گره ارتباط ترامپ با دولت روسیه ناگشوده مانده است

نیکنام ببری   دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل  

با گذشت نزدیک به یک‌سال از به کرسی نشستن ترامپ بر مسند کاخ سفید، اظهارنظرها پیرامون ارتباط تیم تشکیلاتی ترامپ با دولت روسیه کماکان در فضای مطبوعاتی و سیاسی امریکا تداوم دارد.

به نظر می‌رسد مساله ارتباط ترامپ با پوتین در دو حوزه مطرح است. نخست اظهار علاقه شخصی رییس‌جمهوری امریکا به دولت روسیه و شخص پوتین است. ترامپ در مناسبت‌های مختلف از اظهار علاقه‌اش به گشایش روابط با روسیه و شکست حصار تحریم‌ها علیه این کشور دریغ نورزیده است. زمانی که بیل اوریلی تحلیل‌گر سیاسی شبکه‌های سی‌ان‌ان و‌ای بی‌سی در گفت‌وگو با ترامپ، پوتین را فردی قاتل اعلام کرد، رییس‌جمهور امریکا در واکنش به این امر گفت: هیچ‌کس بی‌گناه نیست و در همین امریکا انسان‌های ستمگر زیادی وجود دارد.

مورد بعدی به ارتباط حلقه یاران نزدیک ترامپ با مقامات ارشد روسیه مربوط می‌شود. اطراف ترامپ چه حلقه مشاوران و چه خاندانش پر از افرادی است که درگیر تبادلات اقتصادی و تجاری با رهبران بلندپایه روسیه شده‌اند. بنا به گزارش نیویورک‌تایمز حدود 14نفر از اعضای کابینه و خانواده ترامپ مستقیم و غیرمستقیم با پوتین ارتباط داشته‌اند. این آمار سوای فعالیت‌های اقتصادی خود ترامپ با طرفین روسی است.

ترامپ بارها به مسکو جهت هدایت فعالیت‌های اقتصادی‌اش سفر داشته است. برای مثال در سال 2008 ترامپ یکی از املاک بزرگش را به دیمیتری روبایلو میلیونر روسی فروخته بود. بنا به گزارش‌ها ترامپ در سال 2004 با استفاده از نفوذ سیاسی‌اش موفق به خرید یک آپارتمان مجلل ساحلی به ارزش 41 میلیون دلار شده بود. کمتر از چهار سال بعد (2008) ملک ساحلی ترامپ با قیمتی هنگفت به میزان 95 میلیون دلار به ربایلولو فروخته می‌شود.

انتشار این اطلاعات در کنار فاش شدن ارتباط برخی از اعضای خانوادگی نزدیک ترامپ به روسیه، حساسیت‌ها را در محافل قانون‌گذاری و اطلاعاتی امریکا به دوچندان کرده است. در همین راستا گزارش جدید روزنامه نیویورک‌تایمز مبنی بر دیدار پسر ارشد ترامپ با مقامات مهم روسی پرده جدیدی از ارتباطات پنهان یاران ترامپ با دولت روسیه در انتخابات سال گذشته میلادی برملا کرد. کمیته تحقیقاتی سنا با احضار ترامپ جونیور فرزند ارشد رییس‌جمهوری امریکا به کنگره در تلاش برای یافتن گره‌های کور در پرونده مداخله روسیه در انتخابات ریاست‌جمهوری است.

پسر ارشد ترامپ در دیدار با نمایندگان مجلس امریکا ضمن رد هر گونه ارتباط مخفی با دولت روسیه در جهت تضعیف کمپین تبلغیاتی هیلاری کلینتون؛ خواستار خاتمه این پرونده جنجالی در فضای سیاسی امریکا شد. گفتنی است که فرزند ارشد ترامپ در جلسه کمیته تحقیقاتی سنا به داشتن ارتباط با یک وکیل روس به اسم ناتالیا وسلیتسکایا اذعان داشته است.

تایید دیدار پسر ترامپ با وکیل روسی خود نقطه آغاز پرسش‌های فراوانی در خصوص نحوه ارتباط این دو فرد و چگونگی تبادل اطلاعات حساس از سوی کرمیلن به پسر ترامپ در خصوص تضعیف کمپین انتخاباتی گردیده است. بسیاری از نمایندگان دمکرات سنا بر این باورند که در دیدار پسر ترامپ با وکیل روسی در برج ترامپ، اطلاعات طبقه‌بندی‌شده حساسی ازجمله افشای ایمیل‌های خانم کلینتون ردوبدل شده و همین امر نقش مهمی در تضعیف کمپین تبلیغاتی خانم کلینتون در رقابت با ترامپ داشت.

در همین راستا برخی از گزارش‌ها حاکی است که هکرهای وابسته به روسیه پیش از افشای اطلاعات علیه هیلاری کلینتون، زمان افشای این اطلاعات را با مشاوران ترامپ هماهنگ کرده بودند.

این گزارش‌ها در کنار ارتباط مایکل فیلن مشاور امنیت ملی روسیه با سرگئی کیسلیاک، سفیر وقت روسیه در امریکا، رفاقت صمیمی رکس تیلرسون مدیر اجرایی اسبق غول نفتی اکسون موبیل، ملاقات متعدد جف سشنز وزیر دادگستری امریکا با سفیر روسیه، همگی به‌صورت عاملی موثر در وجود یک شبکه ارتباطی موثر و قوی بین مقامات کرمیلن با تیم تشکیلاتی ترامپ در آمده است.

بدین رو برآیند این همه اتفاقات و شواهد نشان از اتفاقات پشت پرده در میان لایه تصمیم‌گیری ترامپ با مقامات ارشد اطلاعاتی و سیاسی روسیه دارد. جالب اینجاست که با گذشت زمان این پرونده ابعاد و زوایای جدیدی به خود می‌گیرد و هر روز بر تعداد دامنه افراد نزدیک به ترامپ به اتهام ارتباط با روسیه افزوده می‌شود.

با عطف به پیچیدگی این پرونده و تبدیل‌شدن آن به یکی از موضوعات حساس سیاسی در کنگره امریکا، این پژوهش در پی بررسی چرایی کش‌دار شدن این پرونده و اهداف و سناریوهای مخالفان ترامپ می‌پردازد. در ریشه‌یابی این امر نخست نیازمند تامل در شخصیت جنجالی ترامپ و در نهایت وضعیت دموکرات‌ها در امریکا هستیم. راه‌یابی ترامپ به مسند ریاست‌جمهوری امریکا با توجه به سابقه و طرز تفکر خاصش، شوک بزرگی به فضای سیاسی امریکا وارد ساخت. کمتر کسی در داخل و خارج امریکا انتظار به کرسی نشستن ترامپ را بر کسوت ریاست‌جمهوری امریکا می‌کشید. ترامپ برای اهل سیاست بیشتر به یک جوک می‌ماند و بیشتر به عنوان یک شوی سیاسی نگاه می‌کردند. رفتارهای ترامپ درست در نقطه مقابل ارزش‌ها و جهت‌گیری‌های مرسوم داخلی و بین‌المللی امریکا قرار داشت.

 عقاید نژادپرستانه و مهاجرستیزانه ترامپ، انتقاد از ناتو، تمجید از رهبری ولادیمیر پوتین و غیره همگی اهل سیاست در امریکا را شگفت‌زده کرده بود. ترامپ با تمامی این عقاید و آرمان‌هایش به عنوان چهل و پنجمین رییس‌جمهوری امریکا برگزیده شد و جهان را با واقعیت خودش روبرو کرد. با ورود ترامپ به اتاق بیضی‌شکل کاخ سفید، موج مخالفت‌ها از هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات با چگونگی به پیروزی رسیدن وی آغاز شد. رسانه‌ها همسو با سیاستمداران ارشد کنگره شروع به کنکاش در خصوص ارتباطات مخفیانه تیم تشکیلاتی ترامپ کردند. دراین‌بین با توجه به نگاه مثبت روسیه به ترامپ و پخش شدن میتینگ‌ها و سخنرانی‌های هواداران ترامپ در تلویزیون روسیه، به ناگاه همه نگاه‌ها به سمت این کشور و احتمال وجود ارتباطات پشت پرده معطوف شد.

از دید رسانه‌ها و سناتورهای امریکا، مطلوب روسیه برای ریاست‌جمهوری امریکا، ترامپ بود. ترامپ برخلاف خانم کلینتون منتقد سیاست تحریم و فشار روسیه بود و از این کشور به عنوان قدرتی بزرگ و صاحب احترام در جهان یاد می‌کرد. ازاین‌رو اظهارات مثبت ترامپ درباره روسیه این گمانه‌زنی را در ذهن سیاستمداران امریکا ایجاد کرد که این کشور با استفاده از اهرم‌های قدرت خود در جهت حمایت از تیم تبلیغاتی ترامپ حرکت کند؛ قصه‌یی که با استعفای مایکل فلین از نزدیکان امنیتی ترامپ اوج گرفت و تاکنون پس‌لرزه‌هایش در امریکا ادامه دارد. بی‌گمان با توجه به حجم گسترده ارتباطات تیم فکری ترامپ با مقام‌های روسیه، نمی‌توان منکر فقدان شبکه ارتباطی میان طرفین شد. اما آنچه اکنون در فضای سیاسی امریکا بروز و ظهور یافته، تبدیل‌شدن موضوع به مساله‌یی امنیتی و حیثیتی برای قانون‌گذاران امریکایی است.

بدین‌رو مساله رابطه ترامپ با مقامات روسیه جنبه سیاسی و حزبی به خود گرفته است. به نظر می‌رسد مخالفان ترامپ به‌خوبی متوجه نقطه ضعف و آسیب‌پذیر ترامپ شده و هنرمندانه از این ابزار در جهت خنثی کردن برنامه‌های بین‌المللی ترامپ بهره می‌جویند. اغراق نیست اگر بگوییم هیچ رییس‌جمهوری در تاریخ امریکا به‌اندازه ترامپ مورد هجمه و انتقاد رسانه‌ها و کنگره قرار نگرفته است. کمتر روزی است که رسانه‌ها موجی از انتقاد را نثار ترامپ نکنند. بدون تردید سرریز شدن موجی از انتقادها به ترامپ و متهم شدن وی به نقض قوانین اطلاعاتی امریکا، بخش اعظمی از انرژی و وقت ترامپ صرف دفاع از خود می‌شود. این امر مانع از پیاده‌سازی استراتژی‌ها و برنامه‌های درازمدت ترامپ در هر دو فضای داخلی و بین‌المللی می‌گردد. مساله مهم دیگری که به نظر در طولانی شدن موضوع ارتباط تیم ترامپ با روسیه دخیل است، دوری‌سازی ترامپ از روسیه است.

در یک شرایط عادی می‌توان این انتظار را داشت که دولت جدید امریکا با هدف کنترل منازعات و حل بحران‌های اوکراین و سوریه در مسیر تنش‌زدایی با روسیه گام بردارد. اما در شرایطی که ترامپ متهم به ارتباط با روسیه در نقض قوانین انتخاباتی امریکاست؛ هر گونه نزدیکی طرفین به همدیگر موید درستی اظهارات مخالفان ترامپ می‌شود. از این همین رو اعضای کنگره امریکا با زنده نگه‌داشتن موضوع ارتباط تیم ترامپ با روسیه، سعی در دوری‌سازی ترامپ از روسیه دارند.