متولی اصلی مدیریت منابع آب، وزارت نیرو است
گروه انرژی|
در ماه‌ها و سال‌های اخیر کلیدواژه «بحران آب» به قدری تکرار شده که امروز می‌توان گفت که این بحران از سطوح بالای حاکمیتی تا عامه مردم و موردپذیرش قرار گرفته است. اما موضوعی که شاید کمتر به آن پرداخته می‌شود ایجاد ساز و کار مشخص و تعیین متولی اصلی برای کنترل و حل این بحران است. در حال حاضر نهادهای متعددی وجود دارند که مستقیم و غیرمستقیم درگیر موضوع بحران آب هستند اما هیچ نهادی به عنوان متولی اصلی شناخته نشده است تا هماهنگی و راهبری را به‌عهده داشته باشد. در مرداد سال جاری، اسحاق جهانگیری از لزوم تغییر در مدیریت منابع آب کشور سخن گفت، اما اشاره‌یی به الزامات و جزئیات این تغییر نکرد. چند روز پیش، محمد حاج‌رسولی‌ها مدیرعامل شرکت مدیریت منابع ایران نیز در گفت‌وگو با پاون از موازی‌کاری‌های موجود در بخش آب گلایه کرد و گفت: «موازی‌کاری‌های زیادی در بخش آب وجود دارد و همین ناهماهنگی‌ها در تحقق ماموریت‌های بخش آب تاثیرگذار است.»
اما دیروز اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور که همراه با ستار محمودی سرپرست وزارت نیرو در آیین بهره‌برداری از فاز نخست پروژه ارتقای کیفیت آب جنوب تهران حضور یافته بود، اظهارنظری کرد که شاید بتوان آن را نقطه آغازی بر پایان موازی‌کاری‌ها در موضوع مدیریت آب و ایجاد سازوکاری مشخص برای حل بحران آب دانست. جهانگیری اظهار کرد: «مدیریت منابع آب از اهمیت ویژه‌یی برخوردار است و مسوولیت اصلی این کار برعهده وزارت نیرو است.»
هر چند اشاره مستقیم جهانگیری به وزارت نیرو به‌عنوان متولی اصلی مدیریت منابع آب امری نیکوست، اما فاصله زیادی تا تبدیل شدن این حرف به عمل وجود دارد. وزارت نیرو همین حالا نیز روی کاغذ متولی اصلی مدیریت منابع آب محسوب می‌شود، اما «متولی اصلی» بدین معناست که نهادهای دخیل دیگر در موضوع آب همچون وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت از محیط‌زیست، سازمان برنامه و بودجه و حتی وزارت امور خارجه نیز خود را در مسیر اجرای برنامه‌های آن قرار دهند. در حال حاضر هر کدام از این نهادها موضع متفاوتی را در مورد موضوع آب دارند. به‌عنوان مثال در حالی که روز دوشنبه عیسی کلانتری رییس جدید سازمان حفاظت از محیط‌زیست در نخستین نشست خبری‌اش، از آمادگی بالای خود و سازمان متبوعش برای ورود به بحران آب خبر داد و اعلام کرد که 70درصد توان فکری و اجرایی این سازمان را صرف بحران آب خواهد کرد و همچون معصومه ابتکار خود را خیلی درگیر موضوعاتی همچون انقراض یوزپلنگ ایرانی نخواهد کرد، در همان روز محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی در نخستین کنفرانس بین‌المللی و دهمین کنگره ملی علوم باغبانی اعلام کرد که محدودیت‌های آب نباید مانع توسعه ظرفیت‌های باغبانی و کشاورزی ایران شود.
همین دو نگاه متضاد کافی است تا این پرسش از معاون اول رییس‌جمهور مطرح شود که وزارت نیرو که از نظر او به‌عنوان متولی اصلی مدیریت منابع ایران است چه اتوریته‌یی برای همگرایی نهادهای دخیل در بحران آب دارد؟
انتقال آب خلیج‌فارس باید جدی گرفته شود
جهانگیری به برداشت 8 میلیارد دلاری دولت از صندوق توسعه ملی برای اجرای پروژه‌های آبی با اجازه رهبری اشاره کرد و گفت: «خوشبختانه در دولت یازدهم تنها موردی که با اجازه خاص از صندوق توسعه ملی برداشت شد مربوط به موضوع تامین آب بود. در این زمینه بیش از 8 میلیارد دلار با مجوز رهبری از صندوق توسعه ملی برداشته شد و به پروژه‌های در حال اجرا در غرب کشور تخصیص یافت.»
وی در ادامه گزینه واردات آب و شیرین‌سازی آب را روی میز آورد و گفت: «ممکن است نیاز داشته باشیم که از خارج از کشور و از دریا منابع آب موردنیاز کشور را تامین کنیم. انتقال آب از خلیج‌فارس و دریای عمان به بخش مرکزی کشور باید به یک طرح جدی در کشور تبدیل شود. امروز خیلی از کشورها آب موردنیازشان را با نمک‌زدایی از آب دریا و از طریق آب شیرین‌کن تامین می‌کنند، اما در ایران توجه چندانی به این روش صورت نگرفته است.»
تهران در آستانه عرضه آب بسته‌بندی بود
طرحی که دیروز جهانگیری در افتتاح آن حضور داشت مستقیما به موضوع کیفیت و سلامت آب خصوصا در جنوب تهران مربوط می‌شود. به گفته وی، نگرانی‌ها در رابطه با کیفیت آب برخی مناطق تهران به حدی بود که دولت خود را آماده عرضه آب بسته‌بندی به مردم کرده بود. معاون اول روحانی در این باره اظهار کرد: «دولت برنامه‌ریزی کرده بود که چنانچه کیفیت آب برخی مناطق تهران از حداقل لازم پایین‌تر باشد، آب شرب و آب مورد نیاز مصرف خانگی به شکل آب بسته‌بندی به مردم این مناطق ارائه شود اما خوشبختانه با تلاش شرکت آبفای تهران پیش از آنکه کیفیت آب این مناطق به درجه نگران‌کننده برسد، با سرمایه‌گذاری لازم آب مورد نیاز و با کیفیت برای 3.5 میلیون نفر از جمعیت جنوب تهران تامین شد.» معاون اول رییس‌جمهوری در ادامه بر لزوم دیپلماسی قوی برای احیای حق ایران از منابع مشترک آب با کشورهای همسایه تاکید کرد و گفت: «البته این کار از طریق مذاکره و دیپلماسی قوی اتفاق می‌افتد.»
تضمین کیفیت آب شرب جنوب تهران
سرپرست وزارت نیرو نیز در حاشیه آیین بهره‌برداری از پروژه ارتقای کیفی آب شرب جنوب تهران به ایراد سخن پرداخت و در رابطه با این پروژه گفت: «با اجرای این طرح، کیفیت آب شرب 3.5 میلیون نفر از ساکنان جنوب، جنوب‌شرق و جنوب‌غرب تهران افزایش یافت. بهره‌برداری از این پروژه باعث خواهد شد تا کیفیت آب در مناطق جنوب، جنوب‌غرب و جنوب‌شرق تهران و همچنین مناطق یافت‌آباد و شهرک‌های اطراف آنان تقویت شود.»
ماموریت وزارت خارجه برای حل مشکل آب
اما مهم‌ترین بخش سخنان سرپرست وزارتخانه نیرو را می‌توان درباره موضوع آب‌های مرزی دانست.
محمودی در این باره عنوان کرد: «وزارت امور خارجه در مذاکرات خود با کشورهای همسایه، موضوع فعالیت این کشورها را در بخش آب و طرح‌هایی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر آب‌های ایران اثر می‌گذارد، پیگیری می‌کند.»
به گفته وی، مذاکره با کشورهای همسایه (در ارتباط با حق‌آبه ایران از رودخانه‌های مرزی) در قالب کمیسیون‌های مشترک پیش خواهد رفت. سرپرست نیرو اضافه کرد: در مورد آب‌های داخلی و غیرمرزی نیز منطبق با سیاست‌های داخلی و همچنین مطابق با مقررات بین‌المللی اقدام می‌کنیم.
