حزبی که نباید پیدا میشد
«دولت آینده باید خودش را آماده نبرد کند. ما او را راحت نخواهیم گذاشت؛ ما کشور و مردم خودمان را پس خواهیم گرفت. ما مرکل و هرکس دیگری را که صدراعظم آلمان باشد شکار خواهیم کرد. » این بخشی از سخنان تهدیدآمیز آلکساندر گاولند رهبر حزب آلترناتیو برای آلمان، پس از اعلام نتایج انتخابات و راهیابی آنان به پارلمان است. بهگزارش رسانهها، اقشار ضعیف آلمان که معمولا علاقه زیادی به شرکت در انتخابات نشان نمیدهند این برای رای دادن به این حزب پای صندوقهای رای رفتهاند. اما حامیان این حزب دقیقا چه کسانی هستند و چرا از آن طرفداری میکنند؟
حزب پوپولیست «آلترناتیو برای آلمان» چهار سال پیش تاسیس شد و سپتامبر سال گذشته در انتخابات ایالتی به پیروزی چشمگیری رسید. حامیانش میگویند این حزب گزینههای کارآمدی برای حل بحرانهای اروپا و آلمان دارد. اشتفان کرتشمر، معلم و از حامیان آلترناتیوی برای آلمان میگوید: «حمایت من به این علت است که همه احزاب سنتی ادعا میکنند که گزینه دیگری به غیر از سیاستهای آنها وجود ندارد: نجات اتحادیه اروپا، نجات یونان، بحران پناهندگی هیچ راهحل دیگری جز راهحل آنها ندارد. اما هیچ چیز نیست که گزینه دیگری برایش وجود نداشته باشد. »
آلترناتیوی برای آلمان در برنامههایش ادعا میکند که هم گزینه برای مسائل کلی در سیاست اروپا دارد، و هم برنامههای برای حل مشکلات داخلی آلمان، مسائلی نظیر بحران پناهندگان و مهاجران. ماریان از دیگر هواداران حزب درباره پناهندگان میگوید: «باید برلین را بار دیگر از پناهجویان پاک کنیم. اولویتهایمان را در محل مناسب قرار ندادهایم. هم در سطح کل شهر، و هم در سطح مناطق: مثلا، نحوه توزیع پناهجویان. مراکز زیادی برای پناهجویان در شرق برلین ساخته شده است، بدون اینکه با شهروندان و ساکنان این منطقه مشورت شود یا نظرشان را بپرسند. »
یکی از برنامههای حزب ضدیت با دین اسلام است. اما از نظر هربرت موهر، عضو این حزب موضع حزب نسبت به دین اسلام، موضع اسلامستیزانه نیست، بلکه اعضای حزب معتقدند که ریشههای دین اسلام در فرهنگ آلمانی نیست. او در این باره میگوید: «حزب آلترناتیو برای آلمان اسلامستیز نیست بلکه منتقد اسلام است. هر مسلمانی که در آلمان زندگی میکند، میتواند آزادانه به مناسک دینیاش عمل کند. حرف ما این است که دین اسلام در فرهنگ آلمان جا ندارد. در این کشور فرهنگ حاکم، فرهنگ غربی مسیحی- یهودی است و ما میخواهیم آن را نگه داریم. »
از نظر مخالفان حزب آلترناتیو برای آلمان این دیدگاه نسبت به اسلام به این معنی است که دین اسلام با فرهنگ آلمانی سازگار نیست. آنها میگویند که حزب آلترناتیوی برای آلمان گزینه دیگری برای کشور ندارد، بلکه حزبی تحریکآمیز، تفرقهانداز و افراطگراست. فراوکه پتری از اعضای ارشد حزب درباره منتقدان میگوید: «اغلب این سوال مطرح میشود که ما چه نوع حزب سیاسی هستیم؟ به مردمی نگاه کنید که به ما رأی میدهند. در بین آنها هم محافظهکار هست، و هم لیبرال. از همه طیفهای سیاسی هوادار داریم. اینکه ما را حزب راستگرا قلمداد کنند، روش بسیار شناختهشدهیی است، چون از این راه است که در آلمان از کسی هیولا میسازند. در مورد خود من این کار را کردهاند. »
حزب آلترناتیوی برای آلمان ۲۰۱۴ در اوج بحران بدهی مالی یونان، به صورت جریانی مخالف با اتحادیه اروپا در صحنه سیاسی ظاهر شد. اما بحران پناهجویان در سالهای اخیر راه رشد این حزب را هموارتر کرد. زمانیکه کشورهای دیگر اتحادیه اروپا مرزهای خود را بهروی پناهجویانی بستند، آلمان درها را به روی بیش از یک میلیون پناهنده گشود. آنگلا مرکل صدر اعظم، بر تصمیم خود پافشاری کرد و گفت که گزینه دیگری وجود ندارد.
کریستا زنبرگ فعال اجتماعی میگوید: «حزب آلترناتیوی برای آلمان پناهندگان را بهانه میکند تا کسانی را که در وضعیت نامساعد اجتماعی به سر میبرند، متقاعد کند که زندگی آنها بدون پناهندگان، بهتر خواهد شد. جای تعجب هم ندارد. ما همیشه هشدار داده بودیم که در حوزه اجتماعی چیزی باید در آلمان تغییر کند، و اگر تغییری رخ ندهد کسی خواهد آمد و این مردم را به سوی خودش جلب خواهد کرد، و همین هم شد و کسی هم که نمیبایست، پیدا شد و توانست همه این ناراضیها را به دور خودش جمع کند. »
محمد طاها صبری امام مسجد برلین که ۲۷ سال پیش از رژیم دیکتاتوری تونس گریخته و به این شهر آمده، میگوید سال گذشته زمانیکه از احزاب برای شرکت در میزگردی دعوت کرده بود، آلترناتیوی برای آلمان تنها حزبی بوده که دعوتش را در لحظه آخر رد و ادعا کرده است که مسجد محل بیطرفی برای گفتوگو نیست.