شیوع بیماری روانی مزمن به زیر 15 سال رسید
از مجموع یک‌میلیون و 300هزار نفر جمعیت پرونده‌دار در بهزیستی کشور، 7.6 درصد، معادل 98 هزار و 670 نفر‌دچار بیماری روانی مزمن هستند. از طرف دیگر آنطور که نتیجه مطالعات روانشناسان نشان می‌دهد، یک‌درصد افراد کشور دچار اسکیزوفرنی، بیماری‌های افسردگی و توهم شدید یا دوقطبی هستند که با توجه به جمعیت حدود 80میلیونی در نتیجه باید 750 الی 800هزار نفر بیمار روانی مزمن در کشور وجود داشته باشند. این آمار در حالی است که به گفته مدیرکل دفتر مراقبتی و توان‌بخشی بهزیستی کشور با وجود اینکه سن بیماری روانی را برای ارائه خدمات، 15 تا 64 سال تعیین کرده‌اند، اما اخیراً بیماری روانی مزمن در افراد زیر 15 سال رو به افزایش است. اگرچه از این تعداد بیمار روانی، گروهی از آنها پس از درمان به جامعه باز می‌گردند اما به دلیل نداشتن برنامه‌های مدون و دقیق، آنها فقط دو ماه در جامعه و خانواده به سر خواهند برد و پس از آن مجدد به مراکز روانی بر می‌گردند.
رامین رضایی درباره جزئیات این خبر می‌گوید: «بر اساس پیمایش ملی سلامت روان وزارت بهداشت، 23.6 درصد افراد 15 تا 64 سال کشور دچار یک تا چند اختلال هستند. در یک گزارش دیگر هم داریم که 54 درصد جامعه ایران به نحوی مشکل روانی دارند. بنابراین باید گفت که هر کدام از ما در طول زندگی دچار بیماری جسمی، ذهنی و... خواهیم شد و نباید از این آمارها بترسیم و هیچ تفاوتی بین بیماری روانی و جسمی نیست و هر کدام از این بیماری‌ها درمان خاص خود را دارند. شاید بهترین درمان برای بیماران روانی مداخلات دارویی باشد. توصیه روان پزشکان این است که در ابتدای شروع بیماری از دارو استفاده شود. اگر بیماری در بدن بیمار کهنه شود، ماندگاری بیشتری خواهد داشت.»
مدیرکل دفتر مراقبتی و توان‌بخشی بهزیستی کشور بیان کرد: «بر اساس مطالعات و تجربیات، یک درصد افراد کشور دچار اسکیزوفرنی، بیماری‌های افسرگی و توهم شدید یا دوقطبی هستند که با توجه به جمعیت حدود 80میلیونی در نتیجه باید 750 الی 800هزار نفر بیمار روانی مزمن داشته باشیم. براساس پیمایش ملی سلامت روان، زنان بیشتر از مردان، افراد بیکار بیشتر از افراد شاغل، افراد دارای وضعیت اقتصادی پایین نسبت به افراد دارای وضعیت اقتصادی بالا و افراد شهری نسبت به افراد روستایی بیشتر دچار بیماری روانی می‌شوند. از مجموع یک‌میلیون و 300هزار نفر جمعیت پرونده‌دار در بهزیستی کشور، 7.6 درصد، معادل 98هزار و 670 نفر دچار بیماری روانی مزمن هستند.»
بیماران روانی مزمن طولانی بستری نشوند
مدیرکل دفتر مراقبتی و توان‌بخشی بهزیستی کشور با تاکید بر اینکه اصلا راغب نیستیم که بیماران روانی مزمن به صورت طولانی مدت در سازمان بهزیستی نگهداری شوند، افزود: «امروز توصیه علمای علم توان‌بخشی به نگهداری موقت است. از مجموع 791 مرکز شبانه‌روزی بهزیستی که 48هزار و 719 نفر را تحت پوشش قرار می‌دهد 174 مرکز مختص بیماران روانی مزمن است. در این مراکز 11هزار و 441 نفر نگهداری می‌شوند که نگهداری این تعداد از بیماران در مراکز شبانه‌روزی بسیار زیاد است و در هیچ جای دنیا پیدا نمی‌کنید که 11هزار بیمار روانی مزمن را در مراکز خود نگهداری کنند.»
رضایی با بیان اینکه بحث‌های نگرشی به عنوان بزرگ‌ترین مانع و سد برای بیماران روانی است و تاکنون موفق نشده‌ایم 5 تا 10درصد بیماران را که سال‌ها در مراکز نگهداری می‌شوند به جامعه برگردانیم، ادامه داد: «به محض ترخیص بیماران روانی از مراکز نگهداری به دلیل نداشتن برنامه‌های مدون و دقیق، آنها فقط دو ماه در جامعه و خانواده به سر خواهند برد و سپس به این مراکز بر می‌گردند. بسیاری از سازمان‌ها باید دست به دست هم دهند تا انسانِ پایدار و تثبیت شدهِ بیمار روانی مزمن بتواند در جامعه زندگی کند. در کشور ایتالیا یک مرکز شبانه‌روزی برای بیماران روانی مزمن وجود ندارد.»
تامین دارو بزرگ‌ترین مشکل بیماران روانی
رضایی بزرگ‌ترین مشکل بیماران روانی مزمن را تامین دارو و حمایت‌های دارویی دانست و عنوان کرد: با توجه به اینکه بیماران روانی مزمن به سختی دارو می‌خورند و مقاوت می‌کنند یا اصلا دارو نمی‌خورند بیماری عود می‌کند و بر می‌گردد. اگر مراقب خانگی فقط بتواند داروهای بیمار روانی مزمن را به او بدهد برای ما کفایت می‌کند. درست است که مراقب خانگی باید خدمات دیگری را هم ارائه کند اما اینکه او بتواند نقش خود را در دارو دادن به بیماران به خوبی ایفا کند اهمیت بسیاری دارد.
مدیرکل دفتر مراقبتی و توان‌بخشی بهزیستی کشور خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه در بازگشت بیماران روانی مزمن به جامعه مقاوت‌هایی از جانب خانواده و جامعه وجود دارد خانه‌های نیمه راهی ایجاد شده است. پناهگاهی برای بیماران ترخیص شده از مراکز؛ همچنین در این مکان بحث‌های مربوط به اشتغال و... پیگیری می‌شود. اشتغال از معضلات جامعه و در خصوص جامعه هدف بهزیستی از مشکلات وسیع است. عدم پوشش بیمه‌یی هم از دیگر مشکلات است.
رضایی با اشاره به آزار و سوءاستفاده از بیماران روانی، عنوان کرد: نگرش‌های منفی به بیماران روانی زاییده تفکر امروزی ما نیست بلکه براساس انگ‌ها و باورهای غلطی است که از گدشته در خصوص بیماران روانی مزمن وجود داشته است. اگرچه تاکنون اصلاحات اثربخشی در این زمینه انجام شده اما باز هم موضوع سوءاستفاده از بیماران روانی را مشاهده می‌کنیم.
افسردگی گریبان دنیا را گرفته است
اظهارات مدیرکل دفتر مراقبتی و توان‌بخشی بهزیستی کشور در حالی است که افسردگی به عنوان بیماری قرن، یکی از موارد بیماری روانی است که هر روز افراد بیشتری را درگیر خود می‌کند که در شرایط حاد این بیماری به اعتیاد ختم می‌شود.
آنطور که مدیرکل دفتر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت می‌گوید، افسردگی ۳۵۰میلیون نفر را در دنیا تحت تاثیر خود قرار داده است که از این میان ۵۹ درصد کسانی که «افسردگی» دارند به صورت همزمان دچار اضطراب می‌شوند و ۲۴ درصد آنها به صورت همزمان اختلال مصرف مواد مخدر دارند. احمد حاجبی درباره این موضوع بیان کرد: «امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته به این نتیجه رسیده‌اند که برای افزایش بهره‌وری بیشتر نیروهای کاری خود راهی جز توجه به موضوع سلامت روان آنها ندارند، بنابراین علاوه بر سلامت جسمی، به سلامت روان پرسنل خود توجه ویژه دارند. علاوه بر این برای ایجاد امکانات رفاهی کارکنان خود سرمایه‌گذاری کرده و تلاش می‌کنند تا میزان رضایتمندی شغلی را در نیروی کار افزایش دهند. افسردگی مشکلی جهانی است و نباید تصور شود که فقط کشور ما مبتلابه این اختلال است.»
او افزود: «در کشورهای اروپایی برای مدیریت مستقیم افسردگی سالانه ۳۸میلیارد یورو هزینه می‌شود، ادامه داد: آمارهای جهانی نشان می‌دهد در محیط‌های کاری از هر ۱۰ نفر، یک نفر به دلیل افسردگی مرخصی می‌گیرد. این میزان مرخصی حدود ۳۶ روز در هر سال است؛ یعنی افرادی که با این مشکل روبرو هستند ۱۰ درصد از سال را مرخصی می‌گیرند. بار هزینه این موضوع به کارفرمایان نیز برمی‌گردد. افسردگی در اروپا برای کارفرمایان ۵۴ میلیارد یورو هزینه دارد. این نشان‌دهنده جدی بودن بحث سلامت روان در محیط‌های کاری است.»
وی ادامه داد: افزایش آگاهی و دانش عموم جامعه، اصلاح نگرش‌ها و باورهای غلط و همچنین انگ زدایی موضوعاتی است که سازمان بهداشت جهانی سعی می‌کند فارغ از شعارهای سالانه روزجهانی سلامت روان، آنها را نهادینه کند. این سازمان اعلام کرده است معمولا درمان در ۵۰ درصد افرادی که افسردگی دارند ناقص می‌ماند. این موضوع دلایل متعددی مانند نداشتن دانش و آگاهی لازم و نگرش نادرست نسبت به فرآیند درمان است بنابراین باید توجه داشته باشیم که در دسترس نبودن درمان و مشکلات مالی در درجات بعدی مشکلات درمانی در این حوزه هستند.
چهار گام تا بهبود سلامت روان جامعه
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت نخستین قدم برای بهبود سلامت روان در جامعه را ارتقای سواد سلامت روان مردم دانست و ادامه داد: افزایش آگاهی مردم می‌تواند به استفاده درست از خدمات موجود کمک کند. گام دوم تقویت و توانمندی نیروهای تخصصی تیم سلامت است؛ هرچقدر دانش و توانایی تیم سلامت افزایش یابد می‌توان به مدیریت منطقی و درست درمان اختلالات روانپزشکی کمک کرد. قدم سوم بهبود دسترسی به خدمات است. برای این گام نیز در چهارسال گذشته قدم‌های بسیار مثبتی در کشور برداشته وخدمات سلامت روان در شبکه بهداشت کشور ادغام شده است.
وی فراهم کردن خدمات اورژانس روانپزشکی را به عنوان گام چهارم در زمینه بهبود خدمات سلامت روان جامعه معرفی کرد و ادامه داد: لازم است برای کسانی که نیاز به خدمتی فوری و اورژانسی در زمینه روانپزشکی دارند خدمات به گونه‌یی ارائه شود که این افراد در صف طولانی دریافت خدمت نمانده و شرایط دریافت خدمت برای آنها فراهم شود. ما برای هر کدام از این موارد در کشور پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم.
