ضرورت تمهیدات جدید برای عبور از اقتصاد نفتی
گروه صنعت
همان‌طور که کارشناسان اذعان دارند زمان فروش نفت در دنیا محدود است و شاید در 20 سال آینده دیگر تقاضایی که امروز برای خرید نفت وجود دارد، نباشد. بنابراین طی این دوره زمانی فعالان تشکلی از بایدها و نبایدهای عبور از اقتصاد نفتی و رانتی می‌گویند. فعالان اقتصادی بر این باورند که باید از اقتصاد نفتی در کشور دست کشید و تمهیداتی را همچون «ارائه اطلاعات شفاف»، «به‌کارگیری سرمایه‌گذاران خارجی برای تولید داخل»، «رعایت کردن الزامات برای پیوستن به «WTO» برقراری پیمان‌های منطقه‌یی» برای اقتصادی غیرنفتی و صادرات‌محور درنظر گرفت. در همین زمینه رییس اتاق بازرگانی ایران و چین گفت: باید توجه داشت که زمان فروش نفت در دنیا محدود است و شاید در
۲۰ سال آینده دیگر تقاضایی که امروز برای خرید نفت وجود دارد، نباشد؛ بنابراین از امروز باید به سمت اقتصادی غیرنفتی و صادرات‌محور حرکت کرد. اسدالله عسگراولادی ادامه داد: نباید فراموش شود اقتصاد فقط صادرات نیست؛ توزیع و مصرف داخل تولیدات که 80 میلیون انسان مصرف می‌کنند نیز جزو مهمی از اقتصاد است. بنابراین باید کاری کنیم صادرات بیشتر از واردات باشد. به واقع باید کاری کرد که ارزآوری از طریق صادرات بیشتر از واردات باشد، می‌توان گفت این اقتصاد، استقلال دارد.
اقتصاد مولد نیز به این معناست که به جای آنکه نفت خام را به فروش برسانیم و پول آن را صرف هزینه جاری کشور کنیم، باید به وسیله آن، واحدهای تولیدی را تقویت کنیم تا هم به مردم داخل کشور خدمات دهیم و هم اینکه مازاد آن را صادر می‌کنیم که ارزآوری برای کشور داریم.
رییس اتاق بازرگانی ایران و چین به تاکیدات مقام معظم رهبری، بر اقتصاد مقاومتی اشاره و اظهار کرد: در اقتصاد مقاومتی دو پسوند مهم دارد؛ تولید و اشتغال. در اقتصاد مقاومتی نخستین دغدغه اشتغال است و این مهم تنها با تولید امکان‌پذیر می‌شود.
وی اضافه کرد: ایران با 80 میلیون جمعیت، سالانه 70 میلیارد دلار درآمد نیاز دارد که در گذشته 95درصد از این نیاز را از طریق نفت تامین می‌کردیم. اما امروز باید درآمد حاصل از نفت را مستقیما صرف هزینه‌های جاری نکنیم و به تولید بپردازیم تا از اقتصاد نفتی عبور کنیم.
حضور در پیمان‌های منطقه‌ای دوجانبه
از سوی دیگر، فعالان اقتصادی می‌گویند که سیاست‌های اقتصادی باید به کمک مردم به اجرا گذاشته شود و از ظرفیت‌های مردمی استفاده شود و نه اینکه به بهانه جذب سرمایه‌گذاری خارجی به تولیدات داخلی ضربه وارد کرده و رقابت را برای آنها تنگ‌تر کنیم. رییس انجمن صادرکنندگان نمونه و برتر ایران با اشاره به عبور از اقتصاد نفتی و
پیشروی به سمت اقتصاد آزاد گفت که ایران نیاز دارد در پیمان‌های منطقه‌یی دوجانبه حضور داشته باشد و کنار آن عضو سازمان تجارت جهانی (wto) نیز باشد. ابراهیم جمیلی افزود: در تمام پیمان‌هایی که تاثیرگذار است و می‌تواند به اقتصاد کشور کمک کند باید حضور فعال داشته باشیم و دیپلماسی اقتصادی ایران در مقایسه با گذشته را فعال‌تر کنیم.
رییس انجمن صادرکنندگان نمونه و برتر ایران ادامه داد: دولت وظیفه دارد در تمام وزارتخانه‌های اقتصادی کشور و وزارت امور خارجه موضوع گسترش دیپلماسی اقتصادی کشور را دنبال کند و در بخش خصوصی، اتاق بازرگانی، تشکل‌ها، صادرکنندگان مهم و نمونه کشور و کلیه افراد برای این مهم تلاش کنند. در این راستا تمام بخش‌ها نیز وظیفه دارند برای تحقق فرامین اقتصاد مقاومتی تلاش کنند تا درنهایت کشور به رشد اقتصادی 8درصدی نیز دست یابد.
حال اگرچه فعالان اقتصادی می‌گویند که برای رسیدن به رشد 8درصدی اقتصادی باید شعار دادن را کم کرده و بر میزان عمل کردن‌ها بیفزاییم، در این راستا نیز جمیلی گفت که باید سازوکار ورود به wto را در سیاست‌های اقتصادی به‌‌صورت هوشمند داشته باشیم و مشاهده شود در چه بخش‌هایی مزیت داریم و در چه بخش‌هایی آسیب‌پذیر هستیم تا در مذاکراتی که انجام می‌گیرد در بخش‌های آسیب‌پذیر امتیازهای مثبتی بگیریم که در تعامل با تولیدات داخلی خودمان باشد و حداقل آسیب را برساند و به‌عوض در تولیدات صادرات‌محورمان بیشترین بهره‌برداری را داشته باشیم.
در همین زمینه رییس انجمن صادرکنندگان نمونه و برتر ایران گفت که همراه با تاکید بر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی باید در ستاد فرماندهی اقتصادی مقاومتی دولت، برنامه‌های شفافی را ارائه دهیم و وظایف دستگاه‌ها مشخص و به‌طور کامل رصد شود و آن‌طور نباشد که درباره جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی آمار بدهیم اما با آمار واقعی جذب سرمایه‌گذاری خارجی تفاوت داشته باشد. سیاست‌های اقتصادی باید به کمک مردم به مرحله اجرا گذاشته شود و از ظرفیت‌های مردمی استفاده شود نه اینکه رقابت را برای آنها تنگ‌تر کنیم.
براساس مطالعات انجام گرفته در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، سرمایه‌گذاران خارجی شریک داخلی را همراه می‌کنند که این امر می‌تواند به‌عنوان الگویی برای ما نیز باشد و شرکای خارجی را با داخلی همراه کنیم تا تولیدکنندگان داخلی ضربه نبینند. جمیلی با بیان اینکه یکی از راه‌های برون‌رفت از اقتصاد نفتی تشکیل کنسرسیوم‌های قوی صادرات در ایران است، گفت: در این شرایط حضور قوی‌تر در اقتصاد جهانی می‌توانیم داشته باشیم. از طرفی باید آموزش‌های اقتصادی برای بخش خصوصی را در دستور کار قرار دهیم تا شرکت‌های بزرگ خود را تبدیل به شرکت‌های بین‌المللی و شرکت‌های متوسط خود را به شرکت‌های بزرگ تبدیل کنند. وی تاکید کرد: باید مشکلات خود را صادقانه با مردم در میان بگذاریم که در این شرایط در اقتصاد جهانی حضور مناسب‌تری می‌توانیم داشته باشیم و در این شرایط است که مردم نیز همراهی بیشتری خواهند داشت. رییس انجمن صادرکنندگان نمونه و برتر ایران همچنین اظهار کرد: حدود 25 تا 40 کشور توسط سازمان توسعه تجارت ایران به‌عنوان کشورهای دارای اولویت برای تجارت مورد توجه قرار گرفته است که در حال حاضر بیشترین میزان تجارت را نیز با این کشورها داریم.
وی تصریح کرد: با وجود این لازم است که اولویت برای تجارت را روی این کشورها قرار داد اما جغرافیای اقتصادی خود را نباید به این کشورها محدود کرد و باید برنامه‌ریزی گسترده‌یی برای همه کشورها داشته باشیم و به میزان صادرات فعلی خود راضی نباشیم.
توجه به تولیدات صادرات‌محور
همچنین یک کارشناس اقتصادی باتوجه به مدل اقتصاد نفتی ایران گفت: باید توجه داشت که زمان فروش نفت در دنیا محدود است و شاید در 20 سال آینده دیگر تقاضایی که امروز برای خرید نفت وجود دارد، نباشد بنابراین از امروز باید به سمت اقتصادی غیرنفتی و صادرات‌محور حرکت کرد. ابراهیم نژادرفیعی افزود: برخی کشورهای اروپایی در برنامه‌ریزی‌های بلندمدت خود، حتی تردد خودروهایی که با سوخت‌های فسیلی کار می‌کنند ممنوع خواهند کرد، بنابراین این یک الزام است که اقتصاد کشور از سمت وابستگی به درآمدهای نفتی به سمت تولید صادرات‌محور و درآمدهای غیرنفتی حرکت کند. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: به‌طور مثال کشور نروژ با وجود اینکه از منابع نفتی برخوردار است اما درآمد‌هایی که از این راه کسب می‌کند صرفا برای مصارف زیرساختی هزینه می‌کند.
نژادرفیعی با تاکید بر اینکه کم کردن تدریجی وابستگی به درآمدهای نفتی ضرورتی برای اقتصاد کشور به حساب می‌آید، افزود: با این کار علاوه بر تقویت زیرساخت‌های اقتصادی کشور، وابستگی به درآمدهای نفتی نیز قطع می‌شود که لازم است اقتصاد کشور خودمان نیز به‌تدریج این مسیر را طی کند. در عین حال دیگر کارشناس اقتصادی گفت که این اقتصاد بدان معناست که انرژی‌های فسیلی که کشور دراختیار دارد و در طول سال‌های سال تشکیل شده است، مستقیما بسوزانیم یا اینکه خام‌فروشی کنیم و این نیز یک نوع سوختن است.
احمد محمدی افزود: اقتصاد نفتی یعنی در چرخه تولید، فرآوری نکنیم و از نفت خام که هزاران ماده می‌تواند تولید کند، چشم‌پوشی کنیم.
احمد محمدی با اشاره به اینکه اقتصاد ایران همچنان بر پایه نفت است، تصریح کرد: حدود 92 درصد صادرات کشور به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به نفت مرتبط می‌شود این درحالی است که صادرات محصولات پتروشیمی و میعانات گازی حرف نخست را در صادرات غیرنفتی می‌زند.
