تقابل نظامی بغداد و پیشمرگه‌ها در کرکوک
گروه جهان|
«در کرکوک تنها به تکلیفی که قانون اساسی بر دوشمان نهاده، عمل می‌کنیم.» این نخستین واکنش رسمی حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق به گزارش‌ها مبنی بر درگیری نیروهای ارتش عراق و حشد الشعبی با پیشمرگه‌های کرد در کرکوک است. رویترز و خبرگزاری فرانسه مدعی شده‌اند که ده‌ها نفر از هر دو طرف در این درگیری‌ها کشته شده‌اند. تلویزیون عراق به نقل از فرماندهی نیروهای دولتی عراق در عملیات کرکوک گزارش داده که مهم‌ترین پایگاه نظامی، فرودگاه کرکوک و میادین نفتی در شمال غرب این شهر به کنترل نیروهای دولتی درآمده است. بی‌بی‌سی هم به نقل از مقام‌های وزارت نفت عراق گزارش داده که رهبران اقلیم کردستان موافقت کرده‌اند از درگیری در تاسیسات گازی و نفتی کرکوک خودداری کنند.
نیروهای عراق همچنین کنترل شهرستان داقوق و طوزخورماتو واقع در 88کیلومتری جنوب کرکوک را به دست گرفته‌اند. تلویزیون عراق گزارش داده که ماموریت نیروهای عراقی که از چندین محور آغاز شده بنابر دستور نخست‌وزیر همچنان ادامه دارد.
بیانیه نخست وزیر عراق
حیدر العبادی در بیانیه‌یی که دوشنبه منتشر کرده، گفته با توجه به اینکه پیشمرگه‌ها بخشی از نیروهای مسلح عراق هستند از آنها میخواهیم تحت فرماندهی کل قوای مسلح عراق به وظایف خود عمل کنند. نخست‌وزیر عراق همچنین از همه شهروندان در کرکوک خواسته با نیروهای عراق که درصدد برقراری امنیت و حفاظت از تاسیسات دولتی و نهادهای آن هستند، همکاری کرده و زندگی خود را به طور طبیعی از سر بگیرند. حیدر العبادی گفته است: «بارها با برادران مسوول در اقلیم کردستان عراق برای جلوگیری از نقض قانون اساسی و خودداری از برگزاری همه‌پرسی و متمرکز شدن بر جنگ با گروه تروریستی گفت‌وگو و تلاش کردیم اما آنها به این فراخوان‌ها گوش نکردند سپس خواستار لغو نتایج همه‌پرسی شدیم اما فایده‌یی نداشت. گرچه خطرات ناشی از همه‌پرسی را برای آنها(حاکمان اقلیم) بازگو کردیم اما آنها منافع شخصی و حزبی را بر منافع عراق ترجیح داده و با نقض قانون اساسی از اجماع ملی و مشارکت همگانی خارج شدند و حتی مخالفت‌های بین‌المللی با همه‌پرسی را نادیده گرفتند.»
کرکوک به عنوان یکی از مناطق مورد اختلاف از 2003 تا پیش از حمله داعش در ژوئن 2014 به طور مشترک بین دولت مرکزی و حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق اداره می‌شد اما پس از آن، دولت اقلیم کردستان عراق به طور یکجانبه این منطقه را اداره می‌کرد.
انتخاب فرماندار جدید
حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق همچنین راکان علی الجبوری سیاستمدار عرب را جایگزین نجم‌الدین کریم، فرماندار کرد کرکوک کرده است. نجم‌الدین کریم از حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق به دلیل برگزاری همه‌پرسی غیرقانونی در کرکوک و بالا بردن پرچم اقلیم به جای پرچم عراق بر سر در ادارات دولتی در این شهر از طرف پارلمان عراق از این سمت برکنار شده بود اما عملا و تا پیش از عملیات ارتش عراق در کرکوک به کار خود ادامه می‌داد. کریم پیش از برکناری رسمی در اقدامی سوال‌برانگیز از ساکنان این استان خواسته بود تا سلاح به دست گرفته از شهر خود دفاع کنند. فرماندار سابق کرکوک پس از این درخواست شخصا کرکوک را به مقصد اربیل ترک کرده است.
بالا گرفتن اختلاف کردها
شبکه تلویزیون الغدیر به نقل از هاشم الهاشمی، کارشناس مسائل امنیتی عراق گزارش داده با توجه به استیلای نیروهای عراق بر پایگاه نظامی «کی وان» سیطره سریع نیروهای عراق، حاصل هماهنگی بین برخی نیروهای عمل‌کننده در چارچوب نیروهای مشترک عراق و بافل طالبانی فرزند جلال طالبانی رییس‌جمهور فقید عراق صورت گرفته است.
بافل طالبانی یکی از رهبران حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق است و ازجمله افرادی است که با اصل همه‌پرسی در 25سپتامبر 2017 و دنباله‌روی حزب اتحادیه از خط‌مشی مسعود بارزانی مخالفت کرده است. برخی رسانه‌های دیگر عراق نیز گزارش داده‌اند که سیطره سریع نیروهای عراق بر مناطق مهم استان کرکوک در شمال این کشور با هماهنگی بین دولت مرکزی و نیروهای پیشمرگه حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق صورت گرفته است.
در همین حال رسانه‌ها گزارش داده‌اند که فرماندهی پیشمرگه(نظامیان کردستان) سران حزب اتحادیه میهنی کردستان به رهبری سابق جلال طالبانی را به خیانت و عقب‌نشینی در برابر نیروهای دولت مرکزی عراق متهم کرده است.
رییس اقلیم کردستان عراق در نخستین واکنش رسمی پس از درگیری‌های اخیر در کرکوک با صدور بیانیه‌یی اعلام کرده، پیشروی‌های حشد الشعبی در کرکوک به دلیل خیانت برخی از پیشمرگ‌ها محقق شده است. به گزارش اسکای‌نیوز در این بیانیه که با نام «فرماندهی کل نیروهای پیشمرگ» صادر شده، آمده است، برخی رهبران حزب اتحادیه میهنی به نیروهای تحت امر خود دستور داده‌اند تا از مناطقی که تحت کنترل آنها بوده، عقب‌نشینی کنند و این امر باعث شد تا نیروهای حشد الشعبی بر این مناطق سیطره یابند. مسعود بارزانی به عنوان رییس اقلیم کردستان عراق، فرماندهی کل پیشمرگه‌ها را هم بر عهده دارد. او در این بیانیه مدعی شده که طرف‌های خارجی عملیات حشد الشعبی در کرکوک را رهبری می‌کنند. بارزانی در بیانیه خود آورده است:«پیش از هر چیز دولت حیدر العبادی مسوول این جنگ علیه مردم کردستان است و باید بهای سنگین آن را نیز بپردازد.» در همین حال سعدی احمد پیره، سخنگوی حزب اتحادیه میهنی کردستان دوشنبه بدون اشاره صریح به نام حزب «اتحاد دموکراتیک کردستان» به ریاست «مسعود بارزانی» گفته برخی تلاش می‌کنند بر شکست همه‌پرسی سرپوش بگذارند. به گزارش فارس، پیره تلویحا رسانه‌های حامی بارزانی را که آغاز جنگ روانی علیه افکار عمومی در اقلیم کردستان هستند، متهم کرده و گفته که این منابع اخبار درست را به مردم منتقل نمی‌کنند.
واکنش‌های داخلی و بین‌المللی
گفته شده، فواد معصوم، رییس‌جمهور عراق خواستار توقف منازعات و آغاز گفت‌وگو برای حل بحران کرکوک شده است. روسیه، ترکیه و مصر در بیانیه‌های جداگانه اربیل و بغداد را به خویشتنداری و حل بحران براساس اصل تمامیت ارضی عراق دعوت کرده‌اند. به‌گزارش آناتولی، وزارت خارجه ترکیه ضمن حمایت از بغداد اعلام کرده است:«اقلیم کردستان عراق در ماه‌های اخیر اشتباهات بسیاری انجام داده است. کسانی که در کرکوک تلاش می‌کنند، صلح و آرامش را از بین برده و باعث تقویت گروه پ.ک.ک در این منطقه می‌شوند ما آنها را مسوول این اتفاقات می‌دانیم.» همزمان روسیه نیز از بغداد و کردها خواسته تا بحران شکل گرفته را براساس تمامیت ارضی عراق حل کنند.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه گفته که درگیری میان ارتش عراق و پیشمرگه به ضرر ملت عراق است. کرملین نیز اعلام کرده، بحران بغداد و کردها باید براساس اصل تمامیت ارضی عراق حل شود اما باید به حقوق و منافع کردها نیز احترام گذاشته شود. وزارت خارجه مصر هم بغداد و اربیل را به خویشتنداری و دوری از درگیری فراخوانده است. مصر با تاکید بر لزوم احترام به تمامیت ارضی عراق اعلام کرده که این درگیری‌ها می‌تواند اوضاع را پیچیده‌تر کرده و به تنش‌ها دامن بزند و وضعیت بی‌ثباتی را در منطقه ایجاد کند.
وزارت دفاع امریکا(پنتاگون) نیز نیروهای عراقی و کردی را به اجتناب از تشدید تنش و روی آوردن به گفت‌وگو برای حل مشکلات دعوت کرده است. لورا سیل، سخنگوی پنتاگون گفته است:«ما به اعمال خشونت از طرف هر کس که باشد، مخالفیم. ما با اقداماتی که ثبات‌زداست و تمرکز مبارزه با داعش را بر هم می‌زند، مخالفیم. ما به حمایت خود از عراق یکپارچه ادامه خواهیم داد.»
