه را به انبارهای ذخیره‌سازی استراتژیک بازگرداند. در چنین شرایطی، ظهر روز گذشته که قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدیت در آستانه قیمت 47دلاری قرار گرفت با 6دهم درصد افزایش در بازار سنگاپور بشکه‌یی 46دلار و 95سنت معامله شد. همچنین قیمت بنزین در بازار نیویورک برای تحویل در ماه اکتبر، 4دهم درصد کاهش داشت و گالنی یک‌دلار و 77سنت معامله شد که احتمالا متاثر از انتشار خبر تحویل نفت به پالایشگاه لوییزیاناست. رابرت مک‌نلی مشاور سابق جورج دبلیو بوش در امور انرژی، در این باره می‌گوید: «در دسترس بودن عرضه فوری نفت، ارزش ذخایر استراتژیک را نشان داد.»
اما رییس یک شرکت مشاوره انرژی امریکایی معتقد است توفان هاروی یک تلنگر بود. وی معتقد است: «آنچه توفان هاروی نشان داد این بود که ما کماکان به ذخایر نفت نیاز داریم و کاخ سفید (در رابطه با فروش ذخایر استراتژیک) دچار خطا شده است.»
در ماه مه، کاخ سفید پیشنهاد فروش نیمی از ذخایر استراتژیک نفت خام و فروش تمام ذخایر بنزین را ارائه کرده بود. دولت ترامپ معتقد است که این ذخایر، وبال گردن کسانی است که مالیات پرداخت می‌کنند. افزایش تولید داخلی نفت امریکا و کاهش واردات این کشور، سبب شد تا صحبت‌ها در رابطه با کاهش ذخایر بیشتر هم شود. در همین حال، کنگره امریکا، با هدف جبران کسری بودجه دولت، وزارت انرژی این کشور را ملزم به فروش 25درصد از ذخایر نفت کرده است.
در حالی که هدف از طراحی انبارهای ذخیره‌سازی استراتژیک نفت امریکا، تسهیل شرایط در زمان ایجاد اختلال جهانی در عرضه نفت عنوان شده است، اما در بیشتر مواقع نفت انبار شده در غارهای نمکی سواحل خلیج مکزیک، برای جبران عواقب توفان‌های سهمگینی همچون کاترینا در سال 2005 به کار گرفته شده است. آخرین باری که وزارت انرژی امریکا، دست به استفاده از ذخایر استراتژیک زد به سال 2012 بازمی‌گردد. جایی که توفان اسحاق، 95درصد ظرفیت تولید نفت خلیج مکزیک را تعطیل کرده بود. همچنین وزارت انرژی امریکا، در سال 2008 و پس از توفان‌های گوستاو و آیک نیز 5میلیون بشکه نفت خام به پالایشگاه‌های این منطقه قرض داد.
قطعا شمار اندکی از شهروندان امریکایی، به اتیلن اهمیت می‌دهند یا حتی احتمالا اسم آن را نیز نشنیده باشند. اما این گاز بی‌رنگ و قابل اشتعال مهم‌ترین ماده شیمیایی روی زمین است. در امریکا عمده تولید این ماده با اهمیت در پتروشیمی در منطقه‌یی اتفاق می‌افتد که در حال حاضر با توفان هاروی دست و پنجه نرم می‌کند. چیراگ کوثاری تحلیلگر بازار پتروشیمی در این رابطه اظهار می‌کند: «اتیلن حقیقتا محصول اصلی پتروشیمی است که می‌تواند کل صنعت را تحت‌تاثیر قرار دهد.»
ایالت تگزاس به تنهایی تقریبا سه‌چهارم عرضه اتیلن به‌عنوان اساسی‌ترین ماده در واحدهای پتروشیمی را برعهده دارد. اتیلن پایه ساخت پلاستیک به‌شمار می‌رود که از اهمیت حیاتی برای مصرف‌کننده امریکایی و محصولات صنعتی آنها برخوردار است.
در واقع می‌توان اتیلن را قلب صنعت جهانی پتروشیمی دانست. واحدهای پتروشیمی، اتیلن را تبدیل به پلی‌اتیلن به‌عنوان پراستفاده‌ترین ماده پلاستیکی در ساخت کیسه‌های زباله و ظروف بسته‌بندی غذا می‌کنند. همچنین از اتیلن‌گلایکول نیز به‌عنوان ضدیخ در موتور و بال هواپیما استفاده می‌شود. اتیلن همچنین در ساخت پلی‌استر به‌کار رفته در منسوجات و بطری‌های آب نیز اهمیت دارد. اتیلن و مشتقات آن، به تنهایی سهمی 40درصدی در فروش جهانی محصولات شیمیایی دارند.
امریکا سهمی حدود یک‌پنجمی در این بازار دارد. اما توفان هاروی سبب شده تقریبا تمام واحدهای پتروشیمی این ایالت تعطیل شود و همین مساله سبب از مدار خارج شدن 61درصد ظرفیت تولید اتیلن ایالات‌متحده شده است. این درحالی است که پیش از توفان هاروی، واحدهای تولید اتیلن در سراسر جهان تقریبا با ظرفیت کامل خود مشغول تولید این محصول بودند تا پاسخگوی نیاز تقاضای جهانی باشند. بنابراین انتظار می‌رود که یکی از عمیق‌ترین ضربه‌های توفان هاروی به بازار اتیلن و دیگر محصولات پتروشیمی باشد و درنتیجه رشد قیمت چشمگیری در این زمینه رقم بخورد.
از مشهورترین شرکت‌های پتروشیمی که زخم خورده توفان هاروی هستند، می‌توان به واحدهای تولیدی شرکت لیوندل‌باسل، شورون‌فیلیپس و اگزان‌موبیل اشاره کرد. کمبود ناگهانی اتیلن و دیگر مواد شیمیایی به سرعت در بالادست و پایین‌دست صنعت زنجیره ارزش پتروشیمی امریکا احساس شد. به گزارش «تعادل» به نقل از بلومبرگ، در یک هفته اخیر بیش از نیمی از ظرفیت تولید پلی‌اتیلن و بیش از 60درصد ظرفیت تولید پلی‌پروپیلن امریکا تعطیل شده است. بسیاری از تولیدکنندگان به مشتریان خود اعلام کرده‌اند که قادر به تامین عرضه محصولاتی که در قراردادهای‌شان به آن متعهد شده‌اند، نیستند. به‌عنوان مثال، فورموسا پلاستیک، روز 30آگوست در بیانیه‌یی اعلام داشت که قادر به عمل به تعهداتش در عرضه پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن و پی‌وی‌سی نیست.
در این میان نکته مهم این است که تا زمانی که شرکت‌ها نتوانند واحدهای تولیدی خود را راه‌اندازی مجدد کنند، قادر به برآورد دقیقی از حجم خسارات وارده به آنها نیستند.
