چالش ممنوعیت استفاده از «زبان اشاره» در مدارس استثنایی
تا زمانی که آواها ابزار ارتباط نشده‌اند هیچ فرقی با دیگران ندارند، اما تا کلام به میان می‌آید، پاسخ آنها تنها «سکوت» است و اینجا همان سرآغاز مشکلات «ناشنوایان» است.
به گفته روانشناسان و متخصصان، شیوه رفتار اعضای خانواده و جامعه با کودک ناشنوا، در رشد عاطفی، سازگاری اجتماعی، آمادگی آموزش مهارت‌های زبانی و تحصیل او بسیار مهم و تعیین‌کننده است. خانواده و اجتماع با پذیرش واقع‌بینانه مشکل فرد ناشنوا باید در راه پرورش استعدادها و توانایی‌های او یاری‌اش دهند.
تاکنون از خود پرسیده‌ایم که ارتباط موجود در جامعه با این قشر چه قدر صحیح و منطقی است؟ مگر نه اینکه یکی از مهم‌ترین اهداف آموزش ناشنوایان، اجتماعی کردن آنهاست؟ آیا به عنوان پدر و مادر ناشنوا، معلم ناشنوا، دوست ناشنوا یا عضوی از جامعه، با خود اندیشیده‌ایم که ناشنوایان به این هدف دست یافته‌اند و اگر نه، علت چیست؟
به یقین، یکی از عوامل دست نیافتن مربیان ناشنوا و نیز خود ناشنوایان به این هدف، نقص ارتباطی موجود در رفتارهاست؛ بنابراین، نادرستی ارتباط‌ها، روند اجتماعی شدن ناشنوایان و به تبع آن، تعلیم و تربیت آنان را خدشه‌دار کرده است.
اکرم سلیمی، مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران در مورد مصائب و مشکلات این گروه با تاکید بر آنکه ناشنوایان در ایران در مضیقه‌های متعدد قرار دارند، به ایسنا گفت: استفاده از زبان اشاره در حال حاضر بطور کلی در مدارس آموزش و پرورش استثنایی ایران کنار گذاشته شده است.
او در ادامه با تاکید بر آنکه آموزش و پرورش استثنایی کشور هیچ کاری برای دانش‌آموزان ناشنوا انجام نداده است، گفت: اگر یک کودک ناشنوا را با یک کودک شنوا مقایسه کنیم، طبیعتا دایره لغت ناشنوایان نسبت به شنوایان بسیار محدودتر است و به همین دلیل آموزش و پرورش استثنایی وظیفه دارد این دایره لغت را جایگزین کند.
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران تصریح کرد: انتظار نداریم آموزش و پرورش استثنایی کتاب جداگانه‌یی برای ناشنوایان تالیف کند، اما نیاز است یک کتاب علاوه بر آموزش‌هایی که به دانش‌آموزان عادی داده می‌شود حداقل در زمینه ادبیات فارسی ویژه ناشنوایان تالیف شود. سلیمی افزود: وقتی زبان ادبیات فارسی افراد ناشنوا تکمیل و دایره لغات آنها گسترش یابد طبیعتا درک آنها نسبت به سایر دروس هم بالاتر خواهد رفت، اما متاسفانه هنوز آموزش و پرورش استثنایی این مسائل را نمی‌پذیرد.
استفاده از زبان اشاره در مدارس استثنایی غیرقانونی است
او ادامه داد: با اینکه ایران به عضویت کنوانسیون جهانی معلولان در آمده و در این کنوانسیون آمده است که «زبان اشاره» باید به رسمیت شناخته شود اما هنوز در ایران استفاده از این زبان در مدارس آموزش و پرورش استثنایی غیرقانونی است؛ این درحالی است که زبان اشاره زبان رسمی ناشنوایان است.
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران ادامه داد: یکی از دلایلی که مجید قدمی، رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور در توجیه عدم استفاده از زبان اشاره در مدارس استثنایی مطرح می‌کند آن است که می‌خواهند تلاش کنند تا فرد ناشنوا خارج از مدرسه بتواند با افراد عادی ارتباط برقرار کند، این در حالی است که زبان اشاره هیچ مغایرتی با آن ندارد که اگر فرد ناشنوا آن را بداند و از آن استفاده کند و دیگر نتواند با سایر افراد جامعه ارتباط برقرار کند.
سلیمی افزود: زبان اشاره ارتباط فرد ناشنوا با دیگران را تسهیل می‌کند. زیرا این زبان، زبانی است که حتی انسان‌های اولیه هم از آن استفاده می‌کردند و حتی امروزه افراد عادی هم در صورت عدم تسلط به زبان سایر کشورهای دنیا با استفاده از اشارات مفاهیم خود را منتقل می‌کنند، اما متاسفانه رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور این مساله را نمی‌پذیرد.
او همچنین عنوان کرد: با آنکه ممنوعیت زبان اشاره در سازمان آموزش و پرورش استثنایی اجرایی می‌شود اما رییس این سازمان این مساله را نپذیرفته و زیر بار این سیاست نمی‌رود بطوری که هر بار از آنها در این رابطه سوال می‌کنیم به صراحت می‌گویند «زبان اشاره در این مدارس استفاده می‌شود» در حالی که من حاضرم هر کس را که می‌خواهید به مدارس استثنایی ببرم و به آنها ثابت کنم که دانش‌آموزان این مدارس به علت منع شدید استفاده از زبان اشاره حتی جرات استفاده از آن را هم ندارند و حتی معلمان این مدارس هم به این زبان تسلط ندارند. مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران ادامه داد: رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور اگر ادعا می‌کند که زبان اشاره در این مدارس به استفاده می‌شود، اعلام کند که چند درصد از معلمان مدارس ناشنوایان به زبان اشاره تسلط دارند؟
سلیمی با تاکید بر آنکه بهترین زبان آموزش به ناشنوایان زبان اشاره است و تمام دنیا جز کشور ایران این مساله را پذیرفته است، گفت: با تلاش‌هایی که با سازمان بهزیستی کشور داشته‌ایم توانسته‌ایم این موضوع را در لایحه اصلاحی حمایت از حقوق معلولان بگنجانیم و به رسمیت بشناسیم که امیدواریم هر چه زودتر این لایحه به تصویب رسیده و زبان اشاره در کشور به رسمیت شناخته شود. او افزود: اگر زبان اشاره در کشور به رسمیت شناخته شود، بسیاری از مشکلات ناشنوایان حل خواهد شد.
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران در ادامه به عدم وجود «رابط ناشنوا» در کشور نیز اشاره کرد و گفت: در سازمان بهزیستی و سازمان آموزش و پرورش استثنایی رابطی به عنوان رابط ناشنوایان نداریم، البته در سازمان بهزیستی یک نفر به عنوان کارشناس ناشنوایان وجود دارد اما عملا فردی به عنوان رابط ناشنوایان در این سازمان تخصصی وجود ندارد که بخواهد به این افراد ارائه خدمت کند.
