واردات سنگ‌آهن کابوس فولادی‌ها
گروه صنعت
تولید 55میلیون تنی فولاد در افق 1404 از اهداف برنامه‌ریزی شده در سند چشم‌انداز توسعه است. موضوعی که به اعتقاد مسوولان فولاد کشور و در پی دستیابی به ظرفیت تولید 32میلیون تنی فولادخام، 35میلیون تن آهن اسفنجی، 42میلیون تن گندله و50میلیون تن کنستانتره که حاصل ایجاد توازن در زنجیره تولید فولاد است هم‌اکنون بیش از 50درصد از اهداف سند چشم‌انداز در این حوزه محقق شده و با سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی و خارجی امکان تولید مطابق با اهداف مورد نظر میسر خواهد شد. در واقع مسوولان صنعتی کشور در حالی از تحقق تولید 55میلیون تنی فولاد در بازه زمانی تعیین شده خبر می‌دهند که کارشناسان معتقدند اهداف سند توسعه در زمان رونق بخش مسکن و افزایش سرانه مصرف فولاد تدوین شده و در شرایط کنونی که شاخص میزان مصرف فولاد کمتر از نیمی از نیاز تعیین شده در برنامه راهبردی صنایع فولادی است، چالش اصلی در آینده، بازار مناسب برای تولیدات داخلی است. به گفته این کارشناسان امکان دستیابی به ظرفیت تولید 55 میلیون تنی فولاد با توجه به وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی که انگیزه لازم برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی را فراهم می‌آورد دور از ذهن نیست.
اما فارغ از مشکلاتی که در نتیجه عدم تطابق نیاز داخلی با میزان تولید به همراه نبود بازار جهانی مناسب صنعت فولاد را تهدید می‌کند. مهم‌ترین چالش پیش‌روی فولادی‌ها عدم برنامه‌ریزی زیرساخت‌های لازم در تامین مواد اولیه و تبدیل شدن به وارد‌کننده سنگ‌آهن برای تداوم تولید و جلوگیری از بیکاری فعالان صنعت خواهد بود.
تحقق 50درصدی سند چشم‌انداز
در رابطه با تحقق اهداف سند چشم‌انداز توسعه و دستیابی به تولید 55میلیون تنی فولاد مهدی کرباسیان از ایجاد توازن در زنجیره تولید صنعت فولاد خبر داده و اظهار داشت: در 4سال اخیر با پیگیری‌های صورت گرفته در وزارت صنعت، معدن و تجارت کارخانه‌های جدید کنستانتره و گندله احداث و به چرخه تولید اضافه شده است.
به گفته رییس هیات عامل ایمیدرو با راه‌اندازی کارخانه‌های جدید همچون پروژه 600هزار تنی پرعیار‌سازی سنگ‌آهن هماتیتی جلال‌آباد، 5میلیون تنی گندله‌سازی گل‌گهر و نیز 2کارخانه 5میلیون تنی گندله‌سازی در سنگان هم‌اکنون بیش از 50 درصد از اهداف چشم‌انداز تحقق یافته به گونه‌یی که در تولید فولاد خام و آهن اسفنجی ظرفیت تولید 32 و 35میلیون تنی را شاهد هستیم و در گندله و کنستانتره ظرفیت تولید به 42 و 50میلیون تن رسیده است.
البته کرباسیان از مشکلات پیش روی صنعت فولاد برای تولید 55میلیون تن فولاد را استفاده از فناوری‌های قدیمی دانسته که این موضوع به همراه جانمایی‌ها در حالی که کشور به سمت خشکسالی حرکت می‌کند، می‌تواند صنایع فولاد‌سازی را تحت‌الشعاع قرار دهد. همچنین معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت مهم‌ترین چالش را ضعف زیرساخت‌ها به ویژه در حمل و نقل ریلی عنوان کرده و معتقد است، رشد تولید بدون تحقق توسعه زیرساخت‌ها میسر نخواهد شد.
کاهش سرانه مصرف چالش صنایع فولاد
اما عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد در گفت‌وگو با «تعادل» درباره تحقق اهداف چشم‌انداز برای تولید 55میلیون تن فولاد معتقد است که با توجه به وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی که علاوه بر سرمایه‌گذاری از منابع داخلی انگیزه لازم برای حضور شرکای خارجی را نیز فراهم می‌کند، امکان دستیابی به ظرفیت مورد نظر در تولید فولاد دور از ذهن نخواهد بود.
اما آنچه مهم‌ترین مانع پیش روی رسیدن به این میزان تولید است، عدم تطابق شاخص سرانه مصرف داخلی با میزان تولید است. بهادر احرامیان در ادامه با عنوان اینکه برنامه‌ریزی تولید 55میلیون تنی بر اساس نرخ رشد مصرف فولاد در دهه 80تدوین شده است، گفت: در آن برهه زمانی که با رونق در بخش مسکن همراه بود، کارشناسان با تکیه به شاخص‌های رشد مصرف 40میلیون تنی را در افق 1404 پیش‌بینی کرده بودند. این در حالی بود که مصرف فولاد کشور با عبور از دوره گذار ابتدا روند کاهشی به خود گرفت و بعد از آن ثابت ماند.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران به سرانه مصرف حدود 300کیلویی فولاد به ازای هر نفر اشاره کرد و گفت: برای رسیدن به اهداف تعیین شده باید حداقل مصرف سرانه داخلی کشور به 450کیلو برسد. بنابراین آنچه مسلم است، رسیدن به این میزان مصرف توسعه چشمگیر صنایع به ویژه با محوریت صادراتی را طلب می‌کند. احرامیان با بیان اینکه در هدف‌گذاری فولاد باید چند موضوع مورد توجه قرار گیرد، افزود: با توجه به اقلیم خشک کشور جانمایی برخی پروژه‌ها به درستی صورت نگرفته و به نظر می‌رسد برخی کارخانه‌های جدیدالاحداث نتوانند پس از بهره‌برداری نرخ بازگشت سرمایه را تامین کرده و محصول رقابتی وارد بازار کنند. از سوی دیگر مصرف بالای انرژی در این کارخانه‌ها که معمولا از روش قدیمی احیای مستقیم بهره می‌گیرند، ذهنیت احتمال عدم امکان تولید رقابتی را پس از واقعی شدن قیمت‌ها تقویت می‌کنند.
عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد در پاسخ به احتمال تبدیل شدن کشور به وارد‌کننده سنگ‌آهن با افزایش ظرفیت تولید فولاد گفت: متاسفانه سیاست دولت در زمینه تامین سنگ‌آهن و انرژی به عنوان دو ماده اولیه اصلی در تولید فولاد برای صنایع مشخص نیست و از آنجا که در حوزه سنگ‌آهن اکتشافات جدیدی صورت نگرفته فولاد‌سازان معتقدند در آینده ناچار به واردات سنگ‌آهن مورد نیاز خواهند بود.
مدیرعامل شرکت فولاد یزد در ادامه به افزایش 5میلیون تنی ظرفیت تولید فولاد در 8ماه آینده اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین موضوعات در راه‌اندازی واحدهای جدید عدم برنامه‌ریزی صحیح برای بازار صادراتی است که در شرایط کنونی می‌تواند بازار داخلی را که با ورود محصولات جدید دستخوش رقابت منفی می‌شود، نجات دهد. بنابراین از هم‌اکنون دولت باید برای صادرات 10میلیون تنی فولاد هدف‌گذاری کند.
آمار منتشر شده از سوی انجمن جهانی فولاد نشان می‌دهد، تولید فولاد ایران در نیمه ابتدای سال 2017 نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد بیش از 14.3 درصدی را تجربه کرده است و توانسته با پیشی گرفتن از کشورهای فرانسه و انگلیس رتبه چهاردهمین فولادساز جهان را به خود اختصاص دهد، این در حالی است که
بر‌اساس آمار همین انجمن میزان مصرف فولاد ایران در بازه زمانی 6ساله با افت حدود 15درصدی همراه بوده که بازار نه چندان مناسبی را برای فولاد‌سازان متصور می‌کند.
