تغییرات فصلی ۵ متغیر عمده اقتصادی

مرکز آمار ایران با انتشار نتایج بررسی روند تغییرات فصلی ۵ متغیر عمده اقتصادی، از رشد ۳۲درصدی واسطه‌گری مالی در فصل بهار سال جاری خبر داد.

مرکز آمار ایران با ارائه نتایج گزارش تحلیلی روند تغییرات فصلی ۵متغیر عمده اقتصادی با تاکید بر رشد اقتصادی در فصل بهار ۱۳۹۶ اعلام کرد: محصول ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال ۱۳۹۰ در سه ماهه نخست سال ۱۳۹۶ به رقم ۱۸۳۶۴۲۷ میلیارد ریال با نفت و ۱۴۵۶۶۹۳میلیارد ریال بدون احتساب نفت رسیده است، در حالی که رقم مذکور در مدت مشابه سال قبل با نفت ۱۷۲۳۸۵۷میلیارد ریال و بدون نفت ۱۳۶۱۰۰۵میلیارد ریال بوده که نشان از رشد ۵,۶درصدی محصول ناخالص داخلی و ۷درصدی محصول ناخالص داخلی بدون نفت در فصل بهار سال ۱۳۹۶ دارد.

نتایج مذکور حاکی از آن است که در سه ماهه نخست سال جاری رشته فعالیت‌های گروه کشاورزی 3.1، گروه صنعت (استخراج نفت خام و گاز طبیعی، سایر معادن، صنعت، انرژی و ساختمان) 4.9 و گروه خدمات 8.3درصد نسبت به فصل مشابه سال قبل رشد داشته است.

از طرفی شاخص کل (بر مبنای۱۰۰=۱۳۹۰) قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای کل کشور در فصل بهار ۱۳۹۶ عدد 247.9 را نشان می‌دهد که نسبت به 12ماهه منتهی به خرداد ۱۳۹۶ به میزان 7.6درصد افزایش داشته است.

این شاخص برای خانوارهای شهری در فصل بهار سال ۱۳۹۶ عدد 244.8 و برای خانوارهای روستایی عدد 26.9 را نشان می‌دهد که نسبت به 12ماهه منتهی به خرداد ۱۳۹۶، به ترتیب 7.4 و 8.5درصد افزایش داشته است. از آنجا که در مناطق روستایی ضریب اهمیت کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات بیشتر از شهری است (40.2 در برابر 25.5درصد) و ضریب اهمیت مسکن در مناطق شهری بیشتر از روستایی است (30.5 در برابر 11.3) لذا در دوره‌هایی که مسکن در رکود باشد این ضریب اهمیت بالا در مناطق شهری همانند وزنه‌یی سنگین عمل کرده و اجازه نمی‌دهد، شاخص کل شهری تغییرات زیادی داشته باشد. در مناطق روستایی خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات مشابه همین وزنه است. با توجه به اینکه در دوره‌های اخیر همچنان اجاره‌بهای واحدهای مسکونی در قیاس با قیمت خوراکی‌ها، رشد کمتری داشته، بنابراین سبب شده که نرخ تورم روستایی بیشتر از شهری باشد.

 نکات کلیدی قابل توجه در حساب‌های

ملی فصلی

1- در فصل بهار ۱۳۹۶ هر چند بخش استخراج نفت خام و گاز طبیعی رشد مثبت 4.7درصدی را تجربه کرده است اما از آنجا که این رشد کمتر از میانگین رشد سایر بخش‌ها بوده باعث فزونی یافتن رشد محصول ناخالص داخلی بدون نفت نسبت به محصول ناخالص داخلی، بعد از حدود ۴ فصل که دوران اوج صادرات نفتی پس از اجرا شدن برجام بوده، شده است.

2- با وجود رشد اقتصادی حاصل شده در سال ۱۳۹۵ و بهار ۱۳۹۶، مقایسه ارزش افزوده رشته فعالیت‌ها به قیمت‌های ثابت با مقادیر آن در سال ۱۳۹۰ نشان می‌دهد در برخی بخش‌ها مانند استخراج نفت خام و گاز طبیعی، ساختمان و واسطه‌گری‌های مالی، سطح ارزش افزوده به قیمت ثابت هنوز به سطح عدد سال ۱۳۹۰ نرسیده است.

3- بررسی اجزای هزینه نهایی به قیمت ثابت نیز نشان می‌دهد صرف‌نظر از افزایش هزینه مصرف نهایی خصوصی و دولت نسبت به سال ۱۳۹۰، سطح ارقام تشکیل سرمایه در ماشین‌آلات و ساختمان همچنان کمتر از سطح ارقام سال ۱۳۹۰ است.

4- آمارهای طرح نیروی کار در فصل بهار ۱۳۹۶ نیز می‌تواند موید رشد حاصل شده در بخش‌های اقتصادی باشد. جمعیت ۱۰ساله و بیشتر شاغل در همه رشته فعالیت‌های اقتصادی در فصل بهار ۱۳۹۶ نسبت به فصل مشابه سال قبل رشد داشته است. اگرچه می‌توان استدلال کرد در شرایط عدم وجود اشتغال کامل، با استفاده از ظرفیت‌های موجود و بدون افزایش اشتغال نیز می‌توان رشد اقتصادی بالایی را تجربه کرد.

5- براساس نتایج طرح هزینه - درآمد خانوار، مصرف نهایی خانوارهای کشور در فصل بهار ۹۶ به قیمت ثابت، با رشد 6.9درصد و در سال ۱۳۹۵ با رشد 3.2درصدی مواجه شده است. این تغییرات نشانگر آن است که به‌طور متوسط خانوارهای کشور توانسته‌اند هزینه‌های مصرفی خود را افزون بر تورم افزایش دهند، لذا مقدار مصرف نهایی خانوارهای کشور با رشد مثبت مواجه شده است.

6- گروه کشاورزی شامل زیربخش‌های زراعت و باغداری، دامداری، جنگلداری و ماهیگیری است. محاسبات انجام شده در این بخش براساس طرح آمارگیری از قیمت و مقدار تولید محصولات کشاورزی، که توسط مرکز آمار ایران به صورت فصلی انجام می‌شود و بیش از ۲۲۰۰ آبادی کشور را در سطح استان‌های مختلف پوشش می‌دهد، انجام می‌شود و همچنین اطلاعات فصلی وزارت جهاد کشاورزی به تفکیک محصولات زراعی، باغی، دامی و ماهیگیری در انجام برخی محاسبات و همچنین بررسی‌های لازم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

براساس محاسبات فصل بهار ۱۳۹۶ رشد این گروه 3.1درصد بوده است. رشد زیربخش‌های زراعت و باغداری، دامداری، جنگلداری و ماهیگیری در این فصل به ترتیب برابر 2.3، 5.8، 0.7 و 0.8درصد است.

7- گروه صنعت شامل زیربخش‌های استخراج نفت خام و گاز طبیعی، استخراج سایر معادن، صنعت، تامین آب، برق و گاز طبیعی و ساختمان است. در سال ۱۳۹۵ ارزش افزوده بخش استخراج نفت خام و گاز طبیعی به میزان ۳۵ درصد رشد داشته است.

لغو تحریم‌ها و اجرایی شدن برجام منجر به افزایش صادرات نفت خام به عنوان یکی از مولفه‌های اصلی ارزش افزوده این بخش بود که در سال ۱۳۹۶ با کاهش فشار صادرات نفت خام، این بخش رشد 4.7 درصد داشته است.

براساس محاسبات یک واحد از رشد 6.5 واحدی یا به عبارت دیگر حدود ۱۵درصد از رشد محصول ناخالص داخلی فصل بهار ۱۳۹۶ ناشی از بخش نفت بوده، در حالی که سال گذشته 5.7 واحد از رشد ۱۱ واحدی محصول ناخالص داخلی یعنی حدود ۵۲ درصد رشد از بخش استخراج نفت خام و گاز طبیعی حاصل شده است.

در فصل بهار سال ۱۳۹۶، بخش صنعت رشدی برابر 5.8درصد داشته است. رشد مثبت صنعت بیشتر ناشی از رشد بالای رشته فعالیت‌های اثرگذار و با سهم قابل توجه شامل تولید وسایل نقلیه موتوری، ساخت کک، فرآورده‌های حاصل از تصفیه نفت و سوخت‌های هسته‌یی و تولید کانی‌های غیرفلزی (سیمان، کاشی و...) بوده است.

بخش ساختمان پس از چندین دوره رکود، تغییرات این بخش از فصل زمستان ۱۳۹۵ روند صعودی پیدا کرده است. محاسبات بخش ساختمان براساس اطلاعات عملکرد پرداخت‌های عمرانی دولت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساختمان برمبنای میانگین متحرک از فصول گذشته انجام می‌شود.

عملکرد پرداخت‌های عمرانی دولت در فصل بهار ۱۳۹۶ نسبت به دوره مشابه سال قبل افزایش داشته و میانگین متحرک پروانه‌های ساختمانی صادر شده پس از چند دوره در این فصل رشد مثبت داشته است که برآیند آن تحقق رشد ۷درصدی در فصل بهار ۱۳۹۶ است.

8- گروه خدمات شامل زیربخش‌های عمده فروشی و خرده‌فروشی، هتل و رستوران، حمل و نقل و ارتباطات، واسطه‌گری‌های مالی، مستغلات، امور عمومی، آموزش، بهداشت و مددکاری و سایر خدمات است.

خدمات عمده‌فروشی و خرده‌فروشی حلقه وصل بین عرضه و تقاضای بازار کالا است، به‌طوری که از یک‌سو ستانده بخش‌های مختلف مانند صنعت، کشاورزی، ماهیگیری از کانال عمده‌فروشی و خرده‌فروشی در بازار عرضه شده و از سوی دیگر، کالاهای مورد نیاز فعالیت‌های اقتصادی و خانوار که به واسطه واردات یا تولید داخل تامین می‌شوند از کانال عمده‌فروشی و خرده‌فروشی در اختیار آنها قرار می‌گیرد.

بنابراین انتظار براین است که ستانده این بخش از یک‌سو متاثر از ستانده بخش‌های تولیدی و تجارت خارجی و از سوی دیگر متاثر از هزینه خانوار‌ها در گروه‌های منتخب کالایی باشد که رشد حاصل شده در این بخش را توجیه می‌کند.

در فصل بهار سال ۱۳۹۶ بخش واسطه‌گری‌های مالی، رشد ۳۲ درصدی داشته است. این بخش شامل زیربخش‌های بیمه، بانک و سایر واسطه‌گری‌های مالی است که تمام اطلاعات این بخش‌ها با استفاده از اطلاعات ثبتی دریافت شده از سازمان‌های مربوطه انجام می‌شود.

براساس اطلاعات دریافت شده از بیمه مرکزی رشد زیربخش بیمه ناشی از افزایش بیمه گروه‌های درمان، باربری و نفت و انرژی بوده است.