الگوهایی که می‌تواند در ایران اجرایی شود
مسعود جمالی
عضو کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC)
اتاق‌های بازرگانی در جهان مرکز دیپلماسی تجاری هر کشور شناخته می‌شوند. در حالی که در ایران اتاق‌های بازرگانی عنوان پارلمان بخش خصوصی را یدک می‌کشند و با این تعبیر به محلی برای مجادله و برگزاری جلسات و سیمنارهای ناکارآمد تبدیل شده‌اند تا شاید چیزی شبیه مجلس باشند.
بازرگانی برتر در جهان دیپلماسی تجاری در آن کشور را تدوین و مدیریت می‌کنند و بزرگ‌ترین دغدغه آنها بهبود محیط کسب و کار است. در کنگره جهانی اتاق‌های بازرگانی سال 2017 که در سیدنی استرالیا برگزار شد از چهار طرح برگزیده یک طرح به کشورهای همسایه ایران یعنی امارات تعلق داشت و در دوره قبلی کنگره نیز یکی دیگر از کشورهای همسایه ایران یعنی ترکیه در فهرست طرح‌های برگزیده قرار گرفته بود. در اینجا ضمن معرفی طرح‌های برگزیده دو دوره کنگره جهانی اتاق‌های بازرگانی بخشی از عملکرد اتاق بازرگانی دوبی به عنوان یک نمونه موفق را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
اتاق دوبی در اندیشه شبکه بین‌المللی تجارت
یکی از بخش‌های مهم اتاق بازرگانی دوبی «مرکز راه‌اندازی کسب و کار» است. این مرکز وظیفه آموزش و حمایت از کارآفرینان تازه‌کار را بر عهده دارد و همانند یک پارک فناوری علاقه‌مندان به ایجاد یک کسب و کار جدید را هدایت می‌کند. در اتاق دوبی رقابت برای همه اماراتی‌های جوان (18 تا 35 ساله) که ایده‌های کارآفرینی دارند و مایل هستند پیشرفت کنند، فراهم است.
یکی دیگر از بخش‌های مهم اتاق بازرگانی دبی «شبکه بین‌المللی تجارت» است. اما این شبکه چه خدماتی را به اعضا ارائه می‌دهد:
1-راهنمایی‌های گام‌به‌گام در مورد چگونگی راه‌اندازی یک کسب و کار در دبی
2-دسترسی به تحقیقات قابل اعتماد، از جمله به‌روز رسانی سه‌ماهه چشم‌انداز کسب و کار دوبی
3-استفاده از سالن‌های کسب و کار و امکانات جلسه به همان میزان به عنوان اعضای اتاق
4-نرخ تخفیف برای رویدادهای شبکه و کنفرانس‌های کسب و کار
5-دسترسی به خدمات رتبه‌بندی اعتباری
6-تهیه پیش‌نویس قرارداد برای کسب و کارهای جدید
7-تطابق فرصت‌های تجاری با شرکای بالقوه محلی
اتاق دبی بابت تمام این خدمات طبق اعلام در سایت رسمی خود سالانه مبلغ 100دلار دریافت می‌کند. حال این پرسش مطرح می‌شود که برای نمونه اتاق بازرگانی اصفهان آیا یک فرآیند و برنامه مشخص جهت حمایت از یک کارآفرین در اختیار دارد؟
آیا اگر یک سرمایه‌گذار به اتاق اصفهان مراجعه کند در اتاق کارشناسان و مشاوران کارآمد جهت معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و هدایت وی در حوزه‌های مختلف اقتصادی وجود دارند؟ از آن مهم‌تر آیا اتاق بازرگانی از اساس خود را موظف به پاسخگویی به پرسش‌های یک کارآفرین یا سرمایه‌گذار می‌داند؟ تفاوت خدمات و برنامه‌ریزی استراتژیک در اتاق‌های موفق و برتر جهان با اتاق‌های گرفتار در بروکراسی‌های پیچیده اینجا نمایان می‌شود.
اهمیت الگوبرداری از عملکرد اتاق‌های بازرگانی موفق دنیا
در بخش مسابقه کنگره جهانی اتاق‌های بازرگانی در شهر سیدنی استرالیا 18 فینالیست در چهار دسته مختلف گنجانده شده بود تا برنامه‌های خود را برای حل برخی چالش‌های جهانی ارائه کنند. هریک از اتاق‌ها طرح‌های ابتکاری خود را به یک هیات داوری بین‌المللی ارائه داد و سرانجام چهار اتاق به عنوان قهرمان مسابقات جهانی اتاق‌های بازرگانی در سال 2017برگزیده شدند که طرح‌های جهت آشنایی بیشتر در ادامه معرفی می‌شوند:
پروژه مسوولیت اجتماعی شرکتی (CSR) از اتاق برزیل
کنفدراسیون انجمن‌های بازرگانی و تجاری برزیل به عنوان بهترین پروژه مسوولیت اجتماعی (CSR) که زنان را در کسب‌وکار تشویق می‌کند؛ برگزیده شد. این اتاق طرحی را ارائه کرد که در آن بسترهای ساختاری برای نقش‌آفرینی زنان در اقتصاد و کسب‌وکار فراهم شده بود.
پروژه ایجاد شغل و توسعه کسب‌وکار از اتاق بازرگانی غرب انگلستان
اتاق بازرگانی غرب انگلستان (The Business West Chamber of Commerce) به عنوان بهترین پروژه ایجاد شغل و توسعه کسب وکار، که هدف آن به حداکثر رساندن تجارت بین‌المللی به عنوان وسیله‌یی برای بهره‌برداری از کسب وکار در جنوب غربی انگلستان است نیز در این بخش برگزیده شد. این اتاق موفقیت‌های چشمگیری را در رشد اشتغال و ایجاد کسب‌وکارهای منطقه خود به دست آورده بود.
پروژه آموزش‌وپرورش وکار
برای پناهندگان از اتاق هامبورگ
اتاق بازرگانی هامبورگ به عنوان بهترین پروژه آموزش‌وپرورش و کار ویژه پناهندگان و ایجاد شرایط زندگی و کسب درآمد برای آنها برگزیده شد. این اتاق با توجه به پذیرش بخش زیادی از مهاجرانی که از مناطق جنگ‌زده به آلمان پناهنده شده بودند و به جهت کاهش هزینه تحمیلی این قشر به کشور از یک سو و از سوی دیگر ایجاد شرایط زندگی و اشتغال برای آنها پروژه ویژه‌یی برای به‌کارگیری آنها در کشور و نقش‌آفرینی در اقتصاد فراهم کرده است.
پروژه تقویت اکوسیستم نوآوری از اتاق دوبی
اتاق بازرگانی دوبی نیز به عنوان بهترین پروژه تقویت اکوسیستم نوآوری در سراسر دبی و اتاق بازرگانی پرایرا برگزیده شد.
این پروژه برای توسعه اقتصادی در شهر و منطقه خود از طریق یک کمپین بازاریابی هدفمند اثرگذاری قابل توجهی در ایجاد کسب وکارهای نوآورانه داشته است. برگزاری مسابقات جیتکس در دوبی که مهرماه 96 زمان برگزاری آن بوده است نیز حکایت از سرمایه‌گذاری امارات روی توسعه کسب‌وکارهای نوآورانه دارد.
در این مسابقات اتاق‌های برنده جایزه نقدی 3 هزار یورویی را برای حمایت بیشتر از ابتکارهای منحصر به فرد خود دریافت کردند. همان‌طور که مشاهده می‌شود موضوع اصلی هر چهار طرح برگزیده، کسب‌وکار و کارآفرینی است و به خوبی نشان می‌دهد اتاق‌های بازرگانی برجسته در جهان روی توسعه کسب و کارها با هدف بهبود وضعیت اقتصادی متمرکز هستند.
پروژه‌های برگزیده دوره قبل این مسابقات نیز که دو سال پیش برگزار شد در ادامه معرفی می‌شوند تا بیشتر با رویکردهای اتاق‌های بازرگانی برتر جهان آشنا شویم:
پروژه حمایت از کسب و کارها
در اتاق سانتیاگو (شیلی)
اتاق بازرگانی سانتیاگو (شیلی) بهترین پروژه حمایت را در کنگره ارائه کرد و به مقام نخست در این بخش دست پیدا کرد. این اتاق به صورت ویژه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط را مورد حمایت قرار داده است و بسترساز رشد و توسعه این نوع کسب و کارهای اشتغال‌زا و سودآور در کشور شیلی شده است. توسعه سیستم خرید عمومی در این کشور و تبدیل شرکت‌های تامین‌کننده کوچک به تامین‌کنندگان مورد تایید سازمان‌های دولتی بخشی از عملکرد این اتاق بوده که در مدت 8 سال از 15 تا 47 درصد نیز رشد داشت. این سیستم کارایی و شفافیت را نیز در بخش خرید شیلی به ارمغان آورده است و دقیقا یکی از ضرورت‌های اقتصادی ایران به شمار می‌رود.
پروژه توسعه کسب وکار و ایجاد شغل
در اتاق Kocaeli ترکیه
اتاق Kocaeli ترکیه با ارائه پروژه توسعه کسب وکار و ایجاد شغل ویژه معلولان به مقام نخست این بخش دست پیدا کرد. اتاق بازرگانیKocaeli، یکی از سازمان‌های حرفه‌یی در ترکیه به شمار می‌رود و ماموریت آن برای ارزش دادن به اعضا و جامعه خود با رویکرد مشارکتی، شفاف و نوآورانه است و از کارآفرینی، برندسازی و بهبود مستمر کیفیت حمایت می‌کند.
پروژه آنها «روستای ما» یک مجموعه تولیدی است که بطور خاص برای افرادی که دچار معلولیت‌های جسمی و روانی هستند طراحی شده و هدف آنها ایجاد فرصت‌های شغلی برای این قشر است تا از حضور در جامعه محروم نشوند. در حالی که ترکیه در اندیشه ایجاد اشتغال برای معلولان است ما در ایران نسبت به اشتغال تحصیل‌کردگان توانمند خود اقدام کارسازی انجام نداده‌ایم.
بهترین پروژه آزاد (غیرمتعارف) اتاق کالگری کانادا
اتاق بازرگانی کالگری کانادا بهترین پروژه آزاد (غیرمتعارف) را ارائه و به مقام نخست دست پیدا کرد. این اتاق با این رویکرد که نقش اتاق بازرگانی کمک به کسب‌وکار در جامعه خود و در نتیجه ایجاد شرایط بهتر برای کار و زندگی است طرحی متفاوت را ارائه کرد. این اتاق برای کمک به خسارت ناشی از سیل و حوادث طبیعی، یک تیم برای کمک و بازسازی کسب و کارهای آسیب دیده ناشی از حوادث طبیعی ایجاد کرده است. با این طرح یک نوع مدیریت بحران برای بازگشت این کسب و کارها به شرایط عادی فراهم می‌شود تا ضمن آمادگی در برابر حوادث احتمالی از حمایت‌های فنی، مالی و مشاوره‌یی در بروز حوادث نیز برخوردار می‌شوند و بنابر آمار ارائه شده با این طرح 99درصد از کسب‌وکارهای آسیب دیده محلی قادر به گشایش دوباره کسب‌وکار و ادامه فعالیت خود بوده‌اند. این پروژه بر اساس شرایط خاص آب و هوایی این منطقه نشان از هوشمندی اتاق بازرگانی کالگری در تطابق اولویت‌بندی امور و نیاز اعضا دارد. کانادا به حمایت از کسب‌وکارها در بحران‌های طبیعی می‌اندیشد اما ما در ایران در بحران‌های مالی و اقتصادی نیز موانع تولید را رفع نمی‌کنیم.
پروژه مسوولیت اجتماعی (CSR)
در اتاق فنلاند
اتاق بازرگانی فنلاند بهترین پروژه مسوولیت اجتماعی شرکت (CSR) را ارائه و در این بخش به رتبه نخست دست پیدا کرد.
برنامه رهبران زنان اتاق بازرگانی فنلاند نشان می‌دهد که بخش کسب وکار می‌تواند در ترویج رهبری زنان در کسب‌وکارها نقش مهمی ایفا کند و در نتیجه ایجاد یک محیط قانونی قابل‌انعطاف برای کسب وکارها فراهم شود. اتاق بازرگانی فنلاند به مدت 10 سالم متعهد است تا بطور فعال زنان را به سمت‌های بالا ارتقا دهد. ارتقای مدیران زن به کمک خودشان تنظیم یک هدف استراتژیک در اتاق فنلاند است تا رهبران زن را برای آینده تربیت کنند. فنلاند تلاش می‌کند که رهبران زن را به دولت و کسب‌وکارها معرفی کند ما در ایران همچنان در تعریف نقش زنان در اقتصاد ناتوان هستیم.
شرح کامل برنامه کنگره جهانی اتاق‌های بازرگانی در سایت‌های https://iccwbo.org و www.worldchamberscongress.orgو خدمات اتاق بازرگانی دوبی در سایت
http://www.dubaichamber.com/ibn قابل مطالعه است.
