حذف تدریجی ارز مبادله‌ای نوسان بازار را مهار می‌کند

گروه بانک وبیمه|

عصر روز شنبه 18شهریور 96 نرخ هر اونس طلا در بازار جهانی به 1347دلار رسید که نشان‌دهنده تداوم افزایش ارزش طلا در بازارهای جهانی است. به دنبال روند افزایش نرخ طلا که در هفته گذشته و هفته جاری ادامه داشته، نرخ هر گرم طلای 18عیار در بازار ایران در روز پنج‌شنبه 16شهریور نیز به 126هزار تومان افزایش یافت.

به گزارش«تعادل» نرخ سکه طرح جدید نیز با 4هزار تومان افزایش به یک میلیون و 272هزار تومان، طرح قدیم یک میلیون و 242هزار تومان، نیم سکه 665 هزار تومان، ربع سکه 378هزار تومان و سکه گرمی 251هزار تومان معامله شده است.

در بازار ارز نیز روز پنج‌شنبه 16شهریور 96 نرخ رسمی 7 ارز کاهش و 30 ارز افزایش یافته و بهای 2 ارز هم تغییر نکرد. بر این اساس دلار با 64 ریال افزایش 3333تومان، پوند با 476ریال رشد 4349.2تومان و یورو با 138ریال افزایش قیمت 3974.8تومان ارزش‌گذاری شد.

به دنبال افزایش نرخ رسمی ارزهای معتبر همچنین واکنش بازار به حذف ارز مسافرتی که قرار است از 20شهریور اجرا شود در بازار آزاد دلار با 14تومان افزایش 3904تومان، پوند با 23تومان افزایش 5085 تومان و درهم 5 تومان افزایش 1073تومان معامله شد و بهای یورو با 33تومان افت به 4787تومان رسید.

درحال حاضر فاصله نرخ دلار رسمی و آزاد به 571 تومان رسیده و نشان می‌دهد که به دنبال افزایش نرخ رسمی دلار، نرخ آزاد نیز بالا رفته و اکنون دلار وارد کانال 3900 شده و نرخ دلار رسمی نیز مدتی است که در کانال 3300تومان قرار دارد.

 ارز مبادله‌ای به تدریج حذف شود

بر این اساس برخی کارشناسان با اشاره به اثر حذف ارز مبادله‌یی بر بازار ارز و اجرای برنامه یکسان‌سازی نرخ ارز معتقدند که برای جلوگیری از نوسان‌ها و واکنش شدید بازار به تصمیمات بانک مرکزی و شبکه بانکی در حذف ارز مبادله‌یی این تصمیم باید به تدریج حذف شود زیرا در گام نخست بعد از حذف ارز مبادله‌یی، تقاضای ارز در بازار از ارزهایی مانند لیر، درهم، روپیه و یوآن و ین به سمت ارزهایی مانند دلار، پوند و یورو تغییر مسیر می‌دهد و همین موضوع با افزایش نرخ دلار روی سایر ارزهای بین‌المللی و نرخ آنها اثر خواهد گذاشت و بازار با نوسان و افزایش نرخ مواجه خواهد شد.

از این رو بانک‌ها باید سیاست‌های تشویقی برای مسافران و واردکننده‌ها در جهت رشد تقاضای ارزهای دیگر ازجمله روپیه، یوآن، لیر و درهم قرار دهد زیرا درآمدهای ارزی ایران بیشتر با این ارزها صورت می‌گیرد. سیدکمال سیدعلی، معاون ارزی اسبق بانک مرکزی نیز در گفت‌وگو با فارس با اشاره به حذف سهمیه ارز مسافرتی گفت: با حذف تدریجی کالاهای مشمول ارز مبادله‌یی و هدایت ارز حاصل از صادرات به سیستم بانکی و صرافی‌های مجاز می‌توان زمینه یکسان‌سازی نرخ ارز را فراهم کرد.

وی درخصوص یکسان‌ساز نرخ ارز در سال 96 اظهار کرد: بانک مرکزی 3سال است که یکسان‌سازی نرخ ارز را هدف‌گذاری کرده و اقداماتی برای عملیاتی کردن آن انجام داده است.

وی افزود: یکی از موانع یکسان‌سازی نرخ ارز، نرخ ارز مبادلاتی است چراکه در این چارچوب برخی کالاها مشمول ارز با نرخ پایین‌تر از نرخ بازار شده‌اند که هم‌اکنون اختلاف نرخ این ارز با ارز بازار حدود 500 تومان است.

معاون ارزی اسبق بانک مرکزی با بیان اینکه حذف کالاهای مشمول ارز مبادلاتی افزایش شفافیت و قیمت‌گذاری کالاها را در پی دارد، تصریح کرد: برخی بررسی‌ها نشان می‌دهد که در نهایت کالای وارد شده با ارز مبادله‌یی تفاوتی با کالای مشابه وارد شده با ارز بازار ندارد و مصرف‌کننده یا متقاضی نهایی نفعی از مبادله نمی‌برد. سیدعلی با بیان اینکه ارز مبادله‌یی بیشتر موجب ایجاد رانت برای وارد‌کننده می‌شود، گفت: فروش ارز مسافرتی با نرخ مبادله‌یی هم همین وضعیت را داشت و شاید اگر 3سال پیش هم ارز مسافرتی حذف می‌شد، مشکل خاصی به وجود نمی‌آمد زیرا یک مسافر حداقل به 2هزار دلار ارز نیاز دارد اما سیستم بانکی حداکثر 300دلار به وی می‌دهد و این فقط یک رانت برای مسافر است.

وی اضافه کرد: اگر یک خانواده 4 تا 5 نفره به سفر خارجی بروند حدود 800هزار تومان رانت از محل ارز مسافرتی کسب می‌کنند بنابراین ارائه ارز مسافرتی با نرخ مبادله‌یی منطقی نبود و بانک مرکزی به درستی آن را حذف کرد.

معاون ارزی اسبق بانک مرکزی با بیان اینکه یکی از اقداماتی که بانک مرکزی برای یکسان‌سازی نرخ ارز باید انجام دهد، حذف تدریجی کالاهای مشمول ارز مبادله‌یی است، اظهار کرد: در سال 80 و 81 هم بانک مرکزی به صورت تدریجی کالاهای مشمول ارز رسمی را حذف کرد و با توجه به منابع مناسب ارزی توانست با نرخ آزاد و یکسان ارز مورد نیاز همه کالاها و خدمات را تامین کند.

وی با اشاره به نظر بانک مرکزی درخصوص مانع یکسان‌سازی نرخ ارز گفت: بانک مرکزی به درستی می‌گوید که دسترسی به منابع ارزی محدود است و به همین دلیل اجرای آن را به تعویق انداخته است زیرا اگر نرخ یکسان شود، بانک مرکزی و سیستم بانکی باید پاسخگوی همه نیازهای ارزی باشد. این را باید توجه داشته باشیم سیاست‌ یکسان‌سازی نرخ ارز در شرایطی باید انجام گیرد که مطمئن باشیم حتما این سیاست موفق می‌شود و در اجرا به شکست نمی‌انجامد.

سیدعلی با بیان اینکه در صورت تزریق ارز حاصل از صادرات به بازار 80‌درصد نیازهای وارداتی کشور تامین می‌شود، افزود: در چنین شرایطی بانک مرکزی دیگر تحت فشار قرار نمی‌گیرد اما این منوط به ایجاد ساز وکاری برای هدایت ارز حاصل از صادرات است. وی در پاسخ به این سوال که آیا مدیریت ارز حاصل از صادرات و انتقال آن به سیستم بانکی نیازمند دستورالعمل جدید است، گفت: دو نوع کنترل معمولا در دنیا انجام می‌شود، یکی از آنها این است که صادرکننده را مکلف به فروش ارز حاصل از صادرات به سیستم بانکی می‌کند تا این ارز به مصرف واقعی برسد.

سیدعلی ادامه داد: بالاخره اگر صادرکننده به دنبال استفاده از مزایای معافیت مالیاتی و مشوق‌های صادراتی است باید ارز حاصل از صادرات را مطابق با نیازهای کشور بفروشد. معاون اسبق ارزی بانک مرکزی ادامه داد: البته اگر صادرکننده ارز خود را به صراف‌های دارای مجوز، به سیستم بانکی یا شعب بانک‌های خارج از کشور بفروشد یا این ارز به دست واردکننده واقعی برسد بدون اشکال است زیرا هدف اصلی در اینجا فروش ارز در مسیر قابل رصد برای بانک مرکزی است چراکه بانک مرکزی باید آمار دقیق منابع ارزی کشور را داشته باشد تا بتواند براساس آن برنامه‌ریزی کند.

سیدعلی با تاکید بر اهمیت آمار شفاف و دقیق منابع ارزی برای بانک مرکزی گفت: یکی از ابزارهای مورد نیاز بانک مرکزی برای یکسان‌سازی نرخ ارز در اختیار داشتن آمار ورودی و خروجی ارز است. تقاضای ارز خدماتی و ارز برای واردات در کنار منابع ارزی که شکل‌ گرفته از ارز حاصل از صادرات و منابع بانک مرکزی است که در کنار یکدیگر قرار گرفته و براساس آن سیاست‌گذاری در حوزه ارز انجام می‌شود. وی در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی که نرخ ارز در بازار درحال افزایش است آیا اجرای سیاست‌ یکسان‌سازی نرخ ارز را مناسب می‌دانید، گفت: نظر شخصی بنده این است که با توجه به تورم 10تا 11درصدی سالانه اگر سالی 8-7‌درصد نرخ ارز افزایش نیابد عدم تعادل به وجود آمده و صادرات به مشکل برمی‌خورد.

سیدعلی تصریح کرد: اگر نرخ ارز بیش از نسبت 8-7‌درصد افزایش یابد و یک جهش رخ دهد باید نگران وضعیت بازار ارز بود اما با توجه به اینکه نرخ ارز 3900تومان فعلی حتی کمتر از رقم 4350تومان در آذر ماه سال گذشته است و از طرف دیگر اختلاف معناداری با نرخ ارز در سال 91و اوایل سال 92 ندارد، نرخ فعلی نگران‌کننده نیست.

وی تاکید کرد: البته معتقد نیستم که نرخ ارز باید به ارقام بسیار بالا شیفت کند بلکه تا زمانی که صادرات خوب انجام می‌شود و واردات هم سیر منطقی خود را طی می‌کند، نرخ ارز هم مناسب است.